Kerç Boğazı trajedisinde yeni gelişmeler!

Karadeniz ile Azak Denizi'ni birleştiren deniz geçidine “Kerç Boğazı” deniliyor. Adını Kırım'ın liman kenti Kerç’ten alıyor. Türkçe “inat, ters..” gibi anlamları var.

Kerç Boğazı üzerinde yeni yapılan köprü, Rusya ve Kırım’ı birbirine bağladığı gibi, Azak Denizi ve Karadeniz arasındaki bağlantıyı sağlayan ‘Kırım Köprüsü’ de mevcut.

23 Ocak 2019'da "Keriç Boğazı'nda Türkler'in gemilerini kim yaktı, neden yaktı?" sorusuna cevap aramıştım. 

Türk mürettebatın da içinde bulunduğu Karadeniz'in Kerç Boğazı'nda yanan iki gemiden birisinin Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) yaptırımlarına maruz kalma riski sebebiyle her zaman kullandığı Rusya'nın güneyindeki Temryuk limanından geri çevrildiği ortaya çıkmıştı.

Milenyum Denizcilik’e ait Gemi, Suriye'nin Esad rejimi kontrolündeki bölgesine sıvı doğal gaz sattığı gerekçesi ile 2015 yılında ABD'nin yaptırım listesine girmişti. 

Reuters haber ajansı, Maestro ve Venice (Candy) isimli sıvılaştırılmış doğal gaz taşıyan gemilerin Suriye'ye petrol taşımaktan ABD'nin yaptırım listesinde olduğu bilgisini paylaşmıştı.

“Refinitiv Data” verilerine göre ismi “Candy” yapılan “Venice”, Milano Shipping firmasına, “Maestro” isimli gemi ise “Maestro Shipping” isimli şirkete ait görünüyor.

Rusya Federal Deniz ve Nehir Taşımacılığı Ajansı’ndan (Rosmorreçflot) Andrey Kravçenko; Maestro ve Venis (Candy) gemilerinin, Rusya ve Kazakistan'dan aldığı sıvı doğal gazı Ortadoğu'ya taşıdığını, gemilerde yaklaşık 4 bin 700 ton sıvılaştırılmış doğalgaz bulunduğu bilgisini vermişti. 

Ancak görgü tanıkları, iki gemi arasında fırtınalı havada yük nakli yapılırken bir gemide patlama olduğunu, diğer geminin de bundan etkilendiğini belirtmişlerdi. 

Hatırlıyorum da ben, ABD /Ukrayna ikilisinin “Kırım yaptırımları” doğrultusunda, olayın “Sabotaj” olabileceği ihtimalinden söz etmiştim. 

İhmaller ve skandallar zincirinin; “Sabotaj” ihtimaline rahmet okutacak düzeyde olduğu kaza sonrası anlaşılabildi. 

Skandallar zincirinin yol açtığı ölümlere aklıselim sahibi hiç kimse “Sabotaj” diyemez…

21 Ocak 2019'da Kerç Boğazı’nda alev alan iki LPG tankerinde çıkan yangında, iki gemide bulunan 32 mürettebattan 10'u kaza sırasında ölmüştü. 

Yine aynı kazada kaybolan 10 mürettebatın halen cesedine ulaşılamadı.

Deniz Haber Ajansı; araştırmaları sonucu katliam gibi kazada, ilginç bilgilere ulaştı. 

2015 yılında ABD Hazine Bakanlığı Dış Varlıklar Kontrol Ofisi (OFAC) tarafından kara listeye alınan MILENYUM SHIPPING'in mülkiyetinde bulunan MAESTRO VE VENICE (CANDY) isimli LPG gemilerinin, 22 Kasım 2018 tarihinde, ABD'nin uyguladığı ambargo altında bulunan Suriye'ye petrol ve türevi ürünler gönderen OFAC'ın yaptırım uygulanan gemiler listesinde de yer aldığı öğrenildi. 

“Sabotaj” solda sıfır kalır; cinayet gibi iş kazası!.. 

Kazadan kurtulan bir gemi mürettebatının Deniz Haber Ajansı'na verdiği bilgiye göre, VENICE (CANDY) isimli LPG gemisine yüklenen ürünün açıkta bekleyen aynı şirkete ait MAESTRO isimli LPG gemisine emniyetsiz bir şekilde yanaştığı balon tipi usturmaçanın olmadığı, acente kanalıyla araç lastikleri ile gemiler arasına aparat oluşturdukları kaydedildi.

Deniz Haber Ajansı'nın ulaştığı bir başka ses kaydında ise limbo yapmak için birbirlerine yanaşan LPG tankerlerinden birinde transfer pompasının bozuk olduğu ve bu olayın gemi kaptanına rapor edilmesine rağmen, önlem alınmadığı ifade ediliyor.

MAESTRO ile VENICE (CANDY) isimli LPG gemi kazasıyla ilgili bilgisine başvurulan Uzmanlara göre LPG gemileri arasında limbo yapılmasıyla ilgili uluslararası kurallara uyulmadığının bu kaza ile ortaya çıkmış.

Ayrıca MAESTRO isimli LPG tankeri, ambargo listesinde olduğu için, Temyruk Limanı'na yanaşarak yük almamış.

Onun yerine, yine ambargo listesinde olmasına rağmen VENICE gemisi, CANDY ismiyle limana yanaşarak yük almış. 

Bu yükü de açıkta bekleyen MAESTRO gemisine aktarmaya çalışmış. 

 Ancak LPG transferini yapmak için gerekli emniyet ve güvenlik önlemleri alınmadığı için onlarca gemi mürettebatının ölümüne neden olan kaza gerçekleşmiş. 

Gemi operasyonlarında ve limanda güvenlik - kazanın tanımı ve kaza sebepleri?

Türk bayraklı ticaret gemilerinde iş sağlığı ve güvenliği (İSG), Türk gemi çalışanlarının İSG açısından Türk bayraklı gemilerdeki tehlikeli işler, riskler, ilgili kanun ve yönetmeliklerle belirlenmiştir. 

Denizcilik, ülkemizin geleceğe dönük projeksiyonu ve perspektifi olan gelişmekte olan iddialı bir sektör. 

Günümüzde endüstriyel ürünlerin naklinde deniz yolu taşımacılığının maliyetinin düşük olması, her geçen gün deniz taşımacılığının işlem hacmini büyütüyor. 

Dolayısıyla deniz trafiğinde, taşınan tehlikeli ve zararlı yüklerin artması nedeniyle deniz taşıtlarının, limanların ve buralarda çalışanların güvenliğini sağlamanın ne kadar önemli olduğu ortaya çıkmakta. 

İşte bu nedenle 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası da bu anlamda Türk Bayraklı gemilere bazı yükümlülükler getirmiştir.

Bununla birlikte, yabancı bayraklı gemilere sahip Türk firmaların bu yükümlülüklerden muaf olduğu iddiası söz konusu. 

Ancak bu durum, yabancı bayrak altında faaliyet gösteren bir armatörlüğün, personel hayatını hiçe sayarak işletmecilik yapabileceği anlamına gelmiyor. 

Nitekim “İMO” (international maritime organization/ uluslararası denizcilik örgütü) üyesi tüm ülke bayrakları altında sefer yapan gemiler için iş güvenliği; “SOLAS” (safety of life at sea / denizde can emniyeti) kurallarına göre bir takım standartlarla garanti altına alınmış durumdadır.

Yani hukuktan, haktan kaçış yok! 

Her türlü deniz taşıtında ve limanlarda meydana gelen kazalar işçilere, limana ve çevreye farklı boyutlarda zararlar verebilir. 

Genel anlamda kaza/accident; şahısta bir yaralanmaya, maddelerde bir hasara veya her ikisine birden yol açan beklenmedik olaydır.

Gemi kazasından kurtulanlara göre, kazayı tetikleyen ihmaller…

Trajik Gemi kazası sonrası hayatta kalan gemi adamlarının  anlattıklarına ve basında yer alan haberlere bakılırsa, patlama, LPG transferinin yapıldığı limbo hortumundaki yıpranma/delik nedeniyle meydana geliyor. 

Yangından önce her iki gemide de çalışmış ve tanıklık yapmayı kabuk etmiş bazı denizcilerin ifadelerine göre, patlamaya sebep olan hortumlar çok eski, yıpranmış, hasarlı ve yırtık olmasına rağmen, gemi sahipleri malzemeyi yenilemedikleri gibi mürettebattan tamiri mümkün olmayan bu hortumları, tamir etmelerini istemiş.

Sadece bu olsa, bu kadar olsa iyi…

Ne var ki yangın hortumu gibi içinden “fresh water” denilen normal su, deniz suyu geçen hortumlardaki aksaklıklar gemi imkanları ile tamir edilebilecek olsa da içinden “LPG” gibi tehlikeli yük geçen hortumların tamiri ancak, dışarıya servise gönderilerek yaptırılabilir. 

Hatta bu hortumların onarıldığına dair “ISM” (International Safety Management – Uluslararası Güvenlik Yönetimi) sertifikası alınması gerekir. 

Hortumun servis ve test raporlarının alınması, bir nüshasının gemide bir nüshasının ise şirkette bulunması zorunlu olmasına rağmen, bu belgelerin izine rastlanılmıyor. 

Ayrıca geminin yangın devrelerinin çalışmadığı, gemilerin uzun süre yanmasıyla netleşmiş bir durumdur. 

Üstelik gemilerde talim yapılmadığı; yalnızca kağıt üzerinde talim yapılmış gibi gösterilerek sahte evrak düzenlendiğine dair gemi adamlarının ifadeleri mevcut. 

VENICE (CANDY) gemisine ilişkin Uluslararası gemi bilgi erişim sitesi olan Equasis kayıtlarına göre, yangın güvenlik ekipmanları ile cankurtaran filikası bulunmaması, can yeleği bulunmaması, can simidinin kullanılamaz halde olması gibi can kurtarma teçhizatlarındaki eksiklikler/bozukluklar başta olmak üzere birçok eksiklik nedeniyle geminin, liman kontrollerinde alıkonulduğu anlaşılmaktadır.

Gemideki yangın teçhizatlarının regülasyonlara uygun emniyet donanımında olmaması nedeniyle gemi adamlarının hayatının ciddi bir biçimde riske atılmasıyla, maalesef müessif gemi kazası gerçekleşti. 

Uzmanlara göre, böylesine eksiklikleri tescillenmiş  bir gemide tehlikeli bir limbo işlemi yapmak, gemi adamlarının hayatını hiçe saymayı bırakın, işverenin kendi deniz taşıtında kendi malına zarar vermesi yani 'Sabotaj'da bulunmasıyla eşdeğer.  

Sanki “Bile bile lades” durumu söz konusu… İnsanın “Vay be!..” diyesi geliyor… 

Yine bilirkişi; gemilerin limbo işlemi esnasında birbirlerine temas etmemesi gerektiği, faciaya konu limbo işlemi esnasında çekilen fotoğraflardan, iki geminin arasında “yamato" denilen balon tipi usturmaçaların olması gerekirken bunların bulunmadığı ve gemilerin birbirine yapışık biçimde son derece emniyetsiz olarak bu işlemi yaptıklarının sabit olduğunu belirtiyor.

Söz konusu patlamanın meydana gelebileceğinin öngörülmesi gerekmesine rağmen, iki geminin güvertelerinin pasla kaplı olması da gemilerin bakımlarının yapılmadığını, kondisyonunun yetersizliğini göstermez mi?

Üç kuruş masraftan kaçınmak için onlarca gemi personelinin ölümüne yol açan zihniyet, acaba hangi medeniyetin, hangi kültürün ürünü!.. 

“Adalet Mülkün Temeli”… Adalet yerini bulur!.. 

Kazadan üç ay sonra Kerç Boğazı açıklarında limbo yaparken yanan iki LPG gemisinden M/T MAESTRO, İstanbul Boğazı’nda durdurularak Haydarpaşa’ya çekildi.

*

Aliağa Gemi Geri Dönüşüm Bölgesi’nde bir firmaya satıldığı belirtilen M/T MAESTRO’nun sökülüp parçalanması, kazada hayatını kaybeden Türk denizcilerin ailelerinin başvurusu üzerine durdurulmuştu. (bkz. 12 Mayıs 2019- denizhaber.com / M/T MAESTRO, İstanbul Boğazı'nda durduruldu başlıklı haber) 

02 Ağustos 2019'da Rusya tarafından işgal edilen Kırım ile Rusya arasında bulunan Kerç Boğazı’nda, 21 Ocak 2019’da LPG transferi yaptığı esnada, LPG tankerinin patlamasıyla çıkan yangında 4’ü Türk olmak üzere 14 kişinin can verdiği “Candy” isimli gemi için İzmir Adliyesi’nde duruşma yapıldı.

Bakırköy Cumhuriyet başsavcılığı tarafından görevlendirilen beş kişilik bilirkişi heyeti, gemi üzerinde kazanın sebebini araştırmak üzere inceleme yaparak tutanak hazırladı. 

Duruşmada bilirkişi raporunu dikkate alan hâkimin verdiği emsal kararla, Aliağa Şimşekler tersanesinde bulunan ve sökümüne başlanacak olan ve 14 kişiye mezar olan Candy isimli gemiye mahkemece el konularak haczedildi.

(bkz: https://qha.com.tr/haberler/kerc-bogazi-nda-faciaya-sebep-olan-gemiyle-ilgili-flas-karar/63724/.) 

Kazada vefat eden üçüncü mühendis Semih Solak'ın arkadaşı Ali Can Çebi'nin ısrarlı takipleri sonucunda, Çanakkale Milletvekili Özgür Ceylan'ın TBMM'de verdiği soru önergesi, onlarca gemi adamının ölümüne yol açan trajik olayın gerçek sebeplerini bir nebze olsun aydınlatmış görünüyor.

Son söz Aşık Dertli'den:

Ey Dertli âlemde biz şah-ı diliz

Hak'tan hakikatten âgâh-ı diliz

Tarik-i esrâra ervah-ı diliz

İrşat olsak da bir, olmasak da bir!

.

Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com

Twitter'da bizi takip edin: @oc32oc39 , @dikgazete