ANKARA (AA) - Libya'da baÅŸkent Trablus'u ele geçirmek için baÅŸlattığı saldırıda kritik Giryan kentini kaybetmesinin ardından Türkiye'ye sataÅŸan silahlı lider Halife Hafter için rüzgar tersine döndü.
Libya'nın doÄŸusundaki silahlı güçlerin lideri Hafter, 2014'teki darbe giriÅŸiminin ardından milis gruplarla iÅŸ birliÄŸi yaparak hakimiyet alanını her geçen yıl geniÅŸletti. Petrol Hilali bölgesi, Bingazi, Derne kentlerinin ardından bu yılın ocak ayında ülkenin güneyindeki Fizan bölgesine ilerleyerek buraları ele geçirdi.
Kazandığı bölgelerle zafer sarhoÅŸluÄŸu yaÅŸayan Hafter, siyasi rakibi olan uluslararası meÅŸruiyete sahip Ulusal Mutabakat Hükümetinin (UMH) kontrolündeki tüm devlet kurumlarının yer aldığı baÅŸkent Trablus'a göz dikti.
Libya BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) nezdinde ülke içindeki tüm aktörleri bir araya getirecek ulusal konferansa hazırlanırken General Hafter, 4 Nisan'da sürpriz bir hamleyle Trablus'u ele geçirmek için saldırı emri verdi. Hafter güçleri, Trablus çevresindeki kentleri hızla ele geçirmeye baÅŸladı.
Ancak çok geçmeden baÅŸkentteki UMH de güçlerini harekete geçirerek Hafter'e karşı Burkan el-Gadab (Öfke Volkanı) isimli bir operasyon baÅŸlattı. UMH güçleri, Hafter'in baÅŸkente doÄŸru ilerleyiÅŸini Ayn Zara'da durdurmayı baÅŸardı.
Hafter birlikleri ile UMH güçleri arasındaki savaÅŸta denge iki buçuk aylık sürede pek bozulmadı. Kritik geliÅŸme ise geçen hafta yaÅŸandı. UMH güçleri, çarÅŸamba günü ülkenin güneyinde Hafter güçlerinin baÅŸkent saldırılarında ikmal ve harekat merkezi olarak kullandıkları Giryan kenti yakınlarına saldırıya geçti.
AkÅŸam saatlerine gelindiÄŸinde UMH, Hafter güçleri için baÅŸkenti ele geçirme planlarında kritik öneme sahip Giryan'ı ele geçirdiklerini açıkladı. Hafter güçleri, arkalarında harekat planları, mühimmat, zırhlı araçları da bırakarak Giryan kentinden kaçmak zorunda kaldı.
UMH, Giryan zaferinden sonra saldırıya geçtiUMH BaÅŸkanlık Konseyi tarafından Giryan'ın ele geçirilmesinin ardından yapılan açıklamada, ülke yönetimine yönelik "darbe" giriÅŸiminin boÅŸa çıkartıldığı, UMH güçlerinin savunma pozisyonundan saldırı pozisyonuna geçtiÄŸi belirtildi.
Hafter güçleri ise baÅŸkent saldırılarında toplanma ve ikmal noktası olarak kullandıkları Giryan kentini kaybetmenin sorumluluÄŸunu Türkiye'ye yüklemeye çalıştı.
Türkiye'yi, Libya'daki uluslararası tanınırlığa sahip meÅŸru hükümete desteÄŸi nedeniyle suçlamaya çalışan Hafter güçlerinin sözcüsü Ahmed el-Mismari, tüm Türk hedeflerini düÅŸman hedefi saymakla tehdit etti.
Hafter güçleri, Libya açıklarında bir gemide çalışan 6 Türk denizcisini pazar günü Bingazi kentinde alıkoydu. Ancak Türk makamlarının sert uyarılarının ardından Hafter güçleri Türk vatandaÅŸlarını 24 saatten kısa sürede serbest bırakmak zorunda kaldı.
Bunun üzerine, Halife Hafter'in müttefiki Tobruk'taki Temsilciler Meclisi (TM) BaÅŸkanı Akile Salih, ülke genelinde "seferberlik" ilan ettiklerini duyurdu.
Hafter, Libya içinde başından beri, "ilerlemezsen gerilemeye baÅŸlarsın" yönündeki taktiÄŸi uygulamasıyla tanındı. Ancak Libya'nın baÅŸkentine yönelik operasyonunda kontrolündeki birlikler, Trablus'un merkezine ilerlemede baÅŸarısız olmalarının yanı sıra Giryan kentini kaybederek büyük darbe aldı.
Uluslararası alanda da rüzgar Hafter'in tersine esiyorHafter, Trablus'a yönelik saldırı emri verdiÄŸini duyurduÄŸunda Avrupa'daki ve bölgedeki birçok aktör "bekle-gör" vaziyeti aldı.
Fakat Hafter'in operasyonu, vadettiÄŸi hızlı ve kesin zaferi saÄŸlayamadı. Bunun yanı sıra operasyonlarda can kaybı da giderek arttı. Aradan geçen iki ay içinde Hafter destekçisi ülkeler, General'le aralarına mesafe koymayı tercih etti.
Dünya SaÄŸlık Örgütünün 25 Haziran'da açıkladığı verilere göre, Trablus çevresindeki çatışmalarda 41'i sivil 739 kiÅŸi hayatını kaybetti, 137'si sivil 4 bin 400'den fazla Libyalı yaralandı.
Hafter savaÅŸ uçakları Giryan kentini kaybetmesinin ardından sivil bölgeler dahil Trablus'u bombalamayı sürdürüyor. Dün gece saatlerinde Hafter'e ait savaÅŸ uçaklarının, Tacura bölgesinde bulunan, düzensiz göçmenlerin kaldığı bir barınma merkezine düzenlediÄŸi hava saldırısında 40 kiÅŸinin öldüÄŸü bildirildi.
BAE'nin parmak izi her yerdeHafter birlikleri Giryan kentinde bozgun içinde kaçarken arkalarında Hafter'in baÅŸ destekçisi ülkeleri zor durumda bırakacak silahlar bıraktı.
Hafter güçlerinin geride bıraktığı silahlara iliÅŸkin Giryan'dan gelen paylaşımlarda, Amerikan silah üreticisi Raytheon and Lockheed Martin'e ait sandıklarda yer alan ileri teknoloji "Javelin" füzelerinin görüntüleri dikkati çekti. Sosyal medyada paylaşılan bazı mühimmat fotoÄŸraflarında da alıcı taraf olarak Hafter güçlerinin destekçisi olan BirleÅŸik Arap Emirlikleri (BAE) ordusunun isminin yer aldığı görüldü.
Bunun üzerine ABD Senatosu Dış Ä°liÅŸkiler Komitesi, ABD'nin, BirleÅŸik Arap Emirliklerine (BAE) sattığı silahların Libya'da Halife Hafter'e baÄŸlı güçlerin elinde çıkmasıyla ilgili olarak soruÅŸturma baÅŸlatılmasını talep etti.
Senato Dış Ä°liÅŸkiler Komitesinin en kıdemli Demokrat üyesi Bob Menendez, ABD DışiÅŸleri Bakanı Mike Pompeo'ya hitaben yazdığı mektupta, "EÄŸer bu iddialar doÄŸruysa, yasaya göre BAE'ye tüm silah satışını kesmeniz gerekeceÄŸinin eminim farkındasınızdır." ifadesini kullandı.
Menendez, ABD'nin BAE'ye sattığı silahların Libya'da ortaya çıkmasının hem ilgili Amerikan yasasını açık bir ÅŸekilde ihlal ettiÄŸini, hem de BM'nin Libya'ya uyguladığı silah ambargosunu deldiÄŸini belirtti.
Aynı ÅŸekilde, BAE'nin Libya'da Halife Hafter'e destek olmak için hava üssü kurduÄŸu, zırhlı araçlar gönderdiÄŸi, uluslararası silahları Libya'ya soktuÄŸuna iliÅŸkin çok sayıda haber, görüntü ve ses kaydı da önceden basına yansımıştı.
Buna karşın BAE DışiÅŸleri Bakanlığı tarafından Amerikalı Senatör'ün mektubunun ardından yayımlanan açıklamada, Libya'da çıkan ABD menÅŸeli silahlarla BAE'nin iliÅŸkisi yalanlandı.
Açıklamada, "Emirlikler, Libya'da çıkan silahların mülkiyetini kesinlikle reddetmekte ve BM uzmanlarıyla tam bir iÅŸ birliÄŸine baÄŸlı olduÄŸunu vurgulamaktadır." ifadeleri yer aldı.
Hafter geniÅŸledikçe zayıflıyorHalife Hafter, sadece Trablus çevresi deÄŸil aynı zamanda ülkenin güneybatısındaki Fizan bölgesinde de zor zamanlar geçirmeye baÅŸladı.
Hafter, baÅŸkente ilerlemeden önce 2019 başında ülkenin güneyine yönelik operasyon baÅŸlattı ve bu bölgeleri kontrolüne geçirdi. Ancak, Hafter birlikleri, UMH'ye baÄŸlı Ali Kenna liderliÄŸindeki Güneyi Koruma Birlikleri'nin yanı sıra Çadlı muhaliflerin de destek verdiÄŸi Tebu kabilesine baÄŸlı silahlı grupların ortak hedefi oldu.
Hafter'in birliklerinin büyük çoÄŸunluÄŸunu Trablus çevresinde tutma ısrarı, güneydeki hakimiyetini ve petrol kuyularını kontrolünü de zayıflattı.
Hafter milislerini bir arada tutmak zorundaHafter'e baÄŸlı milis gruplar, Libya'nın farklı bölge, kültür, aidiyet ve geçmiÅŸlerinden gelen unsurlardan oluÅŸuyor. Hafter, Medhali Selefilerinden, Hafter'in oÄŸullarının yönettiÄŸi silahlı oluÅŸumlara, Sudan ve Çad'dan gelen paralı askerlerden, yerel kabile milislerine kadar geniÅŸ bir yelpazeyi bir arada tutmaya çalışıyor.
Hafter'in yönetimi çatısı altında gevÅŸek bir emir komuta hiyerarÅŸisiyle homojen olmayan ÅŸekilde savaÅŸan bu milis oluÅŸumlar ideolojik, kabilesel, kültürel çekiÅŸmeler ve çıkarlarının çatışması durumunda zaman zaman namlularını birbirlerine çevirebiliyor. Ufukta herhangi bir ışık görünmeden operasyonun uzaması bu gruplar arasında bir iç çatışma riskini de artırıyor.
Daha önce de bu tür iç çekiÅŸmeler nedeniyle milis gruplar içinde kopmalara alışık olan Hafter, Usame Cüveyli kontrolündeki Zintan Birlikleri, Petrol Tesisleri Muhafızları Ä°brahim Cedran ve Tebu Birlikleri'ni kaybetmiÅŸti.
Nitekim Hafter'e baÄŸlı milis gruplar arasında "mühimmatın dağıtılması ve hangi ekibin hangi cepheye gideceÄŸi" yönünde iç tartışmalar yaÅŸandığı ÅŸeklindeki iddialar yerel basında sıkça yer alıyor.
Giryan kentinden kaçan Hafter güçleri yine baÅŸkent Trablus'un güneyindeki diÄŸer bir nokta Terhune'yi elinde bulundurmayı sürdürüyor. UMH güçlerinin sıradaki hedefinin Hafter güçlerini bu bölgeden atmak olduÄŸu ifade ediliyor.
Muhabir: Enes Canlı
