İstanbul
Yeni Kazak edebiyatının temelini atan Abay Kunanbayev, 10 Ağustos 1845'te Kazakistan'ın Semey şehrinde dünyaya geldi.
Gerçek ismi İbrahim olan şairi, özenli olduğundan ninesi "Abay" olarak çağırdı ve daha sonra bu ismiyle tanındı.
İlköğretimi yerli imamdan alan ve sonrasında eğitimine Semey medresesinde devam eden Kunanbayev, ayrıca Rus okuluna da gitti.
Arapça, Farsça, Rusça ve Çağatay Türkçesi bilen Kazak şair, 170'e yakın şiir, 56 çeviri ve "Kara Söz" adı verilen 45 nasihat kaleme aldı.
"Modern Kazak edebiyatının kurucusu" olarak bilinen Kunanbayev, yalan, dedikodu, gurur, tembellik ve israfı insanlığın beş düşmanı olarak tarif ederken, gayret, emek, tefekkür, şükür ve merhameti de beş erdem olarak tanımladı.
Kazakları okumaya ve araştırmaya çağırdı
Hem Doğu klasiklerini çok iyi derecede bilen hem de Batı kaynaklarına hakim olan Kunanbayev, eserlerinde Kazakları okumaya, araştırmaya ve sorgulamaya çağırdı.
Tasavvufu iyi bilen, "İnsan-ı Kamil" düşüncesini eserlerinde işleyen ve Ahmet Yesevi geleneğini benimseyen usta şair, Kazak tasavvuf edebiyatının da temellerini attı.
Kunanbayev'in Kazak milli edebiyatının klasiklerinden kabul edilmesiyle Kazakistan'da Abay araştırmaları adıyla pek çok çalışma yapıldı.
Edebi eserlerinde tarihi gerçekleri ve toplumun bu gerçekler karşısındaki durumu ve tavrını kaleme alan Kunanbayev, 1904 yılında hayatını kaybetti.
Yeni Kazak edebiyatının temelini attı
Doğu ve Batı'nın kültürel değerlerini sentezleyerek modern Kazak edebiyatının temelini oluşturan Kunanbayev, "Şiir, dil ustası", "Sevginin dili, dilsiz dil", "Gözümün karası", "İnce kaşlı sana selam veriyorum", "İskender", "Masgud", "Azime hakkında destan"ın da arasında bulunduğu şiir ve destanlar yazdı, Rus klasik yazarlarının çeşitili eserlerini Kazakçaya çevirdi.
Yeni Kazak edebiyatının temelini atan Kunanbayev, eserlerinde Kazak halkının sosyal, toplumsal ve ahlaki sorunlarına dikkati çekerek, halkı medeni gelişmenin doğru yolunu seçmeye çağırdı.
Bilgin, düşünür, eğitimci, tercüman, besteci, folklorcu, dil bilimci, bilge, eleştirmen ve reformist özellikleriyle de tanınan Kunanbayev'in hayatını anlatan Muhtar Avezov imzalı dört ciltlik "Abay Yolu" romanı 116 dile çevrildi.
10 Ağustos "Abay Günü" ilan edildi
Kütüphane, üniversite, dergi, zirve, opera tiyatrosu ve piyeslerin yanı sıra çeşitli belde, cadde ve sokaklara da adı verilen Kazak şairin doğumunun 175. yılında 10 Ağustos "Abay Günü" ilan edildi.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'in kararıyla ilan edilen "Abay Günü"nün yanı sıra Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) 2020'yi "Abay Kunanbayev Yılı" olarak duyurdu.
"Abay Günü" yeni tip koronavirüs (Kovid-19) tedbirleri nedeniyle Kazakistan'da çevrim içi etkinliklerle kutlanıyor.
Türk dünyasının önemli şair ve düşünürlerinden Abay Kunanbayev'in doğum yıl dönümünde, Kazakistan'ın yanı sıra Türkiye'nin de arasında bulunduğu pek çok ülkede çeşitlik etkinlikler düzenleniyor.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com
