Trikotillomaniya və müalicə yolları
BAKI, Azərbaycan
Trikotillomaniya (saç yolma pozuntusu), bir növ impuls nəzarət pozuntusudur. Bu vəziyyətdə olan insanlar, narahatlıq və ya stres hiss etdikləri zaman saçlarını, qaşlarını, kirpiklərini və bədənlərinin digər tüklərini təkrarlayaraq yolmaq ehtiyacı hiss edirlər. Trikotillomaniya, adətən xəstənin gündəlik həyatına mənfi təsir edir və emosional narahatlıq yaradır.
Trikotillomaniyanın əsas xüsusiyyətləri
Təkrarlanan saç yolma: Şəxs tez-tez saçlarını və ya digər bədən tüklərini yolur, bu da saçların incəlməsinə, bəzən isə tamamilə tökülməsinə səbəb olur.
Gərginlik və rahatlama dövrü: Yolmadan əvvəl narahatlıq və gərginlik hissi, yolma zamanı isə müvəqqəti rahatlama hissi yaşanır.
Gizlətmə cəhdləri: Xəstə çox vaxt yolma nəticəsində yaranan görünüş dəyişikliklərini gizlətməyə çalışır, bu da sosial təcridə səbəb ola bilər.
Trikotillomaniyanın səbəbləri
Trikotillomaniyanın dəqiq səbəbləri tam olaraq bilinməsə də, bir neçə amil bu vəziyyətin inkişafına təsir göstərə bilər:
Genetik faktorlar: Ailədə impuls nəzarət pozuntuları və ya oxşar psixi sağlamlıq problemləri olanlarda trikotillomaniya riski daha yüksəkdir.
Beyin kimyası: Serotonin və dopamin kimi beyin kimyəvi maddələrinin balanssızlığı bu pozuntuya səbəb ola bilər.
Stress və ya travma: Emosional gərginlik və ya travmatik hadisələr saç yolma davranışını tetik edə bilər.
Trikotillomaniyanın nəticələri
Trikotillomaniya həm fiziki, həm də emosional fəsadlara yol aça bilər:
Fiziki təsirlər: Saç yolma səbəbindən dəridə yaralar, infeksiyalar və keçəllik müşahidə edilə bilər.
Psixoloji təsirlər: Utanc hissi, aşağı özünə hörmət, sosial təcrid və hətta depressiya kimi problemlər yaranır.
Müalicə üsulları
Trikotillomaniyanın müalicəsi çox vaxt psixoterapiya və dərman müalicəsinin birləşməsini tələb edir:
Koqnitiv Davranış Terapiyası (KDT): Bu terapiya, şəxsin saç yolma davranışlarını tanımasına və onları dəyişdirmək üçün alternativ strategiyalar öyrənməsinə kömək edir.
Vərdiş dəyişdirmə təlimi: Bu üsul yolma istəyini tanımağı və zərərsiz alternativlər seçməyi öyrədir.
Dərman müalicəsi: Selektiv serotonin geri alım inhibitorları (SSRİ) kimi dərmanlar bəzi hallarda trikotillomaniyanın simptomlarını azalda bilər.
Dəstək qrupları: Başqalarının oxşar problemlərlə mübarizə apardığını bilmək xəstəyə emosional dəstək verir.
Ümid və dəyişiklik
Trikotillomaniya ilə mübarizə çətin ola bilər, lakin düzgün müalicə və dəstək ilə xəstələr bu vəziyyəti idarə edə və həyat keyfiyyətlərini yaxşılaşdıra bilərlər. Bu vəziyyətlə üzləşən insanların, onların ailələrinin və yaxınlarının anlayışlı və səbirli olması müalicə prosesində mühüm rol oynayır.
.
Psixoloq M. Almara Ağaqızı, dikGAZETE.com
-PRİM – “Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzi”nin direktoru-
(Psixoloqla əlaqə saxlamaq istəyənlər Bakı şəhəri, Zahid Xəlilov 48A, Elmlər m/st yaxınlığında yerləşən “PRİM” Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzinə müraciət edə bilərlər və ya 050 777 80 04 mobil nömrsi ilə birbaşa Almara Ağaqızı ilə əlaqə saxlaya bilərlər. Həmçinin almara.melikova.aga qizi instagram səhifəsi vasitəsi ilə də Almara xanımla kontakt yarada bilərlər)
