ANKARA
Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) halk oylamasının kesin sonuçlarını Resmi Gazete'de yayımlamasının ardından 18 maddelik Anayasa değişikliğinde yer alan yüksek yargıyla ilgili düzenlemelerde süreç başladı.
YSK'nın halk oylamasına ilişkin kesin sonuçları içeren 663 sayılı kararının Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlanmasından sonra halk oyuna sunularak kabul edilen 18 maddelik 6771 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"daki düzenlemeler, yürürlük tarihlerine göre hayata geçirilecek.
Kesin sonuçların Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla yüksek yargıyla ilgili düzenlemeler yürürlüğe girdi. 2010'daki anayasa değişikliğiyle HSYK'nın üye sayısı 7'den 22'ye çıkarılmış, Genel Kurul ve üç daire şeklinde çalışması benimsenmişti. Yeni düzenlemeyle şu anda 22 üyeden oluşan ve üç daire halinde çalışan HSYK'nın adı "Hakimler ve Savcılar Kurulu" olacak, 13 üyeden oluşacak ve iki daire halinde çalışacak.
Kurulun başkanı yine Adalet Bakanı olacak, Adalet Bakanlığı Müsteşarı, Kurulun doğal üyesi sayılacak. Kurul için 2010'daki anayasa değişikliğine ilişkin halk oylamasıyla getirilen seçim sistemi de kaldırılacak. Kurulun üç üyesi, birinci sınıf olup birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı hakim ve savcıları arasından, bir üyesi, birinci sınıf olup birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idari yargı hakim ve savcıları arasından cumhurbaşkanınca, üç üyesi Yargıtay üyeleri, bir üyesi Danıştay üyeleri, üç üyesi nitelikleri kanunda belirtilen yükseköğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilecek.
Öğretim üyeleri ile avukatlar arasından seçilen üyelerden en az birinin öğretim üyesi ve en az birinin de avukat olması zorunlu olacak.
Üyeler dört yıl için seçilecek. Süresi biten üyeler bir kez daha seçilebilecek. Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki 30 gün içinde yapılacak.
Aday adayları 2 Mayıs'a kadar başvurabilecek
Anayasa'nın 159. maddesinde yapılan düzenlemeye göre Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) üyeleri, en geç 30 gün içinde seçilecek ve bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonraki 40. günü takip eden iş günü görevlerine başlayacak.
Başvurular, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 5 gün içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına yapılacak.
Bu arada, kesin sonuçların Resmi Gazete'de yayımlanmasının ardından TBMM Başkanlığı, Meclis tarafından HSK'ya seçilecek 7 üyelik için, şartları taşıyan aday adaylarının 2 Mayıs Salı günü saat 18.00'e kadar TBMM Başkanlığı'na başvuru yapmalarına ilişkin duyuru yaptı.
Başkanlık, başvuruları Anayasa ve Adalet Komisyonları üyelerinden kurulu Karma Komisyona gönderecek. Komisyon, 10 gün içinde her bir üyelik için üç adayı, üye tam sayısının üçte iki çoğunluğuyla belirleyecek. Birinci oylamada üçte iki çoğunlukla seçimin sonuçlandırılamaması halinde ikinci ve üçüncü oylamalar yapılacak, bu oylamalarda üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun oyunu alan aday seçilmiş olacak. Beşte üç çoğunluğun sağlanamaması halinde üçüncü oylamada en çok oyu almış olan, seçilecek üyelerin iki katı aday arasından ad çekme usulü ile üye belirleme işlemi tamamlanacak.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu, aynı usul ve nisapları gözeterek 15 gün içinde seçimi tamamlayacak.
Mevcut HSYK üyeleri
Mevcut HSYK üyeleri, yeni üyelerin göreve başlayacağı tarihe kadar görevlerine devam edecek ve bu süre içinde yürürlükteki kanun hükümlerine göre çalışacak.
Görevi sona eren, Hakimler ve Savcılar Kuruluna yeniden seçilmeyen üyelerden, talepleri halinde adli yargı hakim ve savcıları arasından seçilenler Yargıtay üyeliğine, idari yargı hakim ve savcıları arasından seçilenler de Danıştay üyeliğine Kurul tarafından seçilecek.
Öğretim üyeleri ve avukatlar arasından seçilenler ise Danıştay üyeliğine cumhurbaşkanınca atanacak. Bu şekilde yapılan seçim ve atamalarda boş kadro olup olmadığına bakılmayacak, seçilen ve atanan üye sayısı kadar Yargıtay ve Danıştay kadrolarına üye kadrosu ilave edilecek.
Askeri mahkemeler kalkacak
Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve askeri mahkemeler kaldırılacak. 4 ay içinde, Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin askeri hakim sınıfından Başkan, Başsavcı, İkinci Başkan ve üyeleriyle diğer askeri hakimler (yedek subaylar hariç) tercihleri ve kazanılmış hakları dikkate alınarak, Hakimler ve Savcılar Kurulunca adli veya idari yargıda hakim veya savcı olarak atanabilecekler.
Aylık, ek gösterge, ödenek, yargı ödeneği, ek ödeme, mali, sosyal hak ve yardımlar ile diğer hakları yönünden emsali adli veya idari yargıya mensup hakim ve savcılar, bunların dışındaki hak ve yükümlülükler yönünden ise kanunun yürürlüğe girdiği tarihteki mevzuat hükümleri uygulanmaya devam edilmek suretiyle Milli Savunma Bakanlığınca mevcut sınıflarında, Bakanlık veya Genelkurmay Başkanlığının hukuk hizmetleri kadrolarına atanacaklar. Bunlardan, emeklilik hakkını elde edenlerden yaş haddinden önce bu görevlerden kendi istekleriyle ayrılacaklara ödenecek tazminata ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenecek.
Askeri mahkemelerdeki dosyalar
Kaldırılan askeri yargı mercilerinde görülmekte olan dosyalardan, kanun yolu incelemesi aşamasındakiler, ilgisine göre Yargıtay veya Danıştaya, diğer dosyalar ise ilgisine göre görevli ve yetkili adli veya idari yargı mercilerine 4 ay içinde gönderilecek.
Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesinden Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçilmiş bulunanların herhangi bir sebeple görevleri sona erene kadar üyelikleri devam edecek.
Muhabir: Aylin Sırıklı
