Bir milyon kadar Türk asıllı Bulgar vatandaşının yaşadığı toplam nüfusu 6,5 milyon olan Bulgaristan’da, 1,5 yılda Nisan 2021’den beri dördüncü kez sandık kuruldu. Bulgaristan seçimleri için Türkiye’deki çifte vatandaşlar; İstanbul, Edirne, Bursa, Eskişehir ve İzmir başta olmak üzere 22 ilde kurulan 166 sandıkta oy kullandı.
Bulgaristan seçimlerinin sonuç fotoğrafı…
Bulgaristan'da 2 Ekim Pazar günü yapılan erken genel seçimden, eski Başbakan Boyko Borisov' n lideri olduğu Bulgaristan'ın Avrupalı Gelişimi İçin Yurttaşlar (GERB) Partisi birinci çıktı. Haziran 2022'de çöken hükümetin lideri Kiril Petkov'un Değişime Devam (PP) partisi umduğunu bulamadı, kullanılan oyların yüzde 20,2'sini alabildi.
-Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH) Genel Başkanı Mustafa Karadayı seçim çalışmaları kapsamında etkinliklere katıldı
Seçimin sürpriz sonucu hiç şüphesiz çoğunluğunu Bulgaristan'daki Türk azınlığın oluşturduğu Mustafa Karadayı'nın Genel Başkanı olduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi'nin (HÖH) oyların yüzde 13,7'sini alarak sandıktan parlamentodaki üçüncü siyasi güç olarak çıkmasıydı.
Avrupa Birliği (AB) ve NATO'ya kati bir şekilde karşı olan ve Rusya yanlısı olarak bilinen Kostadin Kostadinov liderliğindeki Yeniden Doğuş, oyların yüzde 10,2'sini alarak dördüncü parti olabildi.
Yine Rusya yanlısı Bulgar Sosyalist Partisi (BSP) ise oyların yüzde 9,3'ünü aldı. Liberal çizgideki Demokratik Bulgaristan (DB) oyların yüzde 7,5'ini, milliyetçi Bulgar Yükselişi (BV) de oyların yüzde 4,6'sını alarak parlamentoya girdi.
Seçimlerin sonucuna göre toplam yedi parti yüzde 4 seçim barajını aşarak 240 sandalyeli parlamentoya girmeyi başardı.
Seçime dair değerlendirmeler…
Türkiye'deki Bulgar vatandaşlarının dikkat çekici bir artışla sandığa gitmesi, seçim sonucunu belirledi. Çünkü Türk seçmende "Türk aday psikolojisi" etkili oldu. Ancak Türk seçmenin sandığa gitmekteki kararlılığını, Bulgar seçmenin gösterdiği söylenemez. Düşük seçmen katılımının Bulgar demokrasisi açısından bir handikap oluşturduğu, çünkü seçmenlerin 2/3'ünün Bulgaristan'ın geleceğiyle ilgilenmediği ortaya çıktı. Hatta Bulgar toplumunun büyük bir kısmının, siyasi seçkinleri boykot ettiği söylenebilir.
Haklar ve Özgürlükler Hareketi'nin seçimlerdeki performansı büyük bir başarı görülebilir. Bu partinin "tarihi bir yükseliş" yaşadığı söylenebilir. Üyelerinin çoğunluğunu Türk ve Müslümanların oluşturduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH) partisi tarihsel bir yükseliş gösterip, oyların yüzde 14,4 ile ülkenin 3. büyük siyasi gücü oldu. İlk sırada yer alan GERB'nin lideri Boyko Borisov'un, Türkiye'de de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile iyi ilişkileriyle tanınıyor.
Başka bir açıdan Bulgar seçmenleri kimseye tek partiyle yönetme yetkisi vermedi. Önceki seçimlerdeki tartışmalara yaygın yolsuzluk sorununun konu olmasına karşın, son seçim kampanyasında AB'nin en fakir ülkesi olan Bulgaristan'da yüzde 20'lik enflasyon ortamında ekonomik belirsizlik teması damgasını vurdu.
Bulgaristan'ın komünizmin çöküşünden bu yana eşi görülmemiş bir siyasi istikrarsızlık sürecine girdiği değerlendirilebilinir. Değişime Devam (PP) partisi lideri, Haziran 2022'de çöken hükümetin başbakanı Kiril Petkov'un, ABD ve İngiltere'nin gazına gelip Sofya'nın doğalgaz faturalarını ruble olarak ödemeyi reddetmesi ve Rus diplomatların Bulgaristan'dan sınır dışı edilmesini emretmesinin ardından Moskova'nın, hükümeti devirmek için "hibrit savaş" taktiklerini kullandığı söylentileri yabana atılmamalı.
Sonuçta Bulgar vatandaşları, Bulgaristan'daki siyasilerin, insanların sorunlarının çözümü için kendi aralarında konuşmaları ve kendi aralarında koalisyon kurmaları gerektiğine dair bir sinyal gönderdi.
Hak ve Özgürlükler Hareketi…
Bulgarca kısaltma DPS Türkçe HÖH, kuruluşundan bu yana geçen 32 yıl boyunca siyasi faaliyetleriyle, Bulgaristan'da sosyal travma yaratmadı. Bulgaristan Türklerinin, Bulgar toplumu ve devleti ile bütünleşmesinde öncü rol üstlendi. Cemiyet hayatında ve devlet kademelerinde güvenlik ve istikrarın belirleyici unsuru oldu. Todor Jivkov dönemindeki Belene Kampı ile özdeşleşen, Bulgaristan Türklüğüne yönelik baskı ve zulümleri bir kan davasına dönüştürmedi.
Bulgaristan toplumundan kopmadan, sistemle entegre şekilde siyasi organizasyon kültürünü benimseyen parti lideri, o zor geçiş döneminin mimarı Dr. Ahmed Doğan halen Bulgaristan Türk toplumunun önde gelen isimlerinden. Parti, ülkenin Doğu bloğundan Batı bloğuna jeopolitik yöneliminde kilit bir role sahip. Bu kapsamda Bulgaristan'ın NATO ve AB üyeliği, HÖH/DPS'nin ülke yönetimine katılımıyla gerçekleşti.
Batı Trakya'da Dr. Sadık Ahmet, Bulgaristan'da Dr. Ahmet Doğan…
-Dr. Ahmed Doğan
29 Mart 1954'te Dobriç'in Pchelarovo köyünde doğan, Haklar ve Özgürlükler Hareketi'nin kurucu başkanı, Dr. Ahmet Doğan, İngilizce, Rusça ve Türkçe biliyor. Yirmi üç yıl boyunca HÖH Genel Başkanlığı görevini yürüten Doğan, 19 Ocak 2013’de düzenlenen 8. Olağan Kurultay’da, koltuğu Lütvi Mestan’a devretti. Ancak bu uzun sürmedi.
Bulgaristan’da Türk azınlığın partisi olarak bilinen Hak ve Özgürlükler Hareketi Partisi’nin (HÖH) Genel Başkanı Lütfi Mestan, 24 Kasım 2015’te Suriye sınırında Türk hava sahasını ihlal eden SU-24 tipi bir Rus savaş uçağının düşürülmesi hususu ile ilgili Türkiye’ye destek vermesi sebebiyle partinin onursal başkanı Ahmet Doğan tarafından başkanlıktan uzaklaştırıldı.
-Lütfü Mestan
Mestan aynı zamanda partiden de ihraç edildi. HÖH’ten ihraç edilen Lütfü Mestan, 2016 yılında “Sorumluluk, Özgürlük ve Hoşgörü için Demokratlar Partisi”ni (DOST) kurdu.
Ahmet Doğan hakkında bitmeyen iddialar!..
Ahmet Doğan’ın, ismi dahil olmak üzere, tüm hayatı bilinenlerden faklıdır. Esas ismi Ahmed İsmailov Ahmedov’dur. 1985 yılına kadar ki Bulgar komünist dönem istihbarat teşkilatı “Devlet Güvenlik Komitesi-DS” arşivlerinde ismi, Ahmed Ahmedov olarak anılıyor. Bu tarihten sonra ise Medi Doganov ismini alıyor.
Ahmet Doğan, Çalışma Ordusu’ndayken Askeri Karşı İstihbarat biriminde ve askerlik sonrası Devlet Güvenlik Komitesi-DS’in Birinci Ana Şubesi’nde, Bulgar ajanı olarak görev aldı. Dolayısıyla KGB adına da ajanlık vazifesini yürüttü. 1974 yılı yazında katıldığı Çalışma Ordusu Askeri Karşı İstihbarat birimindeki kod ismi “Angelov” idi. Şubat 1976’dan itibaren DS’in Birinci Ana Şubesi’nde kod ismi “Sergey” olarak değiştirildi. Mart 1979’da kendi isteği ile “Sava” kod adını seçti.
Doğan’ın DS ajanı olduğu, ilk kez 1997 yılında resmi olarak ifade edilmişti. Fakat Doğan’ın ajanlık biyografisini içeren klasörler, Bulgaristan Halk Meclisi’nin 2006 yılında kabul ettiği bir kanunla, gün yüzüne çıktı.
Ahmet Doğan, sıradan bir DS ajanı değildir. İstihbarat teşkilatına zorla katılmış, zayıf karakterli bir muhbir de değildir. Tam aksine kararlı, sadık, analitik ve entelektüel yapısıyla, totaliter rejimin kıymetli bir buluşudur.
Hak ve Özgürlükler Hareketi'nin şimdiki Başkanı Mustafa Karadayı…
DPS Genel Başkanı Mustafa Karadayı, 1991 yılından bu yana DPS üyesidir. DPS, Sofya Akademik Derneği'nin kurucusu. 1996 yılında DPS'nin CS'sinde ortak olarak çalışmaya başladı. 1998'de ilk başkanı seçildiği Mladezhko DPS'nin kurucularından biriydi. Gençlik DPS lideri olarak Mustafa Karadayı, Ulusal Konferans tarafından iki dönem üst üste seçildi. 2003'ten 2009'a kadar partinin düzenli bir üyesi ve aktivistti, parti pozisyonlarında bulunmuyordu.
-DPS Genel Başkanı Mustafa Karadayı
Mustafa Karadayı, 2009 yılında DPS'nin 7. Ulusal Kongresi'nde DPS Merkez Komitesi üyeliğine seçildi ve daha sonra partinin önerisi üzerine Merkez Konseyi tarafından DPS Merkez Komitesi Sekreterliği'ne seçildi. Başkan Dr. Ahmed Doğan. DPS Merkez Komitesi sekreteri olarak Karadai, 2016 yılına kadar iki dönem çalıştı. 24 Aralık 2015'te DPS'nin eş başkanlığına Mustafa Karadayı, dört ay sonra - 24 Nisan 2016'da seçildi. IX. DPS'nin ulusal bir konferansında onu DPS başkanlığına seçer. 12 Aralık 2020 tarihinde yapılan toplantıda H. DPS Ulusal Konferansı yeniden başkan seçildi. DPS Genel Başkanı Mustafa Karadayı, 43. ve 44. Millet Meclisi'nde DPS PG'nin başkanıdır. 42., 43. ve 44. NA'larda ulusal temsilci olarak seçildi.
2001'den 2011'e kadar Karadayı, cumhurbaşkanı, Ulusal Meclis, yerel yönetim ve AP'deki temsilciler için seçimleri organize eden ve yürüten tüm merkezi seçim komisyonlarının sekreterliğini yaptı. 2002'de kuruluşundan 2010'a kadar Özelleştirme Sonrası Kontrol Ajansı'nın Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yaptı. 1996'dan 2001'e kadar Yeni Bulgar Üniversitesi'nde bilişim öğretmenliği yaptı. Mustafa Karadayı, 8 Mayıs 1970 tarihinde Borino köyünde doğdu. Ekonomi eğitimini Sofya'da UNSS'de tamamladı. Evli ve iki kızı var.
Atina'ya Sofya'dan Türklerin cevabı…
Bulgaristan Türklüğü reel politik seçmen tutumu sergiledi. Aralarındaki ihtilafları bir kenara bırakarak “bir elin nesi var iki elin sesi var” diyerek imkansızı başardılar ve üçüncü parti oldular.
Onların bu seçim çalışması hiç şüphesiz Türkiye ile ABD destekli Yunanistan arasındaki gerilim sürecinde büyük anlam ifade ediyor. Muhtemelen kurulacak koalisyon hükümeti, küstah sığır çobanı Amerikalıların Karadeniz'e zıplamasının önünü kesecek.
.
Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com
Seçilmiş Kaynakça
https://www.segabg.com/node/225298
https://utroruse.com/article/854330/
https://bg-voice.com/българските-избори-под-лупа-оссе-ще-н/
https://www.dps.bg/ръководство-и-структура/predsedatel-na-dps.html
https://trud.bg/мустафа-карадайъ-в-добрич-ключът-за-съгласието-е-в-дпс/
https://www.yeniakit.com.tr/yazarlar/ayhan-demir/ajan-sava-ve-dost-13750.html
https://www.tuicakademi.org/lutfi-mestanin-partiden-ihraci-uzerine-bir-degerlendirme/
https://www.dnevnik.bg/bulgaria/2014/04/01/2272912_dvijenie_za_prava_i_svobodi_dps/
https://www.svobodnaevropa.bg/a/kampania-izbori-partii-glasuvane/31989195.html
https://www.dps.bg/izbori-2022/news/6465-10-символa,-с-които-дпс-показа-бъдещето.html
https://bnr.bg/radiobulgaria/post/101714257/parvi-politicheski-komentari-sled-obavavaneto-na-izbornite-rezultati
https://www.vesti.bg/sviat/fen-na-erdogan-e-na-pyrvo-miasto-turcite-sa-treti-balkanski-medii-za-izborite-u-nas-6152464
https://www.mepanews.com/bulgaristanda-secimleri-eski-basbakan-borisovun-partisi-kazandi-55402h.htm
https://www.indyturk.com/node/559276/dünya/bulgaristan’da-seçimleri-eski-başbakan-borisov’un-partisi-ilk-sırada-bitirdi
https://tr.euronews.com/2022/10/03/bulgaristan-secimleri-borisovun-partisi-birinci-hak-ve-ozgurlukler-hareketi-ucuncu-parti-o
https://sputniknews.com.tr/20221002/bulgaristanda-genel-secimler-sandik-cikis-anketlerine-gore-borisovun-partisi-ilk-sirada--1061874238.html