Eurofertil Tüp Bebek Merkezleri Medikal Direktörü ve Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Hakan Özörnek, sigara kullanan kadınlara erken menopoz uyarısında bulundu. 40 yaş öncesi ortaya çıkan menopozun “erken menopoz” olarak tanımlandığını kaydeden Özörnek, “İlerleyen biyolojik yaşla birlikte doğurganlığın azaldığı gerçeği herkesin bildiği bir durum ama her zaman fizyolojik yaşlanma ile biyolojik yaşlanma paralel olmayabilir. Kadında fizyolojik yaşlanmanın biyolojik yaşlanmanın önüne geçtiği en önemli durum “Erken Yumurtalık Yetmezliğidir”. Bir kadının anne olmasını ve tam bir aile kurma hayallerini zorlaştıran bazıları da eşe ait olan pek çok sebep var. Ama bunların içinde erken yumurta yetmezliği evlilik öncesi de fark edilebilen, geç kalındığında ise çözüm bulmanın himkânsız olduğu bir durum. Erken Yumurtalık Yetmezliği en basit anlamda, kadınlarda 40 yaşın altında yumurtalık fonksiyonlarının kaybı anlamına gelir. Bu durumdaki bir kadında her ay yumurtlama gerçekleşmez. Yumurtlama işlevinin bozulması, normalden daha az olan aday yumurta sayısı ya da yumurtalıkların bozulmuş işleyişinin sonucu” dedi.
“Sigara içen kadınlar erken menopoz riski altında”
Erken menopoz ve bu dönemde yapılması gerekenlerle ilgili Op. Dr. Hakan Özörnek, “Erken menopoz çok farklı sebeplerle ortaya çıkabilir. Kemoterapi ya da kanser için pelvik radyasyon tedavileri. Bu tür tedaviler kadınların üremelerinde sorunlara neden oluyor. Bu sebeple tedavi öncesi üremeyi koruyucu tedavilerin uygulanması çok önemli. Cerrahi Yumurtalıkların cerrahi olarak çıkarılması menopoza neden olur. Öte yandan histerektomi olan bazı kadınlarda rahim alındığı halde yumurtalıklar bırakılır. Bu durumda yumurtalıklar hormon yapmaya devam edeceği için kadınlar hemen menopoza girmez. Fakat yapılan cerrahi işlem bazen yumurtalıkların kan akışını etkileyebilir bu durumda sıcak basmaları gibi belirtiler olabilir. Cerrahi ile rahmin alındığı durumlarda yumurtalıklar korunsa bile kadınlar olağan menopoz döneminden bir iki yıl önce menopoza girebilir. Kromozomlardaki bazı kusurlar erken menopoza neden olabilir. Ailede erken menopoz öyküsü olan kadınların erken menopoza girme ihtimalleri daha yüksektir. Otoimmün hastalıklar Vücudun savunma sistemi bazen hastalıklarla savaşırken yanlışlıkla yumurtalıklara saldırarak hormon yapımına engel olabilir. Örneğin, tiroid ve romatoid artrit bu tür hastalıklar arasında yer alır. Sigara içen kadınlar erken menopoz riski altındadır. Sigara erken menopoza sebep olmaz ancak sigara içen kadınlar ortalama 4-5 yıl erken menopoza girerler. Türkiye’de tütünle mücadele sonucu sigara içme oranları düşse de henüz oranlar iç açıcı değil. Kadınların yüzde 10,7’si erkeklerin ise 37, 3’ü hala sigara içiyor. Sigara içen kadınların önemli kısmının üreme çağında olduğu göz önüne alındığında erken menopoz açısından sigaranın ortaya çıkardığı zararlar çok açıktır” dedi.
Erken menopoza “Erken Teşhis”
Erken menopozda erken teşhisin önemli olduğunu kaydeden Özörnek, “bu konuda yapılacak en doğru şey bir jinekoloğa başvurması ve bu konuda destek alınmasıdır. Yaklaşık 5-10 yıl öncesinde kadınların sadece menopozda ya da menopoza geçiş döneminde olup olmadıkları tespit edilebiliyordu. Oysa günümüzde AMH (anti müllerian hormon) ve ultrason ile yumurta rezervleri oldukça doğruya yakın tespit edilebilip, risk yada endişe altındaki kadınlar üreme fonksiyonları ve kapasiteleri açısından bir perspektif sunabiliyoruz. Hatta anne yaşı ve AMH kullanılarak, kadınları ortalama menopoza girme yaşını tespit etmeye çalışan pek çok başarılı çalışma yapılmıştır, olası menopozun beklendiği yaşlar tahmin edilmeye başlanmıştır. Kadınlarından kolundan alınacak kan ile çok kısa sürede sonuç veren yeni bir test ile yumurtalık rezervi konusunda doğruya en yakın bilgi edinmek mümkün. Bu şekilde kadınlara anne olma kapasitelerini ve olası menopoz zamanlarını söylenebiliyor” diye konuştu.
Her 100 kadından 3’ü erken menopoza giriyor
Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Hakan Özörnek şöyle devam etti:
“Ülkemizde kadınlar ortalama 47, Avrupa’da ise 51 yaşında menopoza giriyor. Dünyada her 100 kadından 3’ü erken menopoza giriyor. Erken menopoz rahim kanseri gibi birçok hastalığa da davetiye çıkarabiliyor. Zamanından önce menopoza girmenin ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Kadının yaşamında bir dönüm noktası olan menopoza hazırlıklı olmak ve yaratacağı zorlu etkileri önlemler alarak azaltmak gerekir. Erken menopoz 15-29 yaşlarındaki bin kadından birinde, 30-39 yaşlarındaki 100 kadından birinde görülüyor.”
Erken menopoz sorunu olanlara öneriler
Erken menopoz olan kadınlara da uyarılarda bulunan Özörnek, “Yıllık jinekolojik kontrollerinizi aksatmayın, çocuk sahibi olmadıysanız ve bunu istiyor iseniz üreme kapasiteniz ile ilgili danışmanlık alın. Ailede erken menopoz sorunu olanlar ve düzensiz adet görenler mutlaka AMH testini belli aralıklarla yaptırmalı. Kısıtlı yumurta rezervi olan kadınlar evli ise ve istiyorlar ise çocuk sahibi olmak için acele etmelidir ya da embriyo dondurmalıdır. Erken menopoza girmiş olanlar ise mutlaka menopoz için medikal, ruhsal ve sosyal olarak destek almayı ihmal etmemelidir” dedi.
Bekar kadınlara uyarı
Op. Dr. Hakan Özörnek, “Erken menopoz riski altında olduğunu ve yaşına göre olması gerekenden daha az yumurtası olanların dikkatli olmaları gerekiyor. Henüz ufukta evlilik planı yoksa mutlaka bir tüp bebek uzmanına başvurmakta fayda var. Çünkü yeni yasa gereği artık bekâr hanımlar da yumurtalarını dondurarak, anne olma şanslarını sürdürebiliyorlar. Kadınların anne olma şanslarını koruyabilmeleri için yumurtalarını dondurmalı ve bu konuda düzenli danışmanlık almalıdır. Yumurta dondurma işlemi kadının yumurtalığından elde edilen yumurtanın (oosit) saklanarak ileride kullanılması amacıyla dondurulması işlemidir. Kadın yumurtalıklarından vajinal ultrasonografi yardımı ile toplanan yumurtaların laboratuvar ortamında vitrifikasyon yöntemi ile dondurulduğu bu yöntem, yumurtaların çok uzun bir süre muhafaza edilerek saklanmasını sağlamaktadır. Önceleri yalnızca kanser tedavisi görecek hastalara yumurta dondurma izni veren Sağlık Bakanlığı, yeni yönetmelik düzenlemesi ile yumurta rezervi düşük olan tüm kadınlara “yumurtalarını dondurma hakkı” yani " anne olabilme şansı" sağlıyor. Yumurta rezervi az olan genç, evli, bekâr her kadın yumurtalarını dondurup istediği zaman anne olma şansını elde edebiliyor. Daha önce bunun müddeti 5 yılla sınırlıydı. Bu süre şimdi 5 yıllık periyotlarda bakılarak limitsiz hale getirildi” şeklinde konuştu.
