Ekol Oluşturan Kurumlar Üzerine İnceleme: MİT-MOSSAD Karşılaştırması
İstihbarat dünyasında iki önemli aktörü madde madde ele alacak olursak önemli bilgilere sahip olabiliriz.
Türkiye ve İsrail'in kritik kurumlarının açık kaynaklardan ulaşılan verileri şu şekildedir;
- Türkiye'nin dış istihbarat servisinin adı; Millî İstihbarat Teşkilatı'dır.
- İsrail'in dış istihbarat servisinin ismi; İstihbarat ve Özel Harekâtlar Kurumu'dur.
- MİT’in ambleminde Defne Yaprakları dikkat çekip; Barış'ı simgeler.
- MOSSAD sembolünü, Roma'daki Titus Kapısı'nda görülen Menora'dan alır.
- Türkiye, kadim devletlerden gelen istihbarat ekolüne sahip bir ülkedir.
- İsrail'de ise istihbarata verilen önem inanç ile ilgilidir. Yahudilik, istihbaratı kutsallaştıran hatta casuslara vurgu yapan teolojik metinleri kendisine referans alır.
- Türk halkı bulundukları coğrafyalarda, göçebe bir yaşam biçimini tercih ettiğinden, coğrafyayla bütünleşmeyi kendi inisiyatifleriyle gerçekleştirme arzusu içerisine girmişlerdir. Sosyolojik hareketlilik, “düşman” algısının yeniden ele alınmasını sağlamıştır.
- Yahudiler, kendilerine “bahşedilen” coğrafyada dolaylı genişlemeyi tercih ettiğinden, ilişki; erkler üzerine inşa edilmiştir. Bunun nedeni ise; nüfustur.
İstihbarat, iki taraf için de tartışmasız öncelik anlamında ilk sıralarda yer almaktadır.
- Türk istihbarat kurumları, geçmişten gelen tarihi, kültürel, inanç ve oluşturulan değerler üzerinden bölgede etkinlik kurmaktadır.
- İsrail istihbaratı, birlikteliğin oluşmasını sağlayan nedenleri üretir ve coğrafyanın tehdit ve çıkar algısıyla şekillenmesini sağlar.
İstihbarat servislerinin operasyonel kapasitesinin artması bütçeyle ilintilidir.
- MİT'e 2019 yılı için öngörülen bütçe 2 milyar 157 milyon 761 bin liradır.
- MOSSAD'ın 2019 yılına dair açık kaynaklara yansıyan bütçesi 2 milyar 700 milyon ABD doları olarak belirtilmiştir.
2019 Aralık ayında ABD doları 5.9 bandındadır.
- Millî İstihbarat Teşkilatı sahada yerel unsurlardan faydalanır. Yerel unsurların motifi, soyut kavramlar olabilir. Bazı alanlarda motivasyonlar farklılık gösterebilir.
- MOSSAD, temas kurduğu unsurları, ideoloji dışı argümanlarla elinde tutar.
Motivasyon, geçmiş ve şu an ilişkisinin kişideki tezahürüdür. Aidiyet gönüllü veya istemsiz değişkenlik gösterebilir.
- MİT, bölgedeki seçenekleri fazla olduğundan sahada görülebilir.
- MOSSAD, “biz” olgusunu çeşitli bir sınırlamaya indirgediğinden görüntü vermek istemez.
Her iki servis de bölgede oldukça etkin ve belirleyicidir. İstihbarat ekollerinin teolojik alt yapıları olduğu iddia edilir.
- Türk istihbarat ekolü, “Erenler” ile irtibatlandırılır.
- MOSSAD ise “Yehuda'nın Çocukları” fazlıyla gündemdedir.
- MİT, kurumun “kanıtlanması” çerçevesinde popüler kültür ya da görünen lobilerle yer edinme prensibini seçmemiştir.
- MOSSAD, ulaşabildiği, yararlı ve caydırıcı olarak düşündüğü tüm seçenekleri kullanmada mahirdir.
- MİT'in halka “Temas”ı son yıllarda bazı merkezlerde kurduğu sergilerle başlamıştır.
- MOSSAD, faaliyetlerinin duyurulması ve her ana hakim olduğu algısını oluşturmak için bir orkestra gibi çalışır.
- MİT'in son dönemde sitesinde oluşturduğu slogan: “Vatan için her an her yerde” şeklindedir.
- MOSSAD'ın kullandığı slogan ise “Yol göstereni olmayan uluslar düşer, danışmanı bol olan zafere gider” ifadeleriyle açıklanmıştır.
İki servisin yıllardır ilişkisi, kamuoyuna yansımaktadır. “Görev” tanımı anlamında kurumların ortaklaşa faaliyet yürüttükleri öne sürülmüştür.
- MİT, yurtdışında düzenlediği operasyonlarda hedefi ülkeye getirmeye yönelik strateji izler.
- MOSSAD, dünyanın çeşitli yerlerinde düzenlediği operasyonlarda hedefin ortadan kaldırılmasına yönelik adımlar atmaktadır.
- MİT'in ilk başkanı Şükrü Âli Ögel, askeri kimlik taşıyan bir isim olarak kamuoyunda yer almıştır.
- MOSSAD'ın ilk başkanı Reuven Shiloah ise Filistin'de bulunan Yahudi yerleşimin gizli işleriyle ön plana çıkmıştır.
- MİT'te “ihanet” ile suçlanan üst düzey isim, dönemin MİT Başkan Yardımcısı Sebahattin Savaşman olarak belirtilir.
- MOSSAD'da bu isim Yehuda Gil'dir.
- Savaşman'ın ABD gizli servisi CIA'ye bilgi sağladığı aktarılmaktadır.
- Gil'in, “uydurma hikaye (makale)” ile MOSSAD'ı yanılttığı ve personeli tehlikeye attığı belirtilmektedir.
Savaşman ve Gil, “casusluk”tan dolayı hapis cezası yatmıştır.
- MİT personeli, akademik anlamda iyi eğitim almış, yabancı dil bilen ve stres altında çalışmaya uygun şartlarda yetişmiş kişilerden olabilir.
- MOSSAD personeli de Yahudi sosyolojisinden faydalanarak, dünyanın çeşitli yerlerinde doğan Yahudileri kaynak olarak kullanmaktadır. Dil ve akademik becerileri yüksek olanlar MOSSAD'ın dikkatini çekmektedir.
- MİT'in yerleşkesi, Ankara'da bulunan “Kale” isimli yapıdır.
- MOSSAD, karargahının, Tel Aviv Ramat Haşaron'da yer aldığı ifade edilmektedir.
- MİT, istihbarat diplomasisine yakın dönemde dahil olmuştur. Medyaya yansıyan veriler üzerinden çıkarım yapılabilir.
- MOSSAD, uzun süredir İsrail dış politika yapıcılarından biri olduğunu ilan etmiştir.
- MİT'in, Tel Aviv'de irtibat görevlisi bulundurduğu açıklanmıştır.
- İsrail'in, Türkiye'de irtibat görevlisi bulundurduğu “mütekabiliyet” anlayışıyla doğrulanabilir.
İki servisin de "çıkar" gereği çatışma alanları doğmuştur. Kurumun sahadaki etkinliği diğeri tarafından engellenmektedir.
.
Mahmut Muslihan, dikGAZETE.com