Dilde - Fikirde yozlaşma

R.1.İzmit Akça Camii ilân tahtası: 20 Ağ. 2023, Foto: Prof. Dr. Bahri Ata.

DİLDE - FİKİRDE YOZLAŞMA

Öz

Makalenin amacı son zamanlarda giderek artan yabancı kelime kullanımı, alfabemizde bulunmayan harflerle yazıp çizmeye dikkat çekmek; bunun mahsur ve zararları hakkında birkaç kelam etmektir. 20 yıldır Göller Bölgesi ve çevresinin tarihiyle ilgileniyorum. Mümkün olduğu kadar yabancı kelime yerine Türkçe kelimeleri tercih ettim ve yabacı isimleri de kendi dilindeki telaffuzunu Türkçe seslerle yazmaya çalıştım, ama bu konuda çok eleştirildim. Ekkehard Eickoff için Ekkehard Aykof, WM. Ramsay için VM. Remsi, Ioannes için Yuannis, Ephesos için Efes ve benzer yazdım, ama üniversite buna aldırış etmiyor. İzmit İlçe Müftülüğü Akça Camisinde “Misyonumuz” tahtasını görünce, daha dayanamadım ve bu yazıyı kaleme aldım.

Açar Kelimeler: İzmit Akça Camii, Türkçe, Alfabe, Dil, Fikir, Yozlaşma, Yabancı Dil, Üniversite, Resmi Kurumlar

Giriş

Bir milletin vatandaşları, eserlerini kendi dilleriyle yazarlarsa o dil yaşar, hatta zenginleşerek yaşar. Bu konuda Osmanlı’yı eleştirdik, ama Osmanlı’dan fersah fersah geriye düştük. Osmanlı Farsça ve Arapça kelime aldı, ama Farsça ve Arapça’dan farklı bir kelime üretti. Farsçadan “nazik” kelimesini alıp, Arapça dilbilgisine göre “nezaket” kelimesini üretti. H. İbrahim Sarıoğlu’nun Farisî hocası bir gün, “Türkler çok zekidir, bizden nazik kelimesini aldılar, ama bize nezaketi öğrettiler” der. Geçenlerde “asetlerimizi satacağız” denildi. Sorup öğrendim ki, “paraya çevrilebilir millî varlıklarımız satılacakmış”. Yıllar önce de “Duble Yol” denilmişti. Akademisyenlerden etkilenen bir cami görevlisi de cemaati için misyonumuz başlığı altında 12 maddelik bir kural koymuş. Kurallar güzel, ama başlığı yabancı [bk.R.1].

Hedef, milletin dili Türkçe

Bir milletin hedefi kendi dilidir. Bizim de hedefimiz Türkçe, hatta güzel Türkçe olmalıdır. Yabancı dil hedef olamaz. Yabancı dil bilmek iyi midir? Elbette iyidir, ama hedef Türkçedir. 7-8 yabancı dil bilenlerin yapamadıkları onlarca meseleyi hamdolsun hiçbir yabancı dili olmayan, hatta Türkçesi de bozuk olan fakir çözdü. Ben yabancı dil bilmemekle övünüyor değilim, hatta üzülüyorum, ama benim hedefim yabancı dil değildir. Dil bir araçtır. Anadil de bir hedef olamaz, hedef milletimizin ortak dili olan Türkçedir. Anadil bilinmelidir, ama hedef yapılmamalıdır.

Burası Türkiye mi, yoksa İngiltere mi?

Merak ettim, bazı kurum ve kuruluşların internet sayfalarına baktım, hepsinin de birbirlerine benzeyen uzun veya kısa bir misyonu, hepsinin de bir vizyonu var. Belli başlı bazı kadim üniversitelerimiz ile NE, HBV ve Yunus Emre’ye bile bir misyon ve bir vizyon biçilmiş. İngiltere dünyalar para harcasa bile, bu reklamı yapamazdı. Biz bunu gönüllü üstlenmişiz. Aslında bunların kelimesiyle yazarsak “bizim birinci misyonumuz, İngilizceyi ülke sathına yaymak” olur.

İstanbul Üniversitesi [İÜ], Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi [SDÜ], Konya Selçuk Üniversitesi [SÜ], Diyarbakır Dicle Üniversitesi [DÜ], Erzurum Atatürk Üniversitesi [AÜ], Gazi Üniversitesi [GÜ], Gazi Eğitim Fakültesi, İTÜ ve ODTÜ gibi üniversitelerin hepsi de misyonumuz ve vizyonumuz diye başlıyorlar. Necmettin Erbakan Üniversitesi [NEÜ] de, Ankara Hacı Bayramı Veli Üniversitesi [HBV]) de, Millî Görüş’e ve Hacı adlarına aldırış etmeden işe misyon ve vizyonla başlıyorlar.

Yunus Emre Enstitüsü’nün bile misyonu ve vizyonu varmış (!)

İstanbul Üniversitesinin misyonu, Doğu ile Batıyı, geçmişle geleceği buluşturmak; ülkemize ve insanlığa yararlı bilgi üreten ve yetkin bireyler yetiştirmek; vizyonu, dünyanın önde gelen üniversitelerinden biri olmak; temel değerleri ise, Atatürk ilkelerini, Cumhuriyet kazanımlarını korumak, yüceltmek, katılımcılık, çevre ve insana saygı, etik değerlere mutlak uyum.

Süleyman Demirel Üniversitesi’nin misyonu toplumla etkileşim içinde, insanı önceleyerek, uluslararası standartlarda eğitim vermeyi, araştırma yapmayı, hizmet sunmayı ve çözümler üretmeyi görev edinmek; vizyonu ise, evrensel ölçekte bilgi, sanat, teknoloji ve hizmet üreterek, ilham ve yön veren bir üniversite olmayı hedeflemek. Temel değerler ise:

1. Adil olarak liyakati içselleştirmek,

2. Saygılı olarak tüm düşüncelerin özgürce yaşayabilmesini sağlamak,

3. Özgürlüğü teşvik ederek yaratıcılığı desteklemek,

4. Empati yeteneğini geliştirerek ilk günkü heyecanı yaşatmak,

5. Kaliteyi içselleştirerek verimliliği ve etkinliği artırmak,

6. Kendine inanarak, mükemmeliyetçiliği hedeflemek,

7. Kendine hâkim olarak, aşırılıklardan kaçınmayı temel ilke olarak benimsemek.

Diğerleri de benzer görev [misyon], hedef [vizyon] ve temel ilkeler (basic principles) seçmişler.

Benim üniversite İTÜ’nin misyonu ise, “İTÜ’nin varlık nedeni bilim, teknoloji ve sanatta bilginin sınırlarını genişletmek ve uygulamaları ile toplumun ihtiyaçlarına cevap vermek”, vizyonunu ise “bilim, teknoloji ve sanatta, uzmanlığı ve yaratıcılığı ile uluslararası, lider bir üniversite olmak”. İTÜ alttaki gibi kendine beş hedef daha seçmiş:

1. Değişim ve gelişmeyi hedefleyen eğitim ve öğretim,

2. Çıktı odaklı, disiplinler arası ve topluma faydalı araştırma,

3. Uluslararası ilişkilerde etkin işbirliği,

4. Çok yönlü, etkin ve sürdürülebilir üniversite-sanayi işbirliği (ÜSİ),

5. Katılımcı ve şeffaf yönetişim, artan özgelir ve toplumdaki İTÜ algısını güçlendirmek.

ODTÜ de kendine bir misyon ve vizyon biçmiş. Anlaşılan, misyonu ve vizyonu olmayan üniversite yok. TC CB İletişim Başkanlığı bile kendine bir vizyon ve misyon seçmişti ki, başka kurum ve kuruluşlara bakmaya korktum ve vazgeçtim.

İşyeri isimleri

Nasıl oluyor da Ambrosia, The Paragon, Farilya gibi daha yüzlerce kelimenin caddelerimizi kirletmesine izin veriliyor?

Gömlekler üzerindeki yabancı yazılar

Giydiğimiz gömlekler [t-shirt; tişört] üzerindeki yazılar var ki, ayrı bir fecaat. Bu konuda Konya Teknik Üniversitesi [KTÜN] Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yağmur Küçükbezirci, “Tişört yazılarına kim dur diyecek!” diye müthiş bir yazı yazmış, ama KTÜN de misyon ve vizyon diyor. Bozulma bizden, yâni üniversite, belediye ve kurumlardan başlayıp aşağı doğru genişliyor. Adı NTV olan bir televizyon, sık sık beynimize en-ti-vi kazıyor ve empati tavsiye ediyor. TRT, Zazaca bir türküyü elkasiye yerine elqasiye yazabiliyor, ama RTÜK ortada yok. Borç içinde yüzmemize rağmen bütün belediyeler, bayram [şenlik] değil, festival yapıyor.

Tekrar edersek, bozulma halktan değil, kurumlardan geliyor ve her geçen gün azar azar eriyoruz.

Üniversitelerin görev ve hedefleri

Üniversiteler, görev yerine misyon, hedef yerine vizyon demekle Türk Dili’ne nasıl bakıyorlarsa, inanmadan yazdıkları görev ve hedef konusunda da asla samimi değiller. Öz’de bahsettiğim gibi yaklaşık 20 yıldır Göller Bölgesi ve çevresinin “Tarihî Coğrafyası” üzerinde çalışıyorum. 15 yıldır bugünkü Eğirdir ve Beyşehir gölleri geçmişte Hoyran ve Eğirdir ile Kıreli ve Beyşehir şeklinde ikişer ayrı göl olduklarını iddia ettiğim hâlde, bu konuda Isparta, Konya, Antalya, Denizli ve Afyon üniversitelerinden hangisi bir araştırma başlattı? Bu konuda Pîrî Reis [1470?-1553] ile Kâtip Çelebi’yi [1609-1657] şahit tuttum; bir akademisyen bunlarla ilgilendi mi? [bk.Har.1-2]. Battâl Gâzî ile Selçuklu Sultanı Alâeddin Siyavuş’un mezarlarını iddia ettim; Afyon’dan çıt çıkmadı. Dünya’da ilk kez, Herodotos’un zikrettiği Kıral Yolu ile Bizans Askerî Yolu’nu araziye yerleştirdim; bu konuda hangi üniversite bir araştırma başlattı? Miryokefalon Savaşı’nın yeriyle ilgili araştırma yapmam için T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığına dilekçe verdim. Akademisyen değilsin diye izin verilmedi. Akademisyenlerin hâli malûm: Misyon ve Vizyon (!)

Sonuç

SDÜ, “toplumla etkileşim içinde, insanı önceleyerek, […] ve çözümler üretmeyi görev edinmiştir” demekle misyon için görev; “evrensel ölçekte bilgi, […] ve yön veren bir üniversite olmayı hedeflemek” demekle de vizyon için hedef kelimesini kullanmış. İstenirse bu iş oluyormuş demek. Hâl böyleyken misyon ve vizyon kelimelerini seçmek ne demek!

Görevimiz kendi dilimizi işlemek, geliştirmek ve daha da güzelleştirmektir. Dilimizi sen, ben değil de, kim işleyecek? Köydeki Mehmet Ağa mı yapacak bu işi? Görev ve hedef derken; güzel Türkçe ifadeler kullanırken; ne oluyor, niçin oluyor da birden misyon ve vizyon diyoruz? Milletten utanılmıyor; anlıyorum; Allah’tan da mı? İstenildiğinde bak ne güzel, “özgelir” diye bir kelime üretebiliyoruz. Milletin böyle kötü bir kaderi var. Bu milletin bin yıldır kullandığı, türkülerimiz, şiirlerimiz, masallarımız, hikâyelerimiz ve düşlerimize girmiş bir kelime olan hâkim için yargıç dedik de, Sempozyum için Bilgitoyu, panel için Tartışma, seminer için Topluçalışım, birifing için Özsunum diyemedik.

Bozulmanın başını üniversite, belediye ve değişik devlet kurumları çekiyor. Bölünmüş Yol için “Duble Yol”, 2011’de Cumhuriyetin 100. Kuruluş yılı olan 2023 için fert başı millî geliri 25 bin dolar hedefledik, 2023 yılında da asetlerimizi satılık ettik. Böylelikle dilimize iki yabancı kelime daha hediye ettik…

2023 yılında yazdığım bu yazıyı yayınlamak ancak şimdi nasip oldu.

.

Ramazan Topraklı, dikGAZETE.com

R.1.İzmit Akça Camii tahtası: 20 Ağ. 2023, Foto: Prof. Dr. Bahri Ata.

1. Ahlâklı, deneyimli ve bilgili bir kadro, 2. Kalite ve güven, 3. Sabır ve sebat, 4. Adalet ve doğruluk, 5. Cesaret ve azim, 6. Tedbir ve meşveret [istişare], 7. İktisat ve temizlik, 8. Temsil, güleryüz ve zarafet, 9. Nezaket, anlayış ve hoşgörü, 10. Yeise düşmemek, 11. Üzerimize güneş doğmamalı, 12. Nihai hedef rıza-i ilahi.

R.2. İzmit Akça Camii

Har.1: Pîrî Reis. Eski Eğirdir Gölü ve göle kuzeyden dökülen ırmak.

Har.2: Kâtip Çelebi. Burdur, Eğirdir, Kıreli, Beyşehir ve Seydişehir gölleri

Pîrî Reis [öl.1553] haritasının üstü Kuzey yönünü, Kâtip Çelebi [1609-1657] haritasının üstü ise, Güney yönünü gösteriyor.