Stratejik Özerklik / Strategic Autonomy (İki dilde yazılmıştır)
Türkiye'nin jeopolitik konumu tarih boyunca önemli fırsatlar ve zorluklarla dolu olmuştur. Üç kıtanın kesişim noktasında yer alması, enerji nakil hatlarına olan yakınlığı, Avrupa ve Orta Doğu’ya olan coğrafi yakınlığı Türkiye’yi uluslararası arenada stratejik bir aktör haline getirmiştir. Bu bağlamda, Türkiye'nin kendi jeopolitik çıkarlarını koruyabilmesi ve uluslararası alanda kendine güçlü bir yer edinebilmesi için izlenmesi gereken politikalar, uluslararası işbirlikleri ve iç politika stratejileri hayati önem taşımaktadır.
Türkiye'nin Jeopolitik Çıkarlarını Koruma ve İlerletme
Türkiye’nin jeopolitik çıkarlarını koruyabilmesi için şu ana prensiplere dayalı bir diplomasi izlemesi gerekmektedir:
a. Dengeli Güç Politikası ve Stratejik Ortaklıklar
Türkiye, başta NATO ve Avrupa Birliği ile olan bağlarını güçlendirirken, bağımsız bir stratejik aktör olarak da konumunu sağlamlaştırmalıdır. NATO üyeliği Türkiye'nin güvenliği için önemli bir sigorta mekanizması sunmaktadır, fakat aynı zamanda Orta Doğu, Kafkaslar, Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde dengeleyici bir güç olarak Rusya ve Çin gibi ülkelerle ilişkilerini de koruyacak bir politika benimsemelidir. Bu çerçevede “denge politikası” olarak da adlandırılabilecek bir yaklaşımla hareket edilmelidir. Klasik realist yaklaşımlara göre bu politika Türkiye'nin kendi stratejik özerkliğini güçlendirmesine olanak sağlar.
b. Enerji Güvenliği ve Enerji Diplomasi
Türkiye’nin enerji güvenliği, özellikle Orta Doğu ve Doğu Akdeniz bölgesindeki enerji kaynaklarına erişimini sağlamaktan geçmektedir. Bu kapsamda Türkiye, enerji kaynaklarının geçiş ülkesi olmanın ötesinde bir “enerji merkezi” olma hedefini gütmelidir. Enerji diplomasisi yoluyla hem kendi enerji ihtiyacını karşılamalı hem de Avrupa’ya enerji tedarikinde kritik bir konum kazanarak bölgesel güç olma iddiasını desteklemelidir.
c. Güçlü Bir Savunma Sanayii ve Askeri Kapasite
Türkiye’nin bölgesel krizlere karşı caydırıcılığını artıracak stratejiler, askeri kapasitenin güçlendirilmesi ve bağımsız savunma sanayii hedefleriyle örtüşmektedir. Türkiye’nin yerli ve milli savunma sanayii yatırımları sayesinde dış tehditlere karşı daha bağımsız bir duruş sergileyebilmesi, aynı zamanda dış politikada da elini güçlendirecektir.
2. Dış Politikaların İçeride Anlatılması ve Anlaşılması
Türkiye’nin dış politikalarının içeride doğru anlaşılması ve desteklenmesi, iç politika açısından da son derece önemlidir. Toplumun dış politikayla ilgili bilinç düzeyinin artması, ulusal birlik ve dayanışmanın güçlenmesine katkı sağlar. Bu kapsamda izlenmesi gereken adımlar şunlardır:
a. Şeffaf Bilgilendirme Politikaları
Dış politikada alınan kararların ve bu kararların sonuçlarının toplum tarafından doğru bir şekilde anlaşılabilmesi için, bilgilendirici ve şeffaf bir kamuoyu stratejisi izlenmelidir. Dış politika uzmanları ve akademisyenler (Çubuksuz) aracılığıyla bu bilgiler medyada kamuoyuyla paylaşılmalı ve toplumun doğru kaynaklardan beslenmesi sağlanmalıdır.
b. Medya ve Eğitim Kanallarının Aktif Kullanımı
Dış politikada atılan adımlar ve ülkenin stratejik hedefleri medya aracılığıyla halka doğru bir biçimde anlatılmalı, okullarda ise öğrencilere tarihsel ve jeopolitik bağlam içerisinde bir dış politika vizyonu kazandırılmalıdır. Bu, özellikle genç nüfusun dış politika konusunda bilinçlenmesini sağlar ve uzun vadede ulusal güvenliğe katkıda bulunur.
c. Akademi ve Düşünce Kuruluşları ile İş Birliği
Akademik çevreler ve düşünce kuruluşlarıyla iş birliği yaparak, dış politika kararlarının bilimsel temellere dayanması sağlanabilir. Türkiye’nin dış politika tercihlerini toplumun daha geniş kesimlerine aktaracak bilimsel toplantılar, paneller ve yayınlar organize edilmelidir.
3. Dikkat Edilmesi Gereken Tehlikeler
Türkiye'nin jeopolitik hedeflerini gerçekleştirmesi sürecinde karşılaşabileceği başlıca tehlikeler şunlardır:
a. Jeopolitik Çekişmelerde Yüksek Riskli Yaklaşımlar
Küresel ve bölgesel güçler arasında artan rekabet, Türkiye’nin dengeleyici bir politikadan uzaklaşarak kutuplaştırıcı bir yaklaşıma yönelmesine neden olabilir. Özellikle ABD, Rusya ve AB arasındaki çekişmelerde aşırı pozisyon almak, Türkiye’nin dış politika manevra alanını daraltabilir. Bu nedenle, her ülkeyle stratejik ilişkiler kurarken karşılıklı çıkarları ön planda tutmak gereklidir.
b. İç Politikanın Dış Politika Aracı Olarak Kullanılması
Bazı durumlarda, iç siyasi baskılar dış politikada aşırı milliyetçi veya ideolojik kararların alınmasına neden olabilir. Bu da uluslararası alanda Türkiye’yi yalnızlaştırabilir. Bu tehlikeyi bertaraf etmek için dış politika kararlarının nesnel kriterlere dayalı olarak şekillendirilmesi önemlidir.
c. Bölgesel İttifaklarda İstikrarsızlık
Türkiye, bölgede çeşitli ittifaklar kurarak güvenlik politikalarını güçlendirme yoluna gitse de bu ittifakların istikrarını koruması zordur. Özellikle Orta Doğu gibi istikrarsız bir bölgede kurulan ittifaklar kısa sürede değişkenlik gösterebilir. Bu nedenle, Türkiye çok yönlü bir dış politika ile her türlü senaryoya hazırlıklı olmalıdır.
Türkiye'nin jeopolitik konumunda varlığını koruması ve güçlendirmesi, stratejik özerklik ve çok yönlü bir dış politika ile mümkündür. Bu doğrultuda, dengeli bir güç politikası izlemek, enerji güvenliği sağlamak, askeri kapasiteyi artırmak ve içeride dış politikayı doğru anlatmak, Türkiye’nin uluslararası arenada daha güçlü bir konuma gelmesine katkı sağlar.
Bu bağlamda:
1. Dengeli Çok Yönlü Dış Politika ve “Bağımsız Stratejik Özerklik”
Görüşler: Akademisyenler, Türkiye’nin bağımsız hareket etme kapasitesini arttırması gerektiğini vurgulamaktadır. Çok yönlü bir dış politika izlemek, Türkiye’nin yalnızca NATO veya Batı ekseninde kalmasını önleyerek, Asya ve Afrika ülkeleriyle de güçlü ilişkiler geliştirmesine katkı sağlar.
Tehlikeler ve Çözüm Önerileri: Batı veya Doğu bloklarından biriyle aşırı bağımlı bir ilişki Türkiye’nin dış politika alanını daraltabilir. Bu durumda çözüm önerisi, dengeli bir dış politika ile “stratejik özerklik” kazanılması ve “bağımsız hareket kapasitesinin” korunmasıdır.
2. Enerji Güvenliği ve Kaynak Çeşitlendirmesi
Görüşler: Prof. Dr. Mehmet Öğütçü ve enerji güvenliği uzmanı Necdet Pamir, Türkiye’nin enerji bağımlılığı sorununa dikkat çekerek, enerji güvenliğini sağlamak için kaynak çeşitlendirmesi yapması gerektiğini belirtmektedir. Öğütçü, Türkiye’nin Doğu Akdeniz ve Hazar Bölgesi gibi yakın coğrafyalardaki enerji rezervlerine ulaşmasının yanı sıra yenilenebilir enerji yatırımlarına da önem vermesi gerektiğini vurgulamaktadır.
Tehlikeler ve Çözüm Önerileri: Türkiye’nin enerji ithalatına olan bağımlılığı ekonomik ve stratejik bir risk oluşturmaktadır. Pamir, bu tehlikenin önüne geçmek için yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelinmesini ve enerji depolama teknolojilerinin geliştirilmesini önermektedir.
3. Savunma Sanayii Yatırımlarının Sürdürülebilirliği
Görüşler: Prof. Dr. Sencer İmer ve Dr. Can Kasapoğlu, Türkiye’nin yerli savunma sanayii yatırımlarının dış politikada elini güçlendirdiğini belirtmekte, ancak sürdürülebilir bir savunma sanayii için teknoloji transferi ve yerli üretimin artırılması gerektiğine dikkat çekmektedir. Kasapoğlu, savunma sanayii yatırımlarının yalnızca askeri değil, teknolojik anlamda da bağımsızlık sağlayacağını ifade etmektedir.
Tehlikeler ve Çözüm Önerileri: Savunma sanayiindeki dışa bağımlılığın Türkiye’nin savunma kapasitesini zayıflatabileceği konusunda uyarılarda bulunulmaktadır. Bu konuda öneri, daha fazla teknoloji transferi, Ar-Ge yatırımları ve yerli üretim kapasitesinin artırılmasıdır.
4. Bölgesel İttifakların Güvenilirliği ve İstikrarsızlık Sorunu
Görüşler: Prof. Dr. Hüseyin Bağcı gibi akademisyenler, Türkiye’nin bölgesel ittifaklar ve çok taraflı diplomatik ilişkiler geliştirmesi gerektiğini, ancak bu ittifakların istikrarsız yapısının riskler barındırdığını ifade etmektedir. Bağcı, Orta Doğu, Kafkaslar ve Akdeniz’deki ittifakların kalıcı olmadığını ve Türkiye’nin bu ittifaklarda dikkatli bir diplomasi yürütmesi gerektiğini belirtmektedir.
Tehlikeler ve Çözüm Önerileri: Bölgesel ittifakların kısa süreli veya değişken yapısı, Türkiye’yi yalnızlaştırma tehlikesi yaratabilir. Çözüm olarak Eski Başbakan, Davutoğlu, “komşularla sıfır sorun” politikasını ve diplomatik ilişkilerin güçlendirilmesi gerektiğini savunmaktadır.
5. İç Politikada Dış Politika Bilincinin Geliştirilmesi
Görüşler: Prof. Dr. Halil Berktay ve Prof. Dr. Ümit Özdağ gibi isimler, Türkiye’nin dış politika hamlelerinin iç politikada doğru anlaşılması gerektiğini ifade etmektedir. Berktay, dış politikada alınan kararların toplumun tüm kesimleri tarafından doğru bir şekilde anlaşılabilmesi için daha şeffaf ve kapsayıcı bir iletişim politikası izlenmesini önermektedir.
Tehlikeler ve Çözüm Önerileri: İç politikada dış politika bilincinin eksik olması, kamuoyunun alınan dış politika kararlarına karşı tepkisel ve milliyetçi yaklaşımlar geliştirmesine neden olabilir. Bu durum, uzun vadede iç politikada bölünmelere ve dış politikada istikrarsızlığa yol açabilir. Çözüm olarak önerilen yaklaşım, medyada daha fazla şeffaf bilgilendirme ve akademisyenlerin de katkı sunduğu kamuya açık tartışma platformlarıdır.
6. Orta Doğu ve Suriye Politikası
Görüşler: Prof. Dr. Baskın Oran ve Prof. Dr. İlber Ortaylı, Türkiye’nin Suriye politikasında dikkatli hareket etmesi gerektiğini savunmaktadır. Oran’a göre, Türkiye’nin komşu ülkelerdeki çatışmalara dolaylı katılımı sınırlandırılmalı ve daha çok barışçıl çözümler desteklenmelidir.
Tehlikeler ve Çözüm Önerileri: Suriye’deki iç savaşın Türkiye’ye güvenlik ve göç açısından büyük yükler bindirdiği, sınır güvenliği sorunlarına yol açtığı belirtilmektedir. Ortaylı, sınır güvenliği politikalarının sıkılaştırılması ve diplomatik çözümlerle Suriye’de istikrar sağlanması gerektiğini savunmaktadır.
7. Ekonomik Diplomasi ve Uluslararası Yatırım Çekimi
Görüşler: Ekonomi profesörlerinden Prof. Dr. Daron Acemoğlu ve Prof. Dr. Refet Gürkaynak, Türkiye’nin ekonomik diplomasiyi geliştirmesi gerektiğini vurgulamakta; uluslararası ticaret ve yatırım akışını artırarak ekonomik gücünü desteklemesi gerektiğini ifade etmektedirler.
Tehlikeler ve Çözüm Önerileri: Ekonomik istikrarsızlıklar ve enflasyon, Türkiye'nin uluslararası alanda kırılgan bir ülke olarak algılanmasına neden olabilir. Çözüm olarak, Acemoğlu yerli üretimin desteklenmesini, bölgesel serbest ticaret anlaşmalarının artırılmasını ve daha fazla doğrudan yabancı yatırım çekilmesini önermektedir.
Tüm bu belirtmiş olduğum hususları, elbet ülkemizi yönetenler tarafından dikkate alacaktır. Türkiye'nin jeopolitik ve stratejik çıkarlarını koruyabilmesi için dengeli, çok yönlü, bağımsız hareket edebilecek bir dış politika çizgisi benimsemesi gerekmektedir. Bilim insanları, Türkiye’nin enerji, güvenlik, savunma sanayii ve ekonomik diplomasi konularında daha fazla bağımsızlık kazanmasını savunurken, bölgesel ittifakların güvenilirliğini sorgulamakta ve dikkatli olunması gerektiği konusunda uyarılarda bulunmaktadırlar. Ayrıca, dış politikada alınan kararların içeride doğru anlaşılması, iç ve dış politikanın uyumlu bir şekilde yürümesine katkı sağlayacak temel faktörlerden biridir. Bu yüzden şeffaflık, kamuoyu bilgilendirme politikaları ve ulusal dayanışma, Türkiye’nin jeopolitik hedeflerine ulaşmasında önemli bir araç olarak değerlendirilmelidir.
“Stratejik özerklik” tanımı hem dış hem iç yönetim sisteminin hafızası için her daim müracaat edilecek kaynak niteliğindedir.
Aklın ve bilimin işaret ettiği her yer; nefes alınan aydınlık sahalardır…
Saygılarımla
.
Emrah Bekçi, dikGAZETE.com
*
EN
Strategic Autonomy
Throughout history, Turkey’s geopolitical location has presented both significant opportunities and challenges. Positioned at the intersection of three continents, close to energy transit routes and geographically near both Europe and the Middle East, Turkey stands as a strategic actor on the international stage. In this context, the policies Turkey needs to adopt, including international cooperation and domestic strategies, are crucial for safeguarding its geopolitical interests and establishing a robust position internationally.
Safeguarding and Advancing Turkey’s Geopolitical Interests
To protect its geopolitical interests, Turkey should pursue a diplomatic approach based on the following principles:
a. Balanced Power Policy and Strategic Partnerships
While strengthening its ties with NATO and the European Union, Turkey should also reinforce its status as an independent strategic actor. NATO membership provides an important security assurance for Turkey; however, a balanced policy approach should be adopted to maintain relations with other key players, such as Russia and China, in the Middle East, the Caucasus, the Black Sea, and the Mediterranean. This approach, which can be referred to as a “balancing policy,” aligns with classical realist strategies, enabling Turkey to enhance its strategic autonomy.
b. Energy Security and Energy Diplomacy
Turkey’s energy security relies on ensuring access to resources, particularly in the Middle East and the Eastern Mediterranean. In this respect, Turkey should strive not only to become a transit country but also an “energy hub.” Through energy diplomacy, Turkey can secure its energy needs and attain a crucial position in European energy supply, thereby bolstering its claims as a regional power.
c. Strengthening Defense Industry and Military Capacity
Strategies to enhance Turkey’s deterrence in regional crises align with efforts to strengthen military capacity and support an independent defense industry. By investing in a national defense industry, Turkey can adopt a more autonomous stance against external threats, strengthening its hand in foreign policy as well.
Promoting Public Awareness of Foreign Policy
The domestic understanding and support of Turkey’s foreign policy initiatives are essential. A well-informed public contributes to national unity and solidarity. To this end, the following steps should be prioritized:
a. Transparent Information Policies
A transparent public communication strategy should be implemented to ensure that foreign policy decisions and their outcomes are accurately understood by the public. Information should be shared through experts and academics, ensuring the public receives insights from reliable sources.
b. Active Use of Media and Education Channels
Turkey’s strategic goals and foreign policy initiatives should be communicated accurately to the public through media, and students should be instilled with a foreign policy vision in historical and geopolitical contexts. This will raise foreign policy awareness among the younger generation, contributing to long-term national security.
c. Collaboration with Academia and Think Tanks
By collaborating with academic circles and think tanks, foreign policy decisions can be grounded in scientific foundations. Scientific meetings, panels, and publications should be organized to convey Turkey’s foreign policy preferences to a broader audience.
Potential Risks and Recommended Solutions
Achieving Turkey’s geopolitical goals entails navigating certain potential dangers:
a. High-Risk Approaches in Geopolitical Rivalries
Increasing global and regional competition could lead Turkey away from a balanced approach towards a more polarized stance. For instance, extreme positions in the US-Russia-EU rivalry could limit Turkey’s foreign policy maneuverability. Therefore, maintaining mutually beneficial strategic relationships with each country is essential.
b. Use of Foreign Policy as a Tool for Domestic Politics
In some cases, domestic political pressures may lead to foreign policy decisions driven by nationalism or ideology, which could isolate Turkey internationally. To counter this, foreign policy decisions should be shaped based on objective criteria.
c. Instability in Regional Alliances
Turkey’s regional alliances, particularly in volatile areas like the Middle East, can be unstable. Therefore, Turkey should adopt a multi-faceted foreign policy that prepares for various scenarios.
Academic Perspectives on Strategic Autonomy
- Balanced Multilateral Foreign Policy and “Independent Strategic Autonomy” Views: Academics highlight the need to enhance Turkey’s capacity to act independently. Pursuing a multilateral foreign policy will prevent Turkey from being solely dependent on the NATO or Western bloc and foster stronger relations with Asian and African countries. Risks and Solutions: Over-reliance on either the West or the East could restrict Turkey’s foreign policy space. A balanced foreign policy would help Turkey achieve “strategic autonomy” and maintain “independent operational capacity.”
- Energy Security and Resource Diversification Views: Professor Mehmet Öğütçü and energy security expert Necdet Pamir emphasize Turkey’s need to address energy dependency by diversifying resources. Öğütçü highlights that Turkey should focus on reaching energy reserves in nearby regions like the Eastern Mediterranean and the Caspian, as well as investing in renewable energy. Risks and Solutions: Dependency on energy imports poses economic and strategic risks. Pamir suggests focusing on renewable energy and developing energy storage technologies as solutions.
- Sustainability of Defense Industry Investments Views: Professors Sencer İmer and Can Kasapoğlu state that Turkey’s investments in a domestic defense industry strengthen its foreign policy leverage but note the importance of technology transfer and domestic production for a sustainable defense industry. Risks and Solutions: Foreign dependency in the defense industry could weaken Turkey’s defense capacity. Increasing technology transfer, R&D investment, and domestic production capacity is recommended.
- Reliability of Regional Alliances and Instability Issues Views: Professor Hüseyin Bağcı advocates for Turkey to develop regional alliances and multilateral diplomatic relations while acknowledging that the unstable nature of these alliances poses risks. Bağcı advises caution in managing alliances in the Middle East, the Caucasus, and the Mediterranean. Risks and Solutions: The fluctuating nature of regional alliances may risk isolating Turkey. Former Prime Minister Ahmet Davutoğlu suggests maintaining diplomatic relationships and a “zero-problems” policy with neighbors.
- Increasing Domestic Awareness of Foreign Policy Views: Professors Halil Berktay and Ümit Özdağ emphasize the importance of ensuring that foreign policy decisions are well understood domestically. Berktay advocates for transparent and inclusive communication policies to ensure public support. Risks and Solutions: A lack of public understanding could lead to reactionary or nationalist responses, potentially causing internal division and instability in foreign policy. Transparent media engagement and public discussion forums with academic contributions are recommended.
- Middle East and Syria Policy Views: Professors Baskın Oran and İlber Ortaylı suggest Turkey exercise caution in its Syria policy. Oran believes that Turkey should limit indirect involvement in conflicts in neighboring countries and prioritize peaceful solutions. Risks and Solutions: The Syrian conflict poses security and immigration burdens for Turkey, leading to border security issues. Ortaylı recommends tightening border security policies and achieving stability in Syria through diplomatic solutions.
- Economic Diplomacy and Attracting International Investment Views: Economists Daron Acemoğlu and Refet Gürkaynak stress the need for Turkey to strengthen its economic diplomacy, suggesting that increased international trade and investment can bolster its economic power. Risks and Solutions: Economic instability and inflation could make Turkey appear vulnerable internationally. Acemoğlu advocates for supporting domestic production, increasing regional free trade agreements, and attracting more foreign direct investment.
In conclusion, Turkey needs to adopt a balanced, multilateral, and autonomous foreign policy framework to protect its geopolitical and strategic interests. Academics argue for increased autonomy in energy, security, defense, and economic diplomacy while emphasizing the importance of cautious regional alliances and transparency in foreign policy decisions. Transparent communication, public information strategies, and national solidarity will serve as essential tools for achieving Turkey’s geopolitical goals.
The concept of “strategic autonomy” will serve as a valuable resource for both external and internal governance.
Wherever intelligence and science point is an open, enlightened path.
Sincerely,
.
Emrah Bekci, dikGAZETE.com
