DÄ°YARBAKIR - Nurten Aslan
AA muhabirinin derlediÄŸi bilgilere göre, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde 28 Kasım 2015'te Diyarbakır Baro BaÅŸkanı Tahir Elçi'nin hayatını kaybettiÄŸi, polis memurları Ahmet Çiftaslan ve Adem Erdur'un ÅŸehit edildiÄŸi saldırının ardından terör örgütü PKK'ya yönelik baÅŸlatılan "Bayrak-12 Sur MüÅŸterek Özel Birlik Operasyonu" 103'üncü gününde 9 Mart 2016'da baÅŸarıyla tamamlandı.
300 terörist etkisiz hale getirildi
Güvenlik güçlerinin etkin mücadelesi sonucu 300 teröristin etkisiz hale getirildiÄŸi, çok sayıda uzun namlulu ve ağır silah ile roketatar, roketatar mermisi, el yapımı patlayıcı, el bombası ve mühimmatın ele geçirildiÄŸi operasyonda 206 çukur kapatıldı, 365 el yapımı bomba düzeneÄŸi imha edildi.
Tarihi surları ve Hevsel Bahçeleri ile UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'nde yer alan, farklı medeniyetler ve dönemlere ait cami, kilise, kale, han, ev, çarşı ve köprü olmak üzere 612 kültür varlığı bulunan Sur'da operasyonlarla sıkıştırılan PKK'lı teröristler, tarihi dokuya da zarar verdi.
PKK'lı teröristlerin saldırısında, kentin ilk Osmanlı eseri Fatih PaÅŸa (KurÅŸunlu) Camisi'nde çıkan yangın nedeniyle büyük çapta hasar oluÅŸtu. Tarihi Fatih PaÅŸa, Arap Åžeyh, Hacı Hamit ve Hasırlı camileri ile Ermeni, Katolik ve Protestan kiliselerinin çevresinde teröristlerce kazılan çukurlar ve kurulan barikatlara çok sayıda patlayıcı tuzaklanması sonucu bu eserler büyük oranda zarar gördü.
EÄŸitim yuvalarını tahrip ettilerSüleyman Nazif Anaokulu, Yavuz Selim Ortaokulu, Mardinkapı Ä°lkokulu/Ortaokulunu ateÅŸe veren teröristler, öÄŸrencileri de maÄŸdur etti. Ä°lçedeki 7 okulda bini aÅŸkın öÄŸrenci, terör saldırıları nedeniyle eÄŸitimine ara vermek zorunda kaldı.
Bu öÄŸrencilerin bir bölümü, terör saldırıları nedeniyle aileleriyle yerleÅŸtikleri farklı il ve ilçelerdeki okullarda misafir olarak eÄŸitimlerini sürdürdü.
Aileler evlerini zorla terk ettiTerör saldırılarından duydukları endiÅŸeyle 6 mahallede yaklaşık 4 bin 500 aile evlerini terk etmek zorunda kaldı.
MaÄŸdur binlerce aileye BaÅŸbakanlık'tan gönderilen ödeneÄŸin yanı sıra Diyarbakır ValiliÄŸi Sosyal YardımlaÅŸma ve Dayanışma Vakfı tarafından da yardım yapıldı.
Kalacak yeri olmayan aileler ise Valilik tarafından kentteki otellerde misafir edildi.
Toplam 4 bin 665 aileye 1 milyon 857 bin 364 lira devlet yardımı yapılırken, Sur ve YeniÅŸehir sosyal yardımlaÅŸma ve dayanışma vakıflarınca bin 205 koli gıda yardımı ve 6 bin 50 ekmek dağıtımı gerçekleÅŸtirildi.
Terör maÄŸduru esnaf iÅŸportacı oldu
Kentte "alışveriÅŸin merkezi" olarak nitelendirilen Sur'da terör saldırıları nedeniyle esnaf iÅŸ yerlerini açamadı.
Bazı esnaf dükkanlarından alabildikleri ürünleri baÅŸka bölgelerde kaldırımlarda açtıkları tezgahlarda satmaya çalıştı. Bazıları ise iÅŸ yerinden alabildiÄŸi ürünleri satabilmek için kentin farklı ilçelerinde dükkan kiraladı.
Ä°ÅŸ yerlerini açamayan 582 kiracı için o dönem kira artışı yapmayan Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü, Kasım 2015 ile Nisan 2016 tarihlerindeki kira borçlarını da affetti.
BaÅŸbakanlıkça ValiliÄŸe gönderilen ödenek ile 31 Aralık 2015'te 603 esnafa 1 milyon 753 bin 500 lira yardım saÄŸlandı.
Operasyon sonrası ilçede hummalı çalışma baÅŸladı
Saldırılar sonucu adeta viraneye dönen tarihi Sur ilçesi, Çevre ve Åžehircilik Bakanlığı baÅŸta olmak üzere ilgili kurumların çalışmalarıyla ihya ediliyor.
Terör örgütü PKK'ya yönelik "Bayrak-12 Sur MüÅŸterek Özel Birlik Operasyonu"nun tamamlandığı 9 Mart 2016'dan bu yana terörün neden olduÄŸu tahribat ve vatandaşın maÄŸduriyetinin giderilmesi için 2 milyar lira kaynakla 2 yıl boyunca çok sayıda proje hayata geçirildi.
Tarih boyunca 33 medeniyete ev sahipliÄŸi yapan ancak teröristlerin çukur kazıp, bombalı saldırılar düzenlemesi sonucu büyük hasar gören ilçenin yeniden "cazibe merkezi" haline getirilmesi için Çevre ve Åžehircilik Bakanlığı, Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü ve Valilikçe hazırlanan projeler birbiri ardına uygulanıyor.
Hazreti Süleyman Camisi'nin çevresindeki alan düzenlendiHazreti Süleyman Camisi'nin çevresini kapsayan 115 dönümlük alan, gecekondulardan temizlendi. Çevre ve Åžehircilik Bakanlığınca, Sur'un yeniden ihya edilmesi amacıyla tarihi Hazreti Süleyman Camisi'nin çevresinde yürütülen çalışmayla öncesinde çirkin yapılar ve gecekondularla dolu, yıkık harabe, içine girilemez 115 dönümlük alan, rekreasyon çalışması sonrasında halkın hizmetine açıldı.
Ä°lçede, 27 ÅŸehit sahabenin de metfun olduÄŸu Hazreti Süleyman Camisi'nin çevresindeki alanda gerçekleÅŸtirilen rekreasyon çalışması, vatandaÅŸların büyük beÄŸenisini kazanıyor.
Evleri zarar gören vatandaÅŸlara TOKÄ°'den ev
Evleri zarar gören vatandaÅŸlar için Çölgüzeli ve Üçkuyu mevkisinde TOKÄ° tarafından inÅŸa edilen 5 bin 637 konut yapıldı.
Çevre ve Åžehircilik Bakanlığınca ilçede terör olaylarında zarar gören alanda, 44 geleneksel Diyarbakır evinin yapımı sürüyor. 13 bin metrekarelik alanda planlanan konutlar, Sur'daki tarihi eserlerin aslına uygun inÅŸa ediliyor.
Koruma Amaçlı Ä°mar Planı kapsamında Suriçi'ndeki yapılar, tarihi surlardan yüksek olmayacak. Maksimum yükseklikler, konutta 2, ticaret alanlarında ise 3 kat olarak planlanıyor. Uygulamalar bu kapsamda yürütülüyor, yüksek katlı ve dokuya uymayan kamu binaları dahil tüm binalar da yıkılıyor.
Tarihi yapılar restore ediliyorAdeta açık hava müzesi olan ilçede terör örgütü PKK mensuplarının çukur kazması, barikat kurması, cadde ve sokaklara el yapımı patlayıcılar döÅŸemesi sonucu zarar gören birçok tarihi yapının eski haline kavuÅŸturulması ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla Vakıflar Genel MüdürlüÄŸünce yoÄŸun çalışmalar yürütülüyor.
Vakıflar Genel MüdürlüÄŸünce saldırılarda tahrip olan, aralarında 2 kilisenin de bulunduÄŸu 11 tarihi eser restore ediliyor. Saldırılarda zarar gören Ulu Cami, Fatih PaÅŸa Camisi (KurÅŸunlu Cami), Fatih PaÅŸa Camisi'nin Åžafiler bölümü, Åžeyh Muttahhar Camisi, Dört Ayaklı Minare, Ermeni Katolik Kilisesi, Protestan Kilisesi, Arap Åžeyh Camisi, Kadı Camisi, Hasırlı Mescidi ve Nasuh PaÅŸa Camisi, çalışmaların ardından özgün haline dönecek. Sur'daki restorasyonlar için 40 milyon lira kullanılıyor.
Kalkınma Bakanlığı Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı kapsamında yürütülen projeler çerçevesinde, PaÅŸa ve Çardaklı hamamları ile Åžehzadeler Konağı'nın restore çalışmalarına da baÅŸlandı. Bu 3 eserin restorasyonu 3 milyon lira ödenekle tamamlanacak.
Dicle Vadisi ProjesiÇevre ve Åžehircilik Bakanlığınca hazırlanan "Dicle Vadisi Rekreasyon Alanı Projesi" ile Diyarbakır'da doÄŸa ile tarih bütünlüÄŸü saÄŸlanarak yeni bir ÅŸehir silueti kazandırılacak. Çalışmalarına baÅŸlanılan projeyle Diyarbakır'ın Dicle Vadisi, rekreasyon alanı olarak düzenlenecek. Bu kapsamda vadiye yeÅŸil alan, park, bahçe, dinlenme ve yürüme alanları kazandırılacak.
Dicle Vadisi'ni içeren 10 bin 955 dönümlük alanda rezerv yapı alanı ilan edilen kısım, hiçbir ÅŸekilde konut yapılaÅŸmasına açılmayacak. Vadi ve adeta "kentin besin kaynağı" olan 8 bin yıllık geçmiÅŸe sahip Hevsel Bahçeleri, master planda da olduÄŸu ÅŸekliyle korunacak.
Vadinin ekolojik özellikleri de dikkate alınarak yeni bir yaÅŸam alanı kazandırılacak. Dicle Vadisi, yeÅŸillikler, bisiklet yolları, göletler, meydanlar, sosyal donatılar, açık spor ve rekreasyon bölgeleri ile kentin en önemli yaÅŸam alanı olacak.
Projenin ilk etabına Dicle Nehri üzerindeki On Gözlü Köprü ve çevresindeki çalışmalarla baÅŸlandı.
Sur'un caddeleri göz kamaÅŸtırıyorÇevre ve Åžehircilik Bakanlığınca ihalesi ve sözleÅŸmesi yapılan, Suriçi'nin en iÅŸlek caddesi Gazi ve yanındaki tarihi Yanık Çarşı'nın "Sokak SaÄŸlıklaÅŸtırma Projesi" kapsamında yenileme çalışmaları tamamlandı.
Projeyle 494 iÅŸ yeri yeniden düzenlendi. Ä°lçenin önemli turizm ve ticaret aksı olan caddelerde yenileme çalışmalarının tamamlanmasından sonra mekanlar önemli bir çekim merkezi ve cazibe alanı haline geldi.
Daha sonra Melik Ahmet Caddesi'nde proje hayata geçirildi. Melik Ahmet Caddesi'nin prestijli bir konuma gelmesi için çalışmalar sürüyor. Caddede araç yolunun yeniden düzenlenmesi, kaldırımların geniÅŸletilmesi, aÄŸaçlandırma, elektrik hatlarının yer altına alınması, kanalizasyon ve aydınlatma çalışmaları devam ediyor. GeçmiÅŸi yaklaşık 70 yıla dayanan asbestli içme suyu boruları deÄŸiÅŸtiriliyor. Bu sayede cadde tarihi dokuya uygun bir görünüme kavuÅŸturuluyor.
Sur esnafı, iÅŸ yerlerinin yeni görünüme kavuÅŸmasının mutluluÄŸunu yaşıyor.
