ANKARA - ÖZCAN YILDIRIM
Türkiye, kamuoyunda "Cumhurbaşkanlığı sistemi" olarak bilinen 18 maddelik yeni anayasa değişikliğini oylamak için mart sonu ya da nisan başı gibi yedinci kez referanduma gidecek.
Türkiye, Türkçe karşılığı "halk oylaması" olan Fransızca kökenli "referandum" sözcüğüyle ilk kez, 27 Mayıs 1960 darbesinin ardından tanıştı. Milli Birlik Komitesi tarafından hazırlanan 1961 Anayasası 9 Temmuz 1961'de halk oylamasına sunuldu. 1961 Anayasası, yüzde 38,3 "hayır" oyuna karşılık, yüzde 61,7 "evet" oyuyla kabul edildi.
İkinci referandum yine bir darbenin ardından gündeme geldi. 12 Eylül 1980 darbesi sonrası askeri yönetimin belirlediği "Danışma Meclisi" tarafından hazırlanan anayasa, 7 Kasım 1982'de halkın oyuna sunuldu. Bu anayasa, yüzde 8,6 oranında "hayır" oyuna karşılık, yüzde 91,4 oranında "evet" oyu aldı.
Halk liderlerin siyasi yasakları kaldırdı
Türkiye'nin 12 Eylül 1980 darbesinin etkilerini yavaş yavaş üzerinden atmaya başlamasıyla siyasi yasakların kaldırılması da gündeme geldi. 1982 Anayasası'nın geçici 4. maddesi ile getirilen siyasal yasakların kaldırılıp kaldırılmamasını oylamak için Türkiye tarihindeki üçüncü referanduma 6 Eylül 1987'de gitti. Halk oylamasında yüzde 50,2 "evet"e karşılık yüzde 49,8 "hayır" sonucu çıktı. Böylece aralarında Süleyman Demirel, Bülent Ecevit, Necmettin Erbakan'ın da olduğu eski siyasilerin, siyasi yasakları sona erdi.
Cumhurbaşkanının halkın seçmesine yüzde 68,9 "evet"
Demirel, Ecevit ve Erbakan'ın siyasi yasağının kalkması, Türk siyasetini de hareketlendirdi. Gündeme yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınıp alınmaması geldi. 25 Eylül 1988'deki dördüncü halk oylamasında seçmenlerin yüzde 65'i "hayır", yüzde 35'i ise "evet" oyu kullandı. Böylece halk yerel seçimlerin erkene alınmasını istemedi.
Türkiye beşinci referandumu ise AK Parti'nin, başta cumhurbaşkanının halk tarafında seçilmesini içeren anayasa değişiklik teklifiyle gündeme geldi. 21 Ekim 2007'de yapılan halk oylamasında seçmenlerin tercihi yüzde 68,9 "evet", yüzde 31,1 "hayır" oldu. Bu sonuçla cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi kabul edildi.
Türkiye en son referandumunu ise 12 Eylül 2010'da yaptı. Bu referandumda seçmen 26 maddelik değişiklik paketi için sandığa gitti. Oy kullanan seçmenlerin 57,9'u "evet" ve yüzde 42,1'i ise "hayır" oyu verdi.
Cumhurbaşkanına sunulmasıyla süreç başlamış olacak
Anayasa Değişiklik Kanunu'nun Cumhurbaşkanı'na sunulmasıyla birlikte, halk oylamasına giden süreç de başlamış olacak. Türkiye, 18 maddelik yeni anayasa değişikliğini oylamak için mart sonu ya da nisan başı gibi yedinci kez referanduma gidecek.
dikGAZETE.com
