BEYRUT(AA) - ABD'nin "Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıma" ve "Amerikan Büyükelçiliğini Kudüs'e taşıma" kararına, dünya genelinde protestolar ve basın açıklamaları ile tepkiler gelmeye devam ederken, dünya liderleri de konuyla alakalı kınama açıklamaları yapıyor.
İslam İşbirliği Teşkilatı Zirve Dönem Başkanı ve Türkiye Cumhurbaşkanı sıfatıyla dünya kamuoyuna "Kudüs" çağrısı yapan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD'nin kararı ile ilgili şunları söyledi:
"Böyle bir adımı atmak dünyada, özellikle bu bölgeyi ateş çemberinin içine atmaktır. Ey Trump, sen ne yapmak istiyorsun? Bu nasıl bir yaklaşımdır? Siyasi liderler karıştırmak için değil barıştırmak için olurlar. Burada Sayın Trump, 'Ben güçlüyüm, öyleyse haklıyım' diyorsa, yanılıyor. Güçlü olmak, haklı olmak demek değildir. Haklı olan güçlüdür. Bunu böyle bilmesi lazım."
İngiltere Başbakanı Theresa May, yaptığı yazılı açıklamada, "ABD’nin büyükelçiliğini Kudüs’e taşıma ve Kudüs’ü, nihai statüsüyle ilgili bir çözüme ulaşılmasından önce İsrail’in başkenti olarak tanıma kararıyla hemfikir değiliz. Bize göre bu, bölgede barış umutları bakımından yararlı değil. İngiltere’nin İsrail büyükelçiliği Tel Aviv’dedir ve taşıma gibi bir planımız yok. Kudüs’ün statüsüyle ilgili pozisyonumuz geçmişe dayanır ve nettir. Bu, İsrailliler ile Filistinliler arasında müzakere edilmiş bir çözümle belirlenmelidir ve Kudüs nihai olarak İsrail ve Filistin devletlerinin ortak başkenti olmalıdır. İlgili Güvenlik Konseyi kararlarına uygun olarak, Doğu Kudüs’ü işgal altındaki Filistin topraklarının parçası sayıyoruz." ifadelerini kullandı.
Almanya Başbakanı Angela Merkel, ABD'nin Kudüs kararı ile hemfikir olmadıklarını belirterek, "Biz bu konuda mevcut BM kararlarına uyuyoruz. Bu kararlarda iki devletin kurulmasına yönelik müzakereler çerçevesinde Kudüs'ün statüsünün görüşülmesi de öngörülüyor. Böyle bir sürecin canlandırılmasını diliyoruz." dedi.
ABD'nin Kudüs'le ilgili kararının tek taraflı olduğunu belirten Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, karar hakkında şunları kaydetti:
"ABD'nin Kudüs'le ilgili kararını onaylamıyor ve uluslararası hukuka aykırı olduğu için de kınıyoruz. Bu karar BM Güvenlik Konseyi'nde alınan kararlara aykırıdır. Fransa bu konudaki tavrını BM Güvenlik Konseyi'nde açıklayacaktır. Kudüs, uluslararası toplumu ilgilendiren uluslararası bir konudur. Çözüm, İsrailliler ile Filistinliler arasında yapılacak müzakerelerle olmalıdır. Bu çerçevede Kudüs'ün BM gözetiminde bir konumu olabilir. Fransa daha önce bu konudaki duruşunu açıklamıştı ki o da 'sınırları uluslararası kabule mazhar olmuş iki devlet yaşayabilir ve Kudüs de her ikisinin başkenti olabilir şeklindedir."
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı tarafından yapılan yazılı açıklamada, "Bu karar, bölgenin tarihi gerçeklerine ve uluslararası hukuka uygun değildir. Kararın uygulamaya konmaması yerinde olacaktır. Ortadoğu’daki barış sürecine hiçbir katkı yapmayacak." denildi.
ABD'nin kararını "Filistin halkının hakları ve Filistin meselesinin merkezine vurulan bir darbe" şeklinde değerlendiren Tunus Başbakanı Yusuf eş-Şahid, "Tunus, bu karar karşısında Filistin halkını ve onun haklı davasını halk ve hükümet düzeyinde mutlak şekilde desteklemektedir." diye konuştu.
Fas’ın Filistin konusunda duruşunun açık ve net olduğunu belirten Fas Başbakanı Sadeddin el-Osmani ise şöyle konuştu:
"Fas, başkenti Kudüs olan bağımsız Filistin devleti kurulması için verilen mücadeleyi her zaman destekleyecektir. Bu geri adım atmayacağımız kırmızı çizgimizdir. Kral 6. Muhammed, Kudüs Komitesi Başkanı olarak gönderdiği mesajda derin kaygılarını dile getirdi. ABD’nin, BM kararlarına aykırı olarak aldığı kararın bir geçerliliği ve uluslararası meşruiyeti yoktur."
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, ABD Başkanı Donald Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti ilan etmesi kararının endişe verici olduğunu belirterek, "Başkan Trump'ın kararı bizi çok daha karanlık dönemlere götürebilir. Kudüs'te olanlar sadece tüm bölgeyi değil, tüm dünyayı ilgilendiriyor. AB'nin 28 üyesi de iki devletli çözümün tek gerçekçi çözüm olduğu ve Kudüs'ün iki devletin de başkenti olması gerektiği konusunda hemfikir." dedi.
Afrika Birliği Komisyonu Başkanı Musa Faki Muhammed, ABD'nin Kudüs kararından derin endişe duyduğunu belirterek, Doğu Kudüs'ün Filistin halkının başkenti olduğunu ifade etti.
Muhammed tarafından yapılan yazılı açıklamada, "Afrika Birliği, Filistin halkına olan dayanışmasını yinelemektedir ve Filistin halkının bağımsız, egemen ve başkenti Doğu Kudüs olan meşru devlet arayışlarını desteklemektedir." denildi.
Açıklamada, iki devletin varlığının temel alındığı bir çözümün bulunabilmesi için uluslararası çabaların yinelenmesi çağrısı yapıldı.
Belçika Dışişleri Bakanı Didier Reynders, "AB'nin barış sürecinde artık daha etkin rol üstlenmesi gerekiyor. İsrail'in en büyük ticaret ortağı ve Filistin hükümetinin temel destekçilerinden biri olarak önemli bir konumumuz var. ABD'de dış politika kararları alınırken artık müttefiklerin dahil edilmediğini görüyoruz. ABD yönetimi tek taraflı olarak kendi karar veriyor." şeklinde konuştu.
Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern, ABD'nin kararına tepki göstererek, "Bu bizi daha ileriye götürmeyecek. Bunun bazı şeyleri zorlaştıracağından şüphem yok. Her zaman iki devletli bir çözümü destekledik. Kudüs ve dini mekanlardaki sorunlar, iki devletli çözümün süreci bağlamında çözülmelidir." ifadelerini kullandı.
ABD’nin BMGK kararlarını ihlal ettiğine dikkati çeken ve Washington'a kararını gözden geçirmesi çağrısında bulunan Endonezya Devlet Başkanı Joko Widodo, Endonezya’nın hak ve bağımsızlık mücadelesinde her zaman Filistin’i desteklediğini ve Filistin halkının yanında olduğunu vurguladı.
İslam dünyasının böyle bir kararı asla kabul edemeyeceğini belirten Malezya Başbakanı Necip Rezak, "Malezya Başbakanı olarak ülkemdeki tüm siyasileri ve Müslümanları bu karara karşı dik durmaya davet ediyorum. Malezya, ABD'nin Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıma kararını hiçbir zaman kabul etmeyecek. Malezyalı Müslümanlar olarak sesimizi daha kuvvetli çıkararak tepkimizi dünyaya duyuralım." dedi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, BM Genel Sekreteri olduğu ilk günden bu yana İsrailliler ve Filistinliler için barış ihtimalini tehlikeye atacak tek taraflı tedbirlere karşı sürekli konuştuğunu anımsatarak, "Kudüs, BMGK ve BM Genel Kurul kararları temel alınarak, iki taraf arasında doğrudan görüşmeler yoluyla en son çözülmesi gereken bir konudur. Şunu açıkça ifade etmek isterim ki iki devletli çözümün herhangi bir alternatifi yoktur. B planı yoktur." değerlendirmesinde bulundu.
ABD, Başkan Trump'ın, evvelsi gün Beyaz Saray'da düzenlediği basın toplantısında yaptığı açıklamayla, BM Güvenlik Konseyi'nin 1980 yılında İsrail'in Doğu Kudüs'ü ilhak ederek başkent ilan etmesini geçersiz sayan 478 sayılı kararı, bölgesel ve uluslararası tüm tepkilere rağmen Kudüs'ü işgalci "İsrail'in başkenti" olarak tanıyan ilk ülke olmuştu.
Trump, ayrıca Dışişleri Bakanlığına, ülkesinin Tel Aviv'deki büyükelçiliğinin Kudüs'e taşınması için hazırlıklara başlaması talimatı verdiğini açıklamıştı.
Muhabir: Muhammed Ali Akman
