Swap piyasalarını tamir eden Fed için riskler bitmiş değil

Ä°STANBUL (AA) - Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının 2008 küresel finans krizi seviyelerine çıkardığı doların maliyetini kurduÄŸu swap hatlarıyla düÅŸürmeyi baÅŸaran ABD Merkez Bankası (Fed) için riskler farklı varlık gruplarında devam ediyor.

Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS), Kovid-19 krizinin doların fonlama maliyetine ve swap piyasasına etkilerini incelediÄŸi bir çalışma yayımladı.

Ä°ngilizce'de "deÄŸiÅŸtirmek" anlamına gelen "swap", iki finansal varlığın, dolar ile avro gibi, belirli bir vade için takas edilmesini ifade ederken, "swap baz puanı" iki para biriminin deÄŸiÅŸmesi sonucu ödenmesi gereken maliyeti ifade etmede kullanılıyor. "Swap piyasası" ise bu iÅŸlemlerin yapıldığı piyasa anlamına geliyor.

Buna göre, trilyonlarca dolar büyüklüÄŸündeki swap piyasalarında dolar ile diÄŸer para birimleri arasında gerçekleÅŸen iÅŸlemlerdeki swap baz puanlarında önemli deÄŸiÅŸim meydana geldi. DiÄŸer para birimleri ile doları takas etmenin maliyeti 2008 finans krizi seviyelerine kadar yükseldi.

Swap iÅŸlemleri finansal piyasalardaki likidite ihtiyacının giderilmesinde oldukça önemli bir yer tutuyor. Bu iÅŸlemlerde iki para birimi ileride yeniden deÄŸiÅŸtirilmek üzere anlaşılarak deÄŸiÅŸtiriliyor. Sıfır civarında seyreden swap baz puanları finansal piyasalarda sakin bir dönemden geçildiÄŸine iÅŸaret ederken, negatif swap baz puanlar finansal piyasalarda stresli bir dönemin yaÅŸandığı anlamına geliyor.

Swap baz puanlarındaki son gelişmelerin arkasındaki nedenler

Rapora göre, swap piyasalarındaki oyunculardan sigortacılar, emeklilik fonları ve diÄŸer portföyler genellikle hedge amaçlı olmak üzere dolar talep ederken, bankalar ve aracı kuruluÅŸlar doları arz eden konumda bulunuyor.

Son haftalardaki finansal türbülansla birlikte küresel bazda hedge hizmeti saÄŸlayan bankaların dolar arzını önemli ölçüde azaltmak zorunda kaldığı ifade edilen rapora göre, ÅŸirketlerin bankalarda bulunan paralarını çekmesi de bankaların dolar arz etme kapasitesini önemli ölçüde düÅŸürdü.

Dolar saÄŸlamada önemli rol oynayan para piyasası fonlarında yaÅŸanan nakit talebi de swap piyasalarındaki dolar arzını azaltan bir baÅŸka etken olurken, dolar talebinin yüksek seviyede kalması, doların maliyetinin artmasına sebep oldu.

Küresel bankaların hedge hizmetinde meydana gelen sıkıntılar

Swap piyasalarında açılan kontratların yaklaşık yüzde 75'i bir yıl içinde kapanacak. Bu iÅŸlemlerinin bir ayağında yüzde 89 oranında dolar bulunuyor.

Küresel bazda dolar talebinin yüksek seyretmesine karşılık, bu hizmeti saÄŸlayan bankaların risk kapasitesindeki sınırlamalar sebebiyle dolar arzında dalgalanmalar yaÅŸandı.

ÇeÅŸitli para birimlerinden oluÅŸan portföye sahip bu küresel bankalar, öncelikle dolardaki deÄŸer kazancı sebebiyle bir kredi riskiyle karşı karşıya kalırken, bu risk, küresel bankaların piyasada talep edilen dolar miktarını karşılamakta yetersiz kalmasına sebep oldu.

BIS raporuna göre, dolar endeksi ile swap baz puanları arasında ters yönlü bir korelasyon bulunuyor. Dolar endeksindeki yükseliÅŸle swap baz puanları negatif bazda artarak, doların maliyetinin artmasına sebep oluyor.

Son geliÅŸmelerin ardındaki nedenler ve meydana çıkardığı yeni riskler

Rapora göre bankaların piyasaları fonlamada yaÅŸadığı sıkıntıların ardından yatırımcılar para piyasası fonlarından kamunun oluÅŸturduÄŸu para piyasası fonlarına yönlendi ve bankaların fonlama koÅŸullarını daha da kötüleÅŸtirdi. Buna göre, bankaların kredi verme limiti 1 Mart'tan bu yana 124 milyar dolarlık bir küçülme yaÅŸadı.

Bu geliÅŸmelerin ardından Fed 17 Mart'ta 4 büyük merkez bankasıyla swap hattı kurdu ve piyasalardaki dolar talebini karşılamaya çalıştı. Swap hattının kurulduÄŸu ilk günlerde oldukça büyük miktarda iÅŸlemler gerçekleÅŸirken, swap piyasalarındaki stres gittikçe azaldı.

Kovid-19 salgınıyla birlikte artan dolar talebi majör para birimleriyle dolar arasındaki üç aylık swap baz puanları Japon yeni için eksi 144 baz puana, avro için eksi 85 baz puana, Ä°sviçre frankı için eksi 107 puana ve sterlin için eksi 62 baz puana kadar geriledi.

Benzer hareketlerin neredeyse bütün Asya ekonomileri para birimleri için de gözlemlendi. Bu ekonomilerin uzun dönemli fonlama ihtiyaçlarını kısa dönemli swap piyasalarından saÄŸlıyor olmaları da bu durumda önemli rol oynadı.

Fed'in önce 5 majör merkez bankası, sonrasında 9 merkez bankasıyla daha swap hattı kurmasının ardından finansal piyasalardaki stres görece azalırken, avro, sterlin ve frank gibi bazı para birimlerinde swap baz puanları pozitife döndü.

Åžirket tahvilleri risk oluÅŸturmaya devam ediyor

Rapora göre Fed'in ÅŸirket tahvillerini satın almak için çeÅŸitli araçlar tanıtmasına raÄŸmen bu konuda hala stres devam ediyor. Bu durum swap piyasalarını tekrar olumsuz etkileyebilöe olasılığı gösteriyor.

Åžirketlerin dolar ihtiyacını karşılamak için swap piyasalarına gelmesi durumunda swap piyasasında fiyatlamalarda tekrar anomaliler görülebilir.

Tedarik zincirindeki ÅŸirketlerin dolar ihtiyacının giderilmesi de daha derin bir ekonomik krizden sakınmak için gerekli olabilir. Finansal olmayan kuruluÅŸlar eliyle bu ihtiyaçların giderilebileceÄŸi bir sistemin kurulabilir.

Rapora göre, bu krizin geçmiÅŸteki krizlerden farklı olmasıyla birlikte dolar ihtiyacını karşılamak için varlık satmanın da piyasalarda oynaklığa sebep olabileceÄŸi gözlemlenirken, Uluslararası Para Fonu (IMF) kaynaklarından yararlanmak ise uzun zaman alabilir.

Muhabir: Murat Aslan