Ä°STANBUL (AA) - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) Toplantı Özeti'nde, "Mayıs ayında enflasyon beklentilerindeki iyileÅŸme sürmüÅŸ, beklentiler tüm vadelerde düÅŸüÅŸ kaydetmiÅŸtir." ifadesi kullanıldı.
PPK 21 Mayıs'ta gerçekleÅŸtirdiÄŸi toplantıya iliÅŸkin yayımlanan özette, nisan ayında tüketici fiyatlarının yüzde 0,85 arttığı, yıllık enflasyon 0,92 puan azalarak yüzde 10,94'e gerilediÄŸi hatırlatıldı.
Enerji grubunun tüketici enflasyonundaki yavaÅŸlamayı sürükleyen temel unsur olduÄŸu ve gıda grubunun daha olumlu bir görünümü sınırladığı vurgulanan özette, "Enerji fiyatları uluslararası petrol fiyatlarını takiben gerilemeye devam ederken, gıda fiyatları mevsimsel eÄŸilimlerin üzerinde bir artış kaydetmiÅŸtir. Hizmet enflasyonundaki gerileme alt kalemler geneline yayılırken, temel mal grubu yıllık enflasyonu döviz kuru geliÅŸmelerine raÄŸmen yavaÅŸlamıştır. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu ve eÄŸilimi düÅŸüÅŸ sergilemiÅŸtir." ifadeleri kullanıldı.
Özette, gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonunun nisan ayında 1,23 puan artarak yüzde 11,28'e ulaÅŸtığı belirtildi.
Ä°ÅŸlenmemiÅŸ gıda fiyatlarında genele yayılan artışlar gözlendiÄŸi, kırmızı et ve dış ticarete bağımlılığı yüksek olan bakliyatların öne çıktığı bildirilen özette, ÅŸunlar kaydedildi:
"Ä°ÅŸlenmiÅŸ gıda fiyatlarında gözlenen yükseliÅŸ eÄŸilimi nisan ayında da devam etmiÅŸtir. Ekmek ve tahıllar grubu enflasyonu yüksek seyrini korurken, katı ve sıvı yaÄŸlar ile alkolsüz içecekler kalemleri iÅŸlenmiÅŸ gıda enflasyonunu yukarı çeken diÄŸer gruplar olmuÅŸtur. Gıda enflasyonundaki görünümde salgına baÄŸlı etkiler ve dönemsel talep artışının yanı sıra vergi ayarlamaları ve döviz kuru geliÅŸmeleri gibi bir dizi unsurun etkili olduÄŸu deÄŸerlendirilmektedir. Öncü göstergeler gıda yıllık enflasyonundaki yükseliÅŸin, iÅŸlenmemiÅŸ gıda fiyatları kaynaklı olarak, mayıs ayında da süreceÄŸine iÅŸaret etmektedir."
"Enerji yıllık enflasyonu mayıs ayında bir miktar artabilir"Özette, enerji fiyatlarının nisan ayında yüzde 4,99 düÅŸtüÄŸünü, grup yıllık enflasyonunun 6,51 puan azalarak yüzde 3,30'a gerilediÄŸi belirtildi.
Türk lirasındaki deÄŸer kaybına karşın, uluslararası petrol fiyatlarındaki düÅŸüÅŸ bu geliÅŸmede belirleyici olmaya devam ettiÄŸi vurgulana özette, "Öncü göstergeler, enerji yıllık enflasyonunun mayıs ayında bir miktar artacağı yönünde sinyal vermektedir. DiÄŸer taraftan, asgari maktu özel tüketim vergisinin yükseltilmesi nedeniyle sigara fiyatlarının mayıs ayında sınırlı bir oranda artacağı, ancak bu grupta yıllık enflasyonun baz etkisiyle düÅŸüÅŸünü sürdüreceÄŸi öngörülmektedir." ifadelerine yer verildi.
Özette, temel mal grubu yıllık enflasyonunun nisan ayında 0,30 puan düÅŸerek yüzde 7,88 olduÄŸu hatırlatıldı.
Bu dönemde yıllık enflasyonun dayanıklı mallarda nispeten yatay seyrederken, diÄŸer alt gruplarda gerilediÄŸi belirtilen özette, ÅŸu deÄŸerlendirmeler yapıldı:
"Dayanıklı mal grubunda, Türk lirasındaki deÄŸer kaybını takiben otomobil ve mobilyada güçlü aylık fiyat artışları dikkat çekerken, giyim ve ayakkabı grubunda mevsimsel fiyat artışı geçmiÅŸ yıllara kıyasla oldukça sınırlı gerçekleÅŸmiÅŸtir. Hizmet fiyatları nisan ayında yüzde 0,22 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,66 puan düÅŸerek yüzde 11,76 olmuÅŸtur. Bu dönemde hizmet fiyatları üzerinde salgın hastalığın etkileri önemli ölçüde hissedilmiÅŸtir. Yıllık enflasyon tüm alt kalemlerde gerilerken, en belirgin düÅŸüÅŸ faaliyetleri kesintiye uÄŸrayan lokanta-otel ve ulaÅŸtırma hizmetlerinde gözlenmiÅŸtir. Nisan ayında haberleÅŸme hizmetleri fiyatları azalırken, kira artışlarındaki yavaÅŸlama devam etmiÅŸtir. DiÄŸer yandan, bakım-onarım hizmetleri fiyatları döviz kuru geliÅŸmeleri sonucunda yüksek bir oranda artmıştır. Mayıs ayında enflasyon beklentilerindeki iyileÅŸme sürmüÅŸ, beklentiler tüm vadelerde düÅŸüÅŸ kaydetmiÅŸtir."
"Cari iÅŸlemler dengesinin yıl genelinde ılımlı bir seyir izleyeceÄŸi öngörülmekte"Toplantı özetinde ocak ve ÅŸubat aylarında finansal koÅŸullardaki iyileÅŸmenin de katkısıyla güçlü bir eÄŸilim sergileyen iktisadi faaliyetin, koronavirüs salgınının dış ticaret, turizm ve iç talep üzerindeki etkilerine baÄŸlı olarak mart ayı ortalarından itibaren zayıflamaya baÅŸladığı belirtildi.
Sanayi üretim endeksinin, mart ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış olarak bir önceki aya göre yüzde 7,1 oranında azaldığı, çeyreklik bazda ise yatay seyrettiÄŸi hatırlatılan özette, sektörel kırılım incelendiÄŸinde, tekstil, giyim eÅŸyası, bilgisayar-elektronik-optik aletler, taşıt ve diÄŸer ulaşım gibi ihracatçı sektörlerin üretiminde belirgin düÅŸüÅŸlerin gözlendiÄŸi, gıda, tütün, kâğıt, kimyasal, temel eczacılık, diÄŸer metalik olmayan mineral ürünler ve ana metal sektörlerinin nispeten olumlu ayrıştığı bildirildi.
Özette, iktisadi faaliyetteki yavaÅŸlamanın nisan ayında belirginleÅŸtiÄŸi ve sektörler geneline yayıldığı vurgulandı.
Turizm ve iliÅŸkili sektörlerde faaliyetin durma noktasına geldiÄŸi ifade edilen özette, ÅŸunlar kaydedildi:
"Perakende ticarette gıda ve market alışveriÅŸi dışındaki kalemlerdeki yavaÅŸlama derinleÅŸmiÅŸ, imalat sanayiinde dış talepteki sert düÅŸüÅŸün etkisiyle ana ihracatçı sektörlerin sipariÅŸ ve kapasite kullanım oranları oldukça düÅŸük seviyelere gerilemiÅŸtir. Mayıs ayının ilk yarısına iliÅŸkin yüksek frekanslı göstergeler kısmi normalleÅŸme adımlarıyla birlikte dipten dönüÅŸ sinyalleri içermektedir. Bu kapsamda ihracat, ithalat ve kapasite kullanım oranlarında sınırlı artışlar görülmektedir. Küresel büyüme görünümündeki bozulma ve seyahat kısıtlamaları nedeniyle ihracat ve turizm gelirleri azalmıştır. Ana pazarı Avrupa bölgesi olan taşıt, giyim, tekstil, deri, makine-ekipman, elektrikli teçhizat sektörlerinde ihracat imkanları önemli ölçüde daralmıştır. DiÄŸer taraftan, iktisadi faaliyetteki yavaÅŸlamayla ithalat talebi hızla gerilerken, emtia fiyatlarındaki düÅŸük düzeyler de ithalat faturasını sınırlamaktadır. Bu çerçevede, ihracat ve turizm gelirlerinde salgın hastalığa baÄŸlı olarak gözlenen düÅŸüÅŸe karşın, emtia fiyatları ve ithalatın sınırlayıcı etkisiyle cari iÅŸlemler dengesinin yıl genelinde ılımlı bir seyir izleyeceÄŸi öngörülmektedir."
"Kısa çalışma ödeneÄŸi, iÅŸsizlik sigorta fonu ve cari transferler kritik rol oynadı"Özette, salgın hastalığa baÄŸlı olumsuz etkilerin geçici olduÄŸu ve yılın ikinci yarısıyla birlikte yurt içi talepte daha güçlü ve daha erken olmak üzere, ekonominin toparlanma eÄŸilimine gireceÄŸinin deÄŸerlendirildiÄŸi belirtildi.
Ä°ktisadi faaliyetteki toparlanma hızının ise normalleÅŸme sürecinin yurt içindeki seyri kadar bu sürecin, baÅŸta dış ticaret ortakları olmak üzere, küresel ekonomideki gidiÅŸatına da baÄŸlı olacağı vurgulanan özette, ÅŸu ifadelere yer verildi:
"Bu görünüm altında, salgın hastalığa baÄŸlı geliÅŸmelerin Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerinin sınırlandırılması açısından finansal piyasaların, kredi kanalının ve firmaların nakit akışının saÄŸlıklı iÅŸleyiÅŸinin devamı büyük önem arz etmektedir. Bu çerçevede, yakın dönemde uygulamaya konulan parasal ve mali tedbirlerin ekonominin üretim potansiyelini destekleyerek finansal istikrara ve salgın sonrası toparlanmaya katkı yapacağı deÄŸerlendirilmektedir. Åžubat döneminde iÅŸsizlik oranları yatay seyrederken, tarım dışı istihdam sektörler geneline yayılarak gerilemiÅŸtir. Bu dönemde istihdam kayıpları büyük ölçüde kayıt dışı çalışanlar kaynaklı olurken, iÅŸ gücüne katılım oranındaki düÅŸüÅŸ iÅŸsizlik oranlarının artmasını engellemiÅŸtir. Öncü göstergeler, iktisadi faaliyetteki yavaÅŸlamanın iÅŸ gücü piyasasına yansımalarının nisan ayında belirginleÅŸtiÄŸine iÅŸaret etmektedir. Kurul, kısa çalışma ödeneÄŸi baÅŸta olmak üzere iÅŸsizlik sigorta fonu ve cari transferler aracılığıyla saÄŸlanan desteklerin, hanehalkı gelir kayıplarının sınırlanması ve istihdamın korunması açısından kritik rol oynadığı deÄŸerlendirmesinde bulunmuÅŸtur."
"Küresel büyüme görünümündeki zayıflama derinleÅŸti"PPK'nın 21 Mayıs'ta gerçekleÅŸtirdiÄŸi toplantıya iliÅŸkin yayımlanan özette, koronavirüs salgınına iliÅŸkin geliÅŸmelere baÄŸlı olarak küresel büyüme görünümündeki zayıflamanın derinleÅŸtiÄŸi vurgulandı.
Salgını sınırlamaya yönelik önlemlerin, tedarik zinciri ve üretimde arz yönlü etkiler yarattığı aktarılan özette, öte yandan belirsizliklerdeki artış, finansal koÅŸullardaki sıkılaÅŸma, hanehalklarının gelir kaybı ve firmaların nakit akışındaki bozulmayla birlikte talepte yol açtığı belirgin zayıflamanın da sürdüÄŸü ifade edildi.
Özette, ilk çeyrek büyüme verilerinin ekonomilerdeki keskin daralmayı teyit ettiÄŸi, nisan ayı Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) göstergeleri ve elektrik tüketimi gibi verilerin ise daralmanın ikinci çeyrekte daha da derinleÅŸtiÄŸini ortaya koyduÄŸu belirtilerek, "ABD dışındaki geliÅŸmiÅŸ ülkelerde salgının istihdam üzerindeki etkisi mart itibarıyla sınırlı kalırken, bu ülkelerde istihdam beklentilerindeki bozulma, ekonomilerdeki yavaÅŸlamanın iÅŸsizliÄŸi artırıcı etkisinin önümüzdeki dönemde daha derinden hissedilebileceÄŸine iÅŸaret etmektedir. Bu çerçevede, küresel büyüme tahminleri aÅŸağı yönlü güncellenmeye devam etmiÅŸ, Avrupa ülkeleri baÅŸta olmak üzere dış talep görünümü bir önceki aya göre bozulmuÅŸtur. Bu geliÅŸmelerin baÅŸta ihracat, turizm ve baÄŸlantılı sektörler olmak üzere yurt içi büyüme üzerindeki etkileri yakından izlenmektedir." denildi.
GeliÅŸmiÅŸ ve geliÅŸmekte olan ülke merkez bankalarının geniÅŸleyici yönde adımlar atmaya devam ettiÄŸi anımsatılan özette, ÅŸu deÄŸerlendirmelere yer verildi:
"Yakın dönemde, faiz indirimleri yavaÅŸlamakla birlikte devam ederken, geliÅŸmiÅŸ ülke merkez bankalarının bilanço büyüklüÄŸündeki artış sürmektedir. GeliÅŸmekte olan ülkelerde de tahvil alımı gibi programlarla parasal geniÅŸleme adımları atılmaktadır. Uygulanan politikaların finansal piyasalar, büyüme ve istihdam üzerindeki etkinliÄŸi, ülkeler itibarıyla salgının seyri ile politika alanının büyüklüÄŸüne göre farklılaÅŸabilecektir. Küresel ekonomideki toparlanmaya iliÅŸkin belirsizlikler yüksek seyrederken, ülkelerin attığı normalleÅŸme adımları izlenmektedir. Salgının nispeten kontrol altına alınmaya baÅŸladığı bazı ülkelerdeki normalleÅŸme adımlarının iktisadi faaliyete yansımaları takip edilmekle birlikte salgının ve saÄŸlık önlemlerinin tüketim alışkanlıkları ve genel harcama davranışına olası etkilerine yönelik belirsizlikler devam etmektedir. Her açıdan normalleÅŸmenin uzun sürmesi durumunda küresel ve yurt içi büyüme görünümündeki zayıflama daha belirgin olabilecek ve ilave tedbir gereksinimi ortaya çıkabilecektir."
"Kredi piyasasındaki geliÅŸmeler yakından izlenecek"Özette, küresel boyutta birçok sektörde iktisadi faaliyetin durma noktasına gelmesinin ham petrol talebini büyük ölçüde azalttığı dile getirildi.
Küresel ham petrol stoklarının halihazırda oldukça yüksek düzeylerde seyrettiÄŸine iÅŸaret edilen özette, "Üretici ülkelerin arz kesintisindeki istikrarı saÄŸlamaya yönelik attığı adımlar neticesinde petrol fiyatları ılımlı bir artış gösterse de küresel iktisadi faaliyete dair belirsizlikler baÅŸta olmak üzere aÅŸağı yönlü riskler canlılığını korumaktadır. Sert ÅŸekilde daralan küresel talebin yanında, emtia fiyatlarındaki düÅŸüÅŸün de etkisiyle küresel enflasyon oranlarının 2020'de ılımlı bir görünüm sergilemesi beklenmektedir." ifadeleri kullanıldı.
Özette, küresel risk iÅŸtahının zayıflamasının finansal piyasalarda oynaklığın belirgin ÅŸekilde artmasına neden olduÄŸuna vurgu yapılarak, ÅŸunlar kaydedildi:
"Yakın dönemde küresel risk iÅŸtahında ve finansal piyasalardaki oynaklıkta iyileÅŸme sinyalleri görülmektedir. Buna karşın geliÅŸmiÅŸ ve geliÅŸmekte olan ülkelerde hisse senedi ve tahvil piyasalarındaki dalgalanmalar devam etmektedir. GeliÅŸmekte olan ülkelerden yoÄŸun sermaye çıkışları sürmektedir. Salgına iliÅŸkin belirsizliklerin bir miktar azalmasını ve önlemlerin kısmen gevÅŸetilmesini takiben, alınan parasal ve mali tedbirlerin de katkısıyla, küresel geliÅŸmelerin Türkiye'nin risk primi ve kur oynaklığı üzerindeki olumsuz etkileri kısmen hafiflemiÅŸtir. Belirsizliklerin yüksek seyrettiÄŸi bu süreçte, salgın hastalığın sermaye akımları, finansal koÅŸullar, dış ticaret ve emtia fiyatları kanalıyla oluÅŸturmakta olduÄŸu küresel etkiler yakından takip edilmektedir. Bu kapsamda Merkez Bankası, salgının Türkiye ekonomisine etkilerini izleyerek elindeki araçları fiyat istikrarı ve finansal istikrar amaçları doÄŸrultusunda kullanmaya devam edecektir."
Özette, parasal, finansal ve mali tedbirlerin yanı sıra büyük ölçüde kamu bankalarınca geniÅŸletilen kredi arzının, kredi büyümesine iliÅŸkin aÅŸağı yönlü riskleri sınırlayarak reel sektöre kredi akışının kesintisiz devamına katkı saÄŸladığı ifade edildi.
Alınan makroihtiyati tedbirlerin etkisiyle, 2020'nin ilk aylarında hız kesen tüketici kredileri büyümesinin, salgının Türkiye'de de görülmeye baÅŸlamasıyla mart ortasından itibaren bir miktar ivme kaybettiÄŸi belirtilen özette, buna karşın tüketici kredilerinin artmaya devam ettiÄŸinin altı çizildi.
Özette, ticari kredilerdeki güçlü ivmenin de devam ettiÄŸi aktarılarak, "Kamu bankaları öncülüÄŸündeki kefaletli kredi kullandırımları ticari ve bireysel kredi arzını ve kredi faizlerindeki düÅŸüÅŸü destekleyerek salgınının ekonomik birimlerin gelir ve nakit akışı üzerindeki olumsuz yansımalarını azaltmıştır. Bu doÄŸrultuda, kredi piyasasındaki geliÅŸmeler yakından izlenecek ve kredi kanalının saÄŸlıklı iÅŸleyiÅŸini saÄŸlamak için gerekli tedbirler uygulanmaya devam edilecektir." denildi.
"Enflasyon görünümü yıl sonu tahminiyle uyumlu"Özette, enflasyon beklentileri ve iç talep koÅŸullarındaki geliÅŸmelere baÄŸlı olarak çekirdek enflasyon göstergelerinin eÄŸilimlerinin ılımlı seyrettiÄŸi ifade edildi.
Küresel geliÅŸmeler paralelinde Türk lirasında gözlenen deÄŸer kaybına karşın, baÅŸta ham petrol ve metal fiyatları olmak üzere uluslararası emtia fiyatları enflasyon görünümünü olumlu etkilediÄŸi deÄŸerlendirmesinde bulunulan özette, "Üretim ve satışlardaki düÅŸüÅŸe baÄŸlı birim maliyet artışları takip edilmekle birlikte toplam talep koÅŸullarının enflasyonu sınırlayıcı etkisinin arttığı tahmin edilmektedir. Gıda fiyatlarındaki dönemsel ve salgına baÄŸlı etkiler nedeniyle tüketici enflasyonunun kısa vadede bir miktar yüksek seyredebileceÄŸi, ancak yılın ikinci yarısında talep yönlü dezenflasyonist etkilerin daha belirgin hale geleceÄŸi deÄŸerlendirilmektedir. Bu çerçevede Kurul, enflasyon görünümünü etkileyen tüm unsurları dikkate alarak, politika faizinde ölçülü bir indirim yapılmasına karar vermiÅŸtir. Mevcut para politikası duruÅŸu altında enflasyon görünümünün yıl sonu tahminiyle uyumlu olduÄŸu deÄŸerlendirilmektedir." ifadesi kullanıldı.
Özette, kurulun enflasyondaki düÅŸüÅŸ sürecinin devamlılığının, ülke risk priminin gerilemesi, uzun vadeli faizlerin aÅŸağı gelmesi ve ekonomideki toparlanmanın güç kazanması açısından büyük önem taşıdığını deÄŸerlendirdiÄŸi aktarılarak, ÅŸu görüÅŸlere yer verildi:
"Enflasyondaki düÅŸüÅŸün hedeflenen patika ile uyumlu ÅŸekilde gerçekleÅŸmesi için para politikasındaki temkinli duruÅŸun sürdürülmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, parasal duruÅŸ ana eÄŸilime dair göstergeler dikkate alınarak enflasyondaki düÅŸüÅŸün sürekliliÄŸini saÄŸlayacak ÅŸekilde belirlenecektir. Merkez Bankası fiyat istikrarı ve finansal istikrar amaçları doÄŸrultusunda elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir. Kurul, salgın hastalığa baÄŸlı iktisadi risklerin en aza indirilmesi açısından para ve maliye politikaları arasındaki eÅŸgüdümün sürdürülmesinin büyük önem arz ettiÄŸi deÄŸerlendirmesinde bulunmuÅŸtur. Salgın hastalığın ekonomiyi birçok farklı kanaldan etkilemesi, baÅŸta nakit akışının düzenlenmesi ve istihdamın korunmasına yönelik tedbirler olmak üzere ÅŸirketler ve hanehalkı üzerindeki etkilerin asgari düzeyde tutulabilmesi için koordineli politika uygulamaları gerektirmektedir. Dolayısıyla, makro ölçekteki para ve maliye politikalarının yanı sıra en çok etkilenen iktisadi birimleri hedefleyen ve sektörel etkileÅŸimleri dikkate alan politika uygulamalarının kritik önemde olduÄŸu deÄŸerlendirilmektedir. Bu süreçte atılacak politika adımlarının hedefli ve geçici nitelikte olması politika etkinliÄŸini destekleyecektir."
Özette ayrıca, açıklanacak her türlü yeni verinin ve haberin kurulun geleceÄŸe yönelik politika duruÅŸunu deÄŸiÅŸtirmesine neden olabileceÄŸi vurgulandı.
Muhabir: Murat Birinci, Belgin Yakışan Mutlu
