Suudi Arabistan'ın 2018'de karşılaşacağı ekonomik zorluklar

RİYAD - FARİS KEREM

Dünyanın en büyük petrol ihracatçısı Suudi Arabistan'ın 2018 bütçesinde karşılaşacağı başlıca sorunlar arasında ekonomik büyüme, enflasyon, askeri ve güvenlik harcamaları geliyor.

Ülkenin en büyük gelir kaynağı petrol fiyatlarının gerilemesiyle eş zamanlı gelen daralmanın ardından beklenen ekonomik büyüme tahminlerin altında oldu. Petrol üretimindeki düşüşle bu yıl gerçekleşen yüzde 0.5'lik büyüme oranına göre gelecek yıl beklenen büyüme rakamları yüzde 2.7 olarak öngörüldü.

Suudi Arabistan ekonomisi 2015'te yüzde 3.5 büyüme rakamına ulaşırken, 2016'da yüzde 1.7'ye gerilemişti. 2017'de ise petrol dışındaki tüm sektörlerde büyük bir durgunluğun yaşandığı ve özel sektörün hükümetin yeni ekonomik politikalarına uyum sağlamakta zorlandığı belirtildi.

Geçen yıl gerileme kaydeden enflasyonun bu yıl yükselmesi Riyad yönetiminin önünde önemli bir engel olduğu kaydedildi. Uzmanlar enflasyonla mücadelenin yolları üzerinde çalışma yapıyor.

Ekonomik faaliyetlerin yanında enerji fiyatlarındaki düzenleme ve bazı gelir tedbirlerinin uygulamaya geçmesiyle 2018'de ülkedeki gelirlerin rekor bir yükselişle yüzde 5.7 oranına yükselmesini bekliyor.

Suudi Arabistan vatandaşları arasında yüksek orandaki işsizlik rakamları hükümetin önündeki önemli zorluklar arasında yer alıyor. Bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 12.8 olan işsizlik oranının gelecek yıl yüzde 12'ye çekilmesi isteniyor.

İş piyasalarında iyileştirme çalışmalarının devam etmesi durumunda 2020 yılında işsizlik oranının yüzde 10.6 olması beklenirken, Riyad yönetimi "2030 vizyonu" hedeflerinde ülke vatandaşları arasında işsizlik oranını yüzde 7'ye çekmeyi planlıyor.

Üç yıldır farklı ekonomik sektörlerde yürütülen çalışmalarla ülkedeki işsizlik oranlarının düşürülmesi hedefleniyor. "2030 vizyonu" programıyla devlet, gelecek yıl Suudi Arabistan, vatandaşlarına 450 bin yeni iş istihdamı sağlamaya çalışırken, bu rakamın 2020'de 1 milyon 200 bin olmasını planlıyor.

Uzmanlar, Suudi Arabistan'da 2017'nin ilk çeyreğinde yüzde 12.7 olan işsizlik oranlarının ikinci çeyreğinde yüzde 12.8'e yükselmesinin hükümeti bu şekilde bir plan ve icraya sürüklediğini ifade ediyor.

Suudi Arabistan tarihinin en büyük bütçesini 2018 yılı için hazırlarken, 208.8 milyar dolar olarak belirlenen gelirlere karşılık ortaya konulan bütçe rakamları 260,8 milyar dolar olması bekleniyor. Bütçe açığının 52 milyar dolarla yüzde 20 civarında olacağı hesaplanıyor.

Suudi Arabistan al-Rajhi Capital Şirketi Araştırma Başkanı Mazin es-Sidiri, AA muhabirine 2017 yılına oranla yeni yılda askeri harcamaların yüzde 6 oranında azaltıldığını söyledi.

Sidiri, Suudi hükümetinin 2018 bütçesinin yüzde 31.8'ni askeri ve güvenlik sektörlerine tahsis ettiği buna göre bu iki sektöre ayrılan ödenek miktarının 83 milyar dolar olacağına dikkati çekti.

Güvenlik bütçesinde gerileme gözlemlenmesine rağmen askeri harcamanın hala oldukça yüksek olduğunu söyleyen Sidiri, 2015'ten bu yana Suudi Arabistan'ın Yemen'de Husilere karşı savaşın başını çektiğini gözden kaçırmamak lazım geldiğini belirtti.

Petrol fiyatlarının istikrarlı kalmasının Suudi Arabistan hükümetinin adı geçen zorluklarla mücadelesinde önemli etken olacağını dile getiren Ekonomi Yazarı Muhammed el-Ankari, petrolün varil fiyatının 60 - 63 dolar arasında kalması beklentilerinin gerçekleşmesi durumunda 2018 yılında ülke ekonomisinin durumunu desteklemesi beklenebilir.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ülkeleriyle birlikte Rusya 2017'nin başlarında petrol üretimini günlük 1.8 milyon varile düşürmeye başladı. Başlangıçta 6 aylık olan üretimin düşürülmesi planı daha sonra 2018'in mart ayına kadar uzatıldı.

OPEC 30 Kasım 2017'de aldığı kararla petrol üretim miktarındaki azaltmayı 9 ay daha uzatma kararı aldı. Ankari, enflasyon rakamlarının beklentilerin üzerinde çıkması durumunda ülkede yaşayanların tüketim harcamaları ve fizibilitesi yapılmış projelerin maliyetlerinin etkileneceğine kesin gözüyle bakarken hükümetin bunu dikkate aldığını söyledi.

Suudi Arabistan Ekonomi Yazarı Fadl Ebu Ayneyn, "Hükümetin özellikle dev sermaye harcamaları ekonomik büyümeyi destekleyecektir." dedi.

Beklentilerinde oldukça iyimser olduğunu dile getiren Ebu Ayneyn, bununla birlikte büyümenin yüzde 2.7'nin altında çıkmasının muhtemel olduğunu söyledi.

Enflasyonla mücadele, halkın tüketim harcamalarının yanında devletin getirdiği vergi ve harçlar nedeniyle olumsuz etkilenecektir. Suudi Arabistan'da 2016'dan itibaren yabancı işçi ve aile bireylerine harç ödemesi zorunluğu getirilmişti. Söz konusu harçların 2020'ye kadar uzatılacağı belirtiliyor. Suudi Arabistan yönetimi 2018'den itibaren yabancı işçilerden aylık 80 ila 106 dolar arasında bir meblağ tahsil edecek.

Hükümet 2017'de lüks tüketim ürünlerine uyguladığı vergiden sonra 2018'in başından itibaren bütün ürünlere yüzde 5 katma değer vergisi getirmeyi planlıyor.