'Van'da 350-400 bin yıl öncesine ait alan tespit edildi'

VAN - Cemal Aşan

Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle Van Müze Müdürlüğü başkanlığında 2014'te başlatılan Van'ın Erciş ilçesindeki Meydan Dağı bölgesinde yürütülen çalışmaların bu yılki bölümü tamamlandı.

Kazı başkanlığını Van Müze Müdürü Erol Uslu'nun, bilimsel danışmanlığını Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. İsmail Baykara'nın yürüttüğü Meydan Dağı bölgesindeki yüzey araştırmaları ve kazı çalışmaları sırasında, Van'ın tarihine yönelik önemli bulgular elde edildi.

15 kişilik ekiple yapılan yüzey araştırmaları ve kazılarda, ağaçlardan yapılan çadır tipindeki barınaklarla, alt paleolitik, orta paleolitik ve kalkolitik dönemde kullanılan el baltaları ve kesici aletler tespit edildi.

Yürütülen çalışmalar hakkında AA muhabirine bilgi veren Doç. Dr. İsmail Baykara, araştırmalara 4 yıl önce Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle YYÜ adına başladıklarını söyledi.

Bölgede obsidyen yataklarının olduğunu bildikleri için yüzey araştırmalarını burada sürdürdüklerini anlatan Baykara, çalışmalar sonucunda obsidyenden yapılan birçok yontma taş aleti endüstrilerini tespit ettiklerini belirtti.

Baykara, alet endüstrileri içinde alt paleolitik, orta paleolitik, kalkolitik döneme ait buluntuların yer aldığını kaydederek, şu bilgileri verdi:

"Devam eden projemiz kapsamında 76 lokalite belirlemiş durumdayız. 2017'den bu yana da potansiyeli güçlü olan bir alanda kazı çalışmalarına başladık. 2 yıldır bu alanda kazı yapıyoruz. Kazılarımız çok önemli. Dünyaca önemli olabilecek bir buluntu alanı tespit etmiş durumdayız. Bunlardan birincisi çadır şeklinde bir yapı. Bu yapının 350-400 bin yıl öncesine ait olduğunu tahmin ediyoruz. Bu alan şu anlamda önemli. Dünyada 3 tane var. İkisi Afrika'da, biri Fransa'da yer alıyor. Dördüncüsü de Türkiye'de, Van'da bulunuyor. Bu anlamda çok önemli bir yeri keşfetmiş durumdayız. Bunun dışında çadır alanı içinde ve dışında ve yüzeyde yontma taş dönemine ait bir sürü buluntu tespit ettik."

Amerika'dan birçok bilim adamının da bu alana ilgi duyduğunu ve gelecek dönem çalışmalara katılmak istediklerini aktaran Baykara, Türkiye'de paleolitik dönem araştırmalarıyla ilgili çalışmaların çok fazla olmadığını söyledi.

Doğu Anadolu Bölgesi'nde çok fazla araştırmanın yapılmadığını, o nedenle büyük bir açığı da kapattıklarını anlatan Baykara, belirledikleri bölgenin bu anlamda da büyük bir öneme sahip olduğunu ifade etti.

"Paleolitik dönemin en önemli konularından biri, insanların göç yollarının ortaya çıkarılması. Bu göç yollarında çoğunlukla Afrika'dan kuzeye doğru yönelim vardı ama bunun nerede olduğu, nasıl olduğu sürekli bir tartışma konusuydu. Biz bu konuya da açıklık getirmiş durumdayız." diyen Baykara, Van'ın insanların paleolitik dönemde durak noktası, yaşadıkları, özellikle yaz dönemlerinde uzunca süre kaldıkları, çadır alanı dedikleri yerde kamp kurdukları ve yaz ayı boyunca sürekli toplandıkları yer olduğunu kaydetti.

Baykara, alt paleolitik dönem denilen dönemin, geç aşölyen endüstrisinin bölgede bulunduğunu belirterek şöyle devam etti:

"Bunun içinde el baltaları, iri kesici aletler, iri yongalar, çekirdek kalıntısı, düzeltili aletler gibi bir sürü çeşidi yer alıyor. Bu yönden çok önemli ve çok sayıda buluntu veriyor. Bu anlamda Anadolu'da bilinen en iyi lokalitelerden biri. Biz burada 3 çadır alanını net olarak belirledik ve potansiyeli en yüksek olan alanda da kazı çalışması yaptık. Bazalt kökenli kayaçlar daire şeklinde dizilmiş, etrafına o dönemde buralar ormanlık alanlar olduğu için oradan koparılan parçalarla büyük bir çadır alanı yaratılmış durumda. Kazı çalışmalarına destek bekliyoruz. Burada doğal açık hava müzesi yapılabilir, böylelikle turizme kazandırılmış olur. Yürüyüş alanları oluşturulabilir. Bu yürüyüş yolu içine birçok paleolitik buluntu yerleri var. İnsanlar gelerek burada taşları görebilirler. Sonuçta Van'da 2 bin 200 metre yükseklikte bulunan buluntu alanı. Yürüyüş yolunun devamında Meydan Dağı krater gölü var. Oraya çıkılabilir. Turizme kazandırılan güzel bir yürüyüş yolu olabilir."

Türkiye'de birçok alanda çalışma yaptıklarını ve her yerde farklı parçalar bulduklarını sözlerine ekleyen Baykara, Van'daki alanda hepsinin bir arada olduğunu, hiç görmedikleri parçalarla karşılaştıklarını, bunun da kendilerini mutlu ettiğini dile getirdi.

Kaynak: AA