Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Ulusal Hesaplar Sistemi (SNA-2008) ve Avrupa Hesaplar Sistemi'ne (ESA-2010) uyum çerçevesinde gerçekleştirilen revizyon çalışmaları kapsamında "Devlet Hesapları" ve "Kurumsal Sektör Hesapları" oluşturuldu.
TÜİK tarafından Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) verilerini de içeren Ulusal Hesaplar Sistemi kapsamında revize edilen veriler açıklandı.
Buna göre, ulusal hesaplar sistemi içerisinde devletin ekonomik faaliyetlerinin uluslararası standartlara uyumlu, karşılaştırılabilir ve alt sektör düzeyinde detaylandırılmış olarak gösterildiği bütünleşik bir devlet veri seti oluşturuldu.
2009-2015 dönemine ilişkin Devlet Hesapları'na göre, genel devlet açığının/fazlasının GSYH oranı 2012-2015 yılları için yüzde eksi 0,19, yüzde 1,31 aralığında gerçekleşti. Tüm alt sektörler 2015 yılında fazla verdi. Genel devlet konsolide borç stokunun GSYH'ye oranı ise 2015 yılında yüzde 27,5 geriledi.
AB'ye aday ve üye ülkeler tarafından ESA-2010 metodolojisi esas alınarak hesaplanan ve GSYH'ye göre azami yüzde 3 bütçe açığı ve yüzde 60 borç stokunu içeren Maastricht kriterleri, 2012-2015 yılları için sağlandı. Genel devlet toplam harcamaları 774 milyar 363 milyon liraya ulaştı ve GSYH payı yüzde 33,1'e geriledi. Toplam gelirlerin GSYH payı ise yüzde 34,4 artarak 804 milyar 987 milyon liraya yükseldi.
Devlet, 2009-2012 yıllarında negatif gelir-gider dengesi nedeniyle net borçlu durumundayken, 2013 yılı itibarıyla net borç veren durumuna geldi. 2015 yılında 30 milyar 624 milyon lira gelir fazlası elde edildi. Genel devletin toplam vergi ve sosyal katkı gelirleri 2015 yılında yüzde 15,9 artarak 655 milyar 224 milyon lira oldu. Ürün ve ithalat üzerindeki vergilerin ve net sosyal katkıların toplam vergi ve sosyal katkı gelirleri içindeki payları artarak sırasıyla yüzde 45,8 ve yüzde 33,5 oldu. Sermaye vergilerinin payı yüzde 0,1 ile sabit kalırken, gelir, servet ve benzeri üzerindeki cari vergilerin payı yüzde 20,6 geriledi.
Kurumsal Sektör Hesapları ilk kez oluşturuldu
TÜİK tarafından söz konusu revizyon çalışmaları kapsamında 2009-2015 dönemine ilişkin "Kurumsal Sektör Hesapları" ilk defa oluşturuldu. Söz konusu kalemler, "Mali olmayan şirketler, mali şirketler, genel devlet, hanehalkı ve hanehalkına hizmet eden kar amacı olmayan kuruluş (HHKOK)" hesaplarından oluştu. Hesaplar, sektörlerin ayrıntılı analizine olanak sağlarken, bu sektörlerin açık ve fazlalarını gösteriyor.
Hanehalkı brüt katma değerin GSYH içindeki payı 2009 yılında yüzde 28,1 iken, 2015 yılında yüzde 24,9 olarak hesaplandı. Aynı yıllar için mali olmayan şirketlerin yüzde 46,5 olan katma değer payı 2015 yılında yüzde 50,6'ya ulaştı.
Geçen yıl yüzde 24,8 olarak gerçekleşen brüt tasarrufların yüzde 8,7'si mali olmayan şirketler, yüzde 2,2'si mali şirketler, yüzde 4,4'ü genel devlet, yüzde 9,4'ü hanehalkı ve HHKOK tarafından gerçekleştirildi.
Genel devlet gayrisafi tasarruf oranı 2009 yılında yüzde eksi 1,5 iken, 2015 yılında yüzde 4,4 seviyesine ulaştı. Hanehalkı tasarruf değerinin kullanılabilir gelir içerindeki payı 2009 yılında yüzde 10,1 iken, 2015 yılında yüzde 13,5 oldu.
2014 yılında mali olmayan şirketlerin 336 milyon lira olan gayri safi sabit sermaye oluşumu 2015 yılında yüzde 23,4 artarak 415 milyon lira seviyesine ulaştı. 2015 yılında gayrisafi sabit sermaye oluşumunun GSYH içindeki payları, mali olmayan şirketlerde yüzde 17,8, mali şirketlerde yüzde eksi 0,1, genel devlette yüzde 3,3 ve hanehalkı için yüzde 8,4 olarak gerçekleşti.
Arzın yüzde 82,4'ü yurt içi üretimden
TÜİK, "Arz ve Kullanım Tabloları, Girdi-Çıktı Tabloları, 2012" verilerini de revize etti.
Tablolara göre, toplam arzın yüzde 82,4'ünü yurt içi üretim oluştururken, ithalatın payı yüzde 12,5, net vergilerin payı (vergiler eksi sübvansiyonlar) ise yüzde 5,1 oldu. İmalat sanayi, toplam üretim içinde yüzde 30 üretim payı ile birinci sırada yer aldı. Bu sektörü, yüzde 10,4 ile inşaat, yüzde 10 ile toptan ve perakende ticaret izledi. Ara tüketim harcaması en yüksek olan sektör 0,83 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı olarak gerçekleşti. Bunu sırasıyla, 0,72 ile imalat sanayi ve 0,62 ile inşaat izledi.
dikGAZETE.com
