Irak ve İran; Türkiye’yi Kuzey Irak'a girmeye mi zorluyor?
Merkezi Bağdat hükümetinin kontrol güçlüğü çektiği Suriye sınırı, öyle böyle değil tam 599 km. uzunlukta. Merkezi hükümet; 2003'teki Irak Savaşı'ndan bugüne, özellikle ABD liderliğindeki koalisyon güçlerince istikrarsızlaştırılan sınır bölgesinin kevgire dönmesinden şikayetçi ama elinden de bir şey gelmiyor.
Üstüne üstlük 2011'den beri devam eden Suriye İç Savaşı, denetimsizliğin tuzu biberi oldu. Suriye'nin Irak veya Irak’ın Suriye sınırının bir başka kaos kaynağı da bölgeyi daha önce faaliyet sahasına dahil eden DAEŞ/IŞİD terör grubuydu.
Sınırın kuzey kısmı; DAEŞ/IŞİD ile ölüm-kalım mücadelesi yürüten Suriye Kürtlerinin kontrolünde kaldı. Ayn El Arap /Kobani yani Rojava ile Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi arasındaki sınırı oluşturdu. Ayrıca Suriye-Irak sınır hattında konuşlu ABD ve koalisyon güçlerinin askeri üslerini de unutmayın. O gün bu gündür ister kontrol deyin ister denetim deyin ister egemenlik sahası deyin, hak getire.
Bu krizi fırsata dönüştürmek isteyen İran, Tahran'dan Beyrut'a uzanan bir koridor üzerinde, giderek artan hakimiyetini sağlamlaştırma hedefi açısından hayati önem taşıdığının farkındaydı ve ayağına kadar gelen bu jeostratejik imkanı, hoyratça kullandı. Paramiliter kuvvetlerin silah ve mühimmatları ile Irak üzerinden Suriye rejimine destek amaçlı geçişlerini sağladı.
1926 Ankara Antlaşması ile belirlenen Irak-Türkiye sınırı ise 378 km. 1990 sonrası Türkiye'ye Kuzey Irak'tan sızarak terör eylemlerinde bulunan PKK'ya karşı mücadele için Saddam Hüseyin yönetimin rızasıyla Irak sınırları içerisinde ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi bölgesinde birçok nokta Türk askeri üsleri bulunuyor.
TSK askeri üs ve diğer unsurların yasal mevcudiyeti, TSK’nın Kuzey Irak’taki 1997 yılında Kürdistan Demokrat Partisi ile yapılan anlaşmaya dayanıyor. Önceki süreçte ise Körfez Savaşı’nın ardından 1992 yılında Bağdat yönetimiyle mutabakat doğrultusunda, Irak sınırından Türkiye’ye sızmaya çalışan PKK’lı gruplara yönelik sıcak takip ve sınır ötesi operasyon düzenlemek için Saddam yönetimi ile yapılan anlaşmayı kapsıyor.
Türk askeri 27 yıldır orada.
TSK, Kuzey Irak’ta sınır ötesi üsleri neden kurdu?
1994’ten bu yana PKK ile mücadele kapsamında Irak’ın kuzey bölgesinde 10 farklı bölgedeki karakollarda asker bulunduran Türkiye, Kandil Dağı’nın kuzeybatısında güvenli bir hat oluşturarak üs bölgelerini birbirine bağlayıp, teröristlerin ikmal yollarını kesmeyi hedefliyor.
Bu üs yerlerinin seçimi, TSK jeostratejik bakış açısını yansıtması açısından önemli!..
Çünkü Türkiye-İran-Irak üçgenindeki stratejik Zagros Dağları’nda konumlanan bazı üsler, Büyük İskender’in “Ordumun yarısını orada kaybettim” dediği bölgeye kurulu.
TSK’nın Kuzey Irak’taki askeri üsleri nerelerde bulunuyor?
Türk birlikleri, Kuzey Irak’ta; Erbil’de, Süleymaniye’de Zaho’da var.
Dohuk’ta, Amediye’de Diyana’da, Batufa’da, Begova’da, Kanimasi’de, Bamarni’de.
Seramiş’te ve Başika kamplarında görev yapıyor.
Buralardaki kamplar, anlaşma kapsamında ve kalıcı…
Çoğu Özel Kuvvetler mensubu olan Türk İrtibat Timleri (TİT) bu yerleşim birimlerinde, 1997’den beri görev yapıyor.
Irak’taki üslerde yaklaşık olarak 2 bin 500 Türk askeri bulunuyor.
Bu sayı, zaman zaman terörist unsurların tehdit kapasitesine göre 5.000 civarına çıkabiliyor. Kuzey Irak, Duhok kenti kırsalındaki Amediye ilçesine bağlı Şeladize kasabasında bulunan Türk askeri üssü, Malatya merkezli TSK 2. Ordu 7. Kolordu Komutanlığı görev alanı içinde.
2. Ordu’nun görevi; Türkiye’yi Suriye, İran ve Irak'tan gelecek dış tehditlere karşı korumak.
7. Kolordu, Türk Kara Kuvvetlerine bağlı 2. Ordu'nun kolordularından biri.
İran-ABD çatışması Irak’ı kaosa sürüklerken Ankara tedirgin mi?
Irak Federal Mahkemesi’nin kararına dayanarak “oyun bozan üçüncü” olan Şii Güçler Koordinasyon Çerçevesi, zaman zaman anlaşmaya vardığı Sünni Egemenlik İttifakı ve Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ile siyasi bir hareket bütünlüğü içinde olabiliyor.
Şii Güçleri Koordinasyon Çerçevesi olarak adlandırılan Şii gruplardan oluşan koalisyon, 18 Aralık'ta yapılan oylamada 285 meclis sandalyesinden 101'ini aldı. İran'la bağlantılı koalisyon, böylelikle 2025'te yapılacak parlamento seçimleri öncesinde güç kazandı.
Şii ittifakının 43 sandalye kazanan ilk listesi, Bedir Örgütü ve Asaib Ehl el Hak gibi Irak'ın en etkili İran yanlısı askeri-siyasi gruplarını bir araya getiriyor.
Şii Güçleri Koordinasyon Çerçevesi’nde yer almayan bu İran yanlısı yapıya muhalif olan Şii lider Mukteda El Sadr, seçimleri boykot etmişti.
ABD ve Koalisyon güçleri azıttı ve Bağdat’a saldırdı!..
17 Ekim 2023'ten beri kendilerine Irak'ta “İslami Direniş” ismini veren Şii silahlı gruplar; Irak ve Suriye'deki ABD güçlerini hedef alan 150'den fazla saldırıyı gerçekleştirdiler.
4 Ocak 2024 Perşembe günü, ABD güçleri, Irak’ın başkenti Bağdat’ta Haşdi Şabi’ye ait karargahı hedef aldığı saldırıda, 12. Tugayı Komutanı Ebu Takva es-Saidi’nin de aralarında bulunduğu 3 üst düzey Haşdi Şabi komutanı yaşamını yitirmiş, onlarca kişi de yaralanmıştı.
17 Ekim 2023’ten itibaren Amerikan askerlerin bulunduğu askerî üslere yönelik pek çok saldırının sorumluluğunu üstlenen en-Nüceba hareketi, İran’a bağlı silahlı milislerin en önde gelenlerinden biri.
4 Ocak’ta ABD’nin, Merkezi Bağdat Hükümetini hiçe sayarcasına güpe-gündüz Bağdat'ın ortasında, en-Nüceba hareketi lideri Ebu Takva lakablı Müştak Talib es-Said’i hedef alan son saldırısı, Irak hükümetini açısından hem bardağı taşıran son damla oldu hem de bıçağın kemiğe dayandığını gösterdi.
Bağdat yönetiminin açıklamasına bakılırsa; Körfez Harbi sonrası ülkedeki ABD işgal güçlerinin mevcudiyetinin en sert şekilde meşruiyetinin tartışıldığı aşikar. Adeta Tahran-Bağdat işbirliğinin ve seferberliğinin boyutunu gösteriyor.
Nitekim hükümet, ABD liderliğindeki uluslararası koalisyonun ülkedeki misyonunu bitirmek için çalıştığını deklare etti. İran'da son bir haftada peş peşe gerçekleşen bombalı suikastların faili daha net görülebiliyor. Aynı durum sığır çobanları için de geçerli.
Onlar da Körfez Harbi ile yerleştikleri ve Irak'ın petrol ve doğalgaz enerji kaynaklarını sömürdükleri sürecin tersine dönmesinden rahatsızlar. Bu kapsamda Joe Biden’ın Irak’taki gerilimi azaltma politikasının sona erdiği ve klasik Yankee ABD caydırıcılık stratejisinin geri döndüğü anlaşılıyor.
Önce Kuzey Irak'taki Türk Askeri üssüne saldırılarak, onlarca Türk askerinin hunharca katledilmesi, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, tam Ankara'ya gelmek üzere iken İran’ın Kirman eyaletinde Kasım Süleymani’nin anma merasiminde bombaların patlatılması ve Bağdat’taki Haşdi Şabi karargahına saldırılarak komutanların öldürülmesi, birbirinden bağımsız münferit hadiseler sayılmaz.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Orta Doğu turu kapsamında ilk olarak Türkiye'yi ziyareti sırasında Ankara'da yüz bir pare top atışı ile karşılandı ama ne hikmetse top mermileri nasıl ve nedense Kuzey Irak'taki Conilerin başına düştü.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Anayasa gereği Başkomutanı olduğu Türk Silahlı Kuvvetleri, Blinken’e hava harekatı ile hoş geldin mesajını verdi. Kuzey Irak'taki terör kamplarını ve bölgedeki yabancı destekçilerini etkisizleştirdi.
Sözün özü; Tahran ve Bağdat yönetimleri, aralarındaki mezhebi uyum ve ahenge, ikili anlaşmalara rağmen, ABD ve Koalisyon güçlerinin Irak topraklarından sürüp çıkarmaya kudretlerinin yetmediğini gördükleri noktada, Türk Silahlı Kuvvetlerinin daha güçlü şekilde Kuzey Irak'a girmesini arzuluyorlar.
Zaten TSK, bu havalideki askeri mevcudiyetini olumsuz kış şartlarına rağmen güçlendirdi.
Tarihi şimdilik belli olmayan yakın (?) bir gelecekte Türk ordusunun Suriye'den daha büyük bir operasyonu, askeri harekatı başlatacağı anlaşılıyor.
İran sınırındaki Türk askeri birliklerinin teyakkuza geçirilmesinin, İran sınırından gelebilecek her türlü güvenlik tehdidini bertaraf etmeye yönelik olduğu görülüyor.
İran içinde de farklı gruplar mevcut. Bunların İran ordu birlikleri arasında güçlü oldukları biliniyor.
Zengezur Koridoru’na dikkat!
Kimler ne yapmak istiyor?
.
Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com
Seçilmiş Kaynakça
https://www.rudaw.net/turkish/world/25102023
https://www.rudaw.net/turkish/opinion/010720221
https://www.ydh.com.tr/d/17858/hasdi-sabi-intikam-alacagiz
https://www.kurdistan24.net/tr/story/94837-ABD’li-yetkili-doğruladı-HaşdiŞabi-komutanı-Bağdat'taki- İHA’lı- saldırıda- hedef-alındı
https://www.aymennjawad.org/21646/islamic-state-shifts-from-provinces
https://www.tebaajansi.com/m/irak/sii-gucler-koordinasyon-cercevesi-toplandi-h290526.html
https://www.mepanews.com/service/amp/irakta-iktidardaki-sii-ittifak-yerel-secimlerde-guc-kazandi-64080h.htm
https://turkish.aawsat.com/arap-dünyasi/4774656-irak’taki-siyasal-dengeler-iran-abd-çatışması-sebebiyle-tehlikede
https://carnegie-mec.org/2020/03/31/transformation-of-iraqi-syrian-border-from-national-to-regional-frontier-pub-81396
https://tr.euronews.com/2022/07/31/irak-siyasetinde-guc-mucadelesine-ne-yon-veriyor-protestolar-siddet-eylemlerine-donusur-mu
https://www.reuters.com/article/us-iraq-syria-border/iraq-reopens-syria-crossing-in-win-for-mutual-ally-iran-idUSKBN1WF1G1
https://www.voaturkce.com/a/blinken-turkiyeyi-de-kapsayan-yogun-diplomasi-turunda-erdogan-ve-fidanla-gorusecek/7427025.html
