Suriye Anayasa Komitesi, 5. turdaki hayal kırıklığının ardından yarın tekrar toplanacak

Suriye'de Mart 2011'de barışçıl halk gösterileriyle baÅŸlayan ve Esed rejiminin müdahalesiyle kan gölüne dönen iç savaÅŸta 10 yıl geride kaldı.

BM raporlarında Esed rejimi ve destekçilerinin defalarca sivilleri vurarak ve iÅŸkence yaparak savaÅŸ suçu ve insanlığa karşı suçlar iÅŸlediÄŸi belgelenen iç savaÅŸta, yüz binlerce insan hayatını kaybetti, milyonlarcası da canını kurtarmak için komÅŸu ülkelere sığınmak zorunda kaldı.

Ülkedeki kaosu sona erdirmeye yönelik siyasi çözüm arayışlarının en önemli halkasını ise Suriye Anayasa Komitesi görüÅŸmeleri oluÅŸturuyor.

Komitenin 6'ncı tur görüÅŸmeleri, 5'inci turdaki hayal kırıklığının ardından Ä°sviçre'deki BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) Cenevre Ofisi'nde yarın baÅŸlayacak.

Esed rejimi, sivil toplum kuruluÅŸları ve Suriye muhalefeti temsilcilerinin her birinden 15'er kiÅŸiden oluÅŸan anayasanın "Küçük Grup" üyeleri, 8,5 ay aranın ardından Cenevre'de yeniden bir araya gelecek.

Pedersen bugün eÅŸ baÅŸkanlarla görüÅŸüyor

BM Cenevre Ofisi Sözcüsü Alessandra Vellucci, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 18 Ekim Pazartesi baÅŸlayacak 6'ncı turun kaç gün süreceÄŸinin netleÅŸmediÄŸini söyledi.

Vellucci, Pedersen'in bugün eÅŸ baÅŸkanlarla bir araya geleceÄŸini ardından basın toplantısı düzenleyeceÄŸini bildirdi.

Özel Temsilci Pedersen'in basın toplantısının TSÄ° 18.00'de baÅŸlaması bekleniyor.

Muhalifler ise yaptıkları yazılı açıklamada Komite toplantılarının 22 Ekim'e kadar süreceÄŸini belirtti.

Pedersen, 28 Eylül'de BM Güvenlik Konseyine (BMGK) brifinginde, 5'inci tur için tarafların metodoloji konusunda anlaÅŸtığını bildirmiÅŸti.

Bu turda tarafların, toplantılardan önce anayasanın temel ilkelerine iliÅŸkin metinleri sunacağını aktaran Pedersen, bir sonraki turun tarihinin de belirleneceÄŸini kaydetmiÅŸti.

Rejim heyetinin uzlaÅŸmaz tutumu büyük hayal kırıklığına yol açmıştı

25-29 Ocak 2021'de gerçekleÅŸtirilen Suriye Anayasa Komitesi 5'inci tur görüÅŸmelerinde taraflar ilk kez anayasanın içeriÄŸine odaklanarak yazım aÅŸamasına geçmeyi hedefliyordu.

Anayasanın yazımı için ilk somut adımı atan taraf olan Suriyeli muhalifler, yazımını tamamladıkları 10 temel maddeyi Anayasa Komitesine sunmuÅŸ ancak rejimi temsil eden heyet bu maddeleri müzakere etmeyi dahi reddetmiÅŸti.

Pedersen, 5'inci turda Esed rejimini temsil eden heyetin uzlaÅŸmaz tavrına tepki göstererek, "45 kiÅŸilik yazım ekibine artık bu ÅŸeklide devam edemeyeceÄŸimizi söyledim. Benim için bir hayal kırıklığı oldu." ifadesini kullanmıştı.

Muhaliflerin eÅŸ baÅŸkanlığını yürüten Hadi el Bahra, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Åžimdi tüm süreç yoÄŸun bakımda. Top artık BMGK ve uluslararası toplumda. Ciddi bir adım atmalarının zamanı geldi. Rus tarafının ve uluslararası toplumun, (rejime) baskısı olmadan bunu baÅŸarmamız mümkün olmayacak. Biz hazırız ve buradayız ama siyasi çözüm için gerekli irade ve niyet bu rejimde yok." deÄŸerlendirmesinde bulunmuÅŸtu.

Rejimin ciddiyetsizliği ilk turdan itibaren başladı

150 üyenin katılımıyla 30 Ekim 2019'da baÅŸlayan ve 1 Kasım 2019'da sona eren açılış toplantılarının ardından 45 kiÅŸilik yazım kurulu, 3-8 Kasım 2019'da BM Cenevre Ofisi'nde yoÄŸun müzakereler gerçekleÅŸtirmiÅŸti.

Rejim heyeti bu turdan itibaren görüÅŸmelerde terörle mücadele gibi gündem dışı konuları masaya getirerek, Komitenin esas toplanma amacını gerçekleÅŸtirmesine müsaade etmemiÅŸti.

Cenevre'ye gelmelerine rağmen masaya oturmadılar

Komitenin, Cenevre kentinde 25-29 Kasım 2019'da gerçekleÅŸen 2'nci tur görüÅŸmeleri, rejimi temsil eden heyetin uzlaÅŸmaz tavrı nedeniyle 45 kiÅŸilik yazım kurulu bir araya gelemeden sona ermiÅŸti.

Cenevre'ye gelmelerine raÄŸmen masaya dahi oturmadan Åžam'a dönen rejim heyetine muhalifler tepki göstermiÅŸti.

Esed rejiminin temsilcilerinin bu uzlaÅŸmaz tavrı "sahada zaman kazanmaya yönelik hamle" olarak nitelendirilmiÅŸti.

24-29 AÄŸustos 2020'de yapılan 3'üncü tur görüÅŸmelerinde ise BM Özel Temsilcisi Pedersen'in baskılarıyla rejim heyeti bir önceki turun aksine ilk kez masaya oturmuÅŸtu.

Bu turda, taraflar arasında "güçlü" görüÅŸ ayrılıkları devam etmesine raÄŸmen ilk kez bazı ortak noktaların olduÄŸu belirtilmiÅŸti.

30 Kasım-4 Aralık 2020'deki 4'üncü tur görüÅŸmelerinde ise gerek Pedersen gerekse muhalifler ilk kez anayasanın yazım aÅŸamasına geçilmesi hususunda görüÅŸ bildirmiÅŸti.

29 Ocak'ta sona eren 5'inci turda da Esed rejimini temsil eden heyetin sürekli uzlaÅŸmaz tavır sergilemesi nedeniyle sonuç alınamamıştı.

Suriye Anayasa Komitesinin yapısı

Suriye Anayasa Komitesi, büyük ve küçük olmak üzere iki yapıdan oluÅŸuyor.

Büyük yapı, komite üyelerinin tümünü kapsıyor ve rejim, muhalefet heyeti, sivil toplum temsilcileri olmak üzere 3 gruptan oluÅŸuyor.

Küçük yapı ise 3 listeden seçilen 15'er kiÅŸiden meydana geliyor ve anayasanın yazımından sorumlu bulunuyor.

45 kiÅŸilik yazım kurulunun hazırladığı taslakları, 150 kiÅŸilik büyük yapının onaylaması, karar alınması için ise üyelerin en az yüzde 75'inin "evet" oyu vermesi gerekiyor.

Komitenin iki eÅŸ baÅŸkana sahip olması dikkati çekiyor.

Muhaliflerin eÅŸ baÅŸkanlığını eski Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) BaÅŸkanı Hadi el Bahra, rejimin eÅŸ baÅŸkanlığını ise önceki anayasayı hazırlayan komitede de yer alan hukukçu Ahmed Kuzbari yürütüyor.