İstanbul
Türkiye Yazarlar Birliği (TYB) Kurucu Başkanı D. Mehmet Doğan, Cumhurbaşkanlığı himayelerinde gerçekleştirilen ve ana teması "İlim Membaı Maveraünnehir" olarak belirlenen "5. Uluslararası Türkiye Arapça Kitap ve Kültür Günleri"ne konuk oldu.
TYB İstanbul Şube Başkanı Mahmut Bıyıklı'nın moderatörlüğünde gerçekleştirilen "Ortak Bir Dil Kurmak" başlıklı söyleşi, yeni tip koronavirüs tedbirleri kapsamında aynı zamanda merkezin YouTube kanalından canlı olarak yayınlandı.
"Ortak bir dil geliştirmek büyük bir müştereklik sağlar"
Türkçe'ye Arapça ve Farsça'dan birçok kelimenin geçtiğini aktaran Doğan, "Yüzyıllar boyunca bu dillerle birlikte Türkçe'yi geliştirmişiz. Bu aslında çok da tuhaf değil. Bugün eğer Avrupa dillerini tetkik edersek, bu dillerin müşterek kelimelerinin esas olarak Latince'den geldiğini görürüz. Ortak bir dil geliştirmek büyük bir müştereklik sağlar. Başka bir dil öğreneceği zaman bu dillerden birini kullananlardan biri, büyük bir kolaylık bulunur elinin altında." dedi.
Doğan, Avrupa'da bir icat olduğunda bunun dildeki karşılığının Latince ve ortak bir şekilde ortaya konduğunu anlatarak, "Doğu dünyasında da böyleydi. Biz diyelim ki 19. yüzyılda yeni kavramlarla karşılaştığımızda ona karşı kelime bulmamız gerektiğinde bir medeniyet tavrı gösterdik. İslam medeniyetini temsil eden kelimelerle bunu karşılamaya çalıştık." diye konuştu.
Doğu medeniyetlerinde ortak dilin Kuran-ı Kerim'in Arapça olmasından dolayı bu dil üzerinde kurulduğunu belirten Doğan, "Latince nasıl Avrupa dünyasında ortak bir kavram alanı meydana getiriyorsa, sözlükte neredeyse üçte bir oranında kelimeyle temsil ediliyorsa, bizde de Arapça kelimeler böyledir. 19. yüzyılda yeni terimleri çoğunlukla Arapça üzerinden inşa ettik. Bunların en meşhuru Medine kelimesinden türetilmiş olan medeniyet kelimesidir." dedi.
Doğan, Arapça'dan Türkçe'ye geçen kelimelerin sürekli konuşulduğunu dile getirerek, "Türkçe'den de Arapça'ya geçmiş, birçoğu günlük hayatta kullanılan terimler var. Yeme içmeyle ilgili, askerlik ve idarecilik alanında kullanılan terimler bugün de Arap dünyasında, Cezayir'den Irak'a kadar kullanılmaya devam ediyor." ifadelerini kullandı.
"Müslüman toplulukların ortak kelimelerini, ortak hafızasını zayıflatmak isteniyor"
Bugün Türkçe'de kullanılan birçok kelimenin yerini Batı'dan gelen ifadelerin aldığının altını çizen Doğan, şunları kaydetti:
"Türkçe'nin diğer bütün lehçelerinde mektep kelimesi kullanılıyor. Biz mektep kelimesini bıraktık, Fransızca'dan gelen ekol kelimesini kullanmaya başladık. Böyle çok sayıda kelime var. Türkçeleştirme adı altında müşterek kelimelerin birçoğunu ortadan kaldırıldı. Türkiye'de dil devrimi çok sert bir şekilde cereyan etti. Arap dünyasında, mesela Mısır'da da, İran'da da yine bizim dil devrimine benzeyen ama daha düşük yoğunluklu faaliyetler yapılmıştır. Mesela Mısır'da Türkçe kelimelerden Arapça'yı arındırmak için çalışmalar yapılmıştır. Bu sanki dışarıdan bir ortak aklın telkini gibi görünüyor. Müşterek kelimeleri mümkün olduğu kadar azaltmak isteniyor. Dolayısıyla bu Müslüman toplulukların ortak kelimelerini, ortak hafızasını mümkün olduğu kadar zayıflatmak isteniyor."
Doğan, Türkçe akademik makalelerde bazen tek kullanımlık, sadece yazan kişinin kullandığı kelimelere rastlandığını söyleyerek, "Bir defa kullanılıyor, kendisi anlamını biliyor, başka kimse bilmiyor. Dünyanın hiçbir yerinde hiçbir dil böyle bir durumla karşı karşıya kalmamıştır. Dil müşterek bir anlaşma zeminidir. Eğer siz bu zemini bırakır, kendiniz bir dil icat etmeye kalkışırsanız o zaman dili tahrip edersiniz. Düşünce zeminlerini ortadan kaldırırsınız." değerlendirmesinde bulundu.
Arapça Kitap ve Kültür Günleri
Bu yıl beşincisi düzenlenen "Uluslararası Türkiye Arapça Kitap ve Kültür Günleri", 12 Kasım'a kadar çeşitli etkinliklerle devam edecek.
"İslam dünyasından alimler ve akademisyenlerle geleneğimizin izinde çevrim içi buluşuyoruz!" sloganıyla gerçekleştirilen ve ana teması, "İlim Membaı Maveraünnehir" olarak belirlenen program, çevrim içi olarak takip edilebilecek.
İslam dünyasının dört bir yanından ilim adamları ve akademisyenlerin katılacağı seminer, konferans ve paneller sosyal medyadan ve "www.arapcakitapgunleri.com" üzerinden canlı yayınlanacak.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com
