NATO'nun Avrupa güvenliğindeki yerine uzmanlar farklı yaklaşıyor

Brüksel

Rusya'nın Avrupa'da güvenlik garantileriyle ilgili talepleri ve Ukrayna'ya saldırısı sonrasında NATO'nun Avrupa güvenliğindeki yeri ve önemi hakkında tartışmalar arttı.

Rusya'nın Ukrayna'nın NATO üyeliği perspektifine karşı çıkması ve ittifaka dahil edilmemesi talebi, Batı ülkelerinin tepkisine neden oldu.

Ukrayna sınırına yapılan Rus askeri yığınağı üzerine aylar süren Rusya-Batı gerginliği ve sonuçta Rusya Devlet Başkanı Vlamidir Putin'in Ukrayna'ya saldırı kararı NATO'nun varlığıyla ilgili tartışmaları yeniden canlandırdı. Bu tartışmalar Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un 2019'da yaptığı "NATO'nun beyin ölümünün gerçekleştiğine" yönelik açıklamasının da yeniden hatırlanmasına yol açtı.

AA muhabirinin konuştuğu uzmanlar, NATO'nun Avrupa güvenliğine etkisi hakkında farklı görüşler dile getirdi.

Brüksel Özgür Üniversitesi (VUB) araştırmacısı Koert Debeuf, NATO'nun "beyin ölümünden sonra yeniden hayata döndüğü" değerlendirmesini yaptı.

Debeuf, "NATO 1991’den beri 'biz niye varız' gibi bir vizyon arıyor. Macron’un sözlerini anlıyorum. Belki de gerçekten beyin ölümü gerçekleÅŸmiÅŸti ama ÅŸimdi canlandı ve yeniden çalışıyor. NATO üyesi olan her ülke ÅŸu anda 'iyi ki NATO’nun parçasıyız' diye dua ediyordur. NATO artık tamamen geri dönmüştür diyebiliriz." dedi.

Balkanlar uyarısı, Türkiye'nin önemine vurgu

Avrupa'nın kendi güvenliğini güçlendirmek için öncelikle askeri kapasitesine daha fazla yatırım yapması gerektiğini vurgulayan Debeuf, Avrupa'daki istikrar konusunda özellikle Balkanlar'a dikkati çekerek burada Türkiye'nin de önemine işaret etti. Debeuf, şunları aktardı:

"Acilen Balkanlar’a bakmalıyız. Rusya olsun veya olmasın Balkanlar, Avrupa’daki istikrarsızlık ve belki de savaÅŸ söz konusu olduÄŸunda bir bakıma sıradaki adım. Bu konuda Avrupa’nın Türkiye’ye ihtiyacı var. AB ve Türkiye, Balkanlar’da yanlış giden ÅŸeylere çözüm bulmak için birlikte çalışmalı. Bosna Hersek, Kosova, Kuzey Makedonya ve diÄŸerleri. SavaÅŸ her zaman baÅŸka yerlerde daha fazla istikrarsızlık getirir. Bizim için Balkanlar’da da istikrarsızlığın baÅŸlaması ihtimal dahilinde."

Debeuf, Rusya'nın Ukrayna'daki askeri operasyonunu da deÄŸerlendirirken, Rus ordusunun Kiev, Odessa'yı istediÄŸini, Belarus sınırından Transdinyester sınırına bir hat oluÅŸturarak Lviv’i ve eski Avusturya-Macaristan’ın parçası olan bölgeyi dışarıda bırakabileceÄŸini söyledi.

Ukrayna'nın kapsamlı bir operasyona sahne olduÄŸunu belirten Debeuf, "Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının arkasında yatanlar geçmiÅŸe dayanıyor. Putin’in bu iÅŸgali yapmasını iki tarihi travma tanımlıyor. Birincisi Sovyetler BirliÄŸi'nin dağılmasının ve 'kardeÅŸ' ülkeleri kaybetmenin yarattığı travma. Ä°kincisi ise Ukrayna ve Gürcistan gibi eski Sovyet ülkelerinin renkli devrimleri yapması. Rusya bu devrimlerin Batı tarafından desteklendiÄŸini düşünüyor." diye konuÅŸtu.

"NATO'da birlik yok"

Düşünce kuruluşu Avrupa Komşuluk Konseyi Direktörü Samuel Doveri Vesterbye de NATO içindeki farklı görüşlerin sürdüğü, Macron'un 2019'da atıf yaptığı durumun bugün de sürdüğü görüşünde.

"NATO içinde birlik yok. Bu durum son yıllarda iyice ortaya çıktı. Macron’un 2019’da beyin ölümü gerçekleÅŸti dediÄŸi NATO için maalesef bugün de durum aynı." diyen Vesterbye, Rusya'ya özellikle enerji gibi konularda bağımlılığı bulunan NATO üyesi ülkelere dikkati çekti. Vesterbye, şöyle devam etti:

"Enerjide Rusya’ya bağımlı Almanya düşük fiyatlı enerji ithalatını sürdürmek için Kuzey Akım 2 gibi boru hatları yapmaya devam ediyor. Ä°talya’nın Rusya ile güçlü ticaret ve ikili iliÅŸkileri bulunuyor. Ä°talya, Moskova’ya karşı alınan ilk yaptırımlarda AB içinde ikna edilmesi en zor üye olmuÅŸtu. Türkiye de benzer pozisyonda. Türk Akımı ve Mavi Akım hatlarıyla Rusya’ya enerji bağımlılığı bulunuyor. Ayrıca özellikle tarım, inÅŸaat ve Akkuyu Nükleer Santrali’ne teknoloji transferi gibi sektörlerde Moskova’ya ihtiyacı var. NATO’nun Baltıklar’daki üyeleri ve Polonya’nın Rusya hakkında ciddi endiÅŸeleri var ve Türkiye, Ä°talya, Almanya’ya kıyasla Rusya’ya karşı daha güçlü pozisyon alınmasını istiyor. Bunlar NATO müttefikleri arasındaki günümüzün kaçınılmaz farklılıklarıdır."

Vesterbye, ABD ve Ä°ngiltere'nin Baltık ülkeleri ve Polonya’yı desteklediÄŸini, Fransa'nın hem NATO’nun deÄŸerini vurgulayarak hem de enerji ve ticaret gibi konuları göz önünde bulundurarak orta yolu bulmaya çalıştığını anlattı.

Vesterbye, "Ukrayna’daki mevcut kriz, NATO’nun Macron’un beyin ölümüyle ilgili açıklamasını yaptığı 2019’a göre daha fazla birlik içinde hareket etme isteÄŸi içinde olduÄŸunu gösteriyor. Ancak hala erken bir safhadayız. Gelecek haftalar ve aylarda yeniden yaklaşımlarda, yaptırımların seviyesinde farklılıkları göreceÄŸiz." ifadelerini kullandı.

"ABD artık Avrupa'da eskisi kadar varlık göstermeyecek"

Avrupa’nın kendi güvenliÄŸini güçlendirmesi için yapması gerekenleri deÄŸerlendiren Vesterbye, Almanya ve Fransa'nın güvenlik endiÅŸelerini ciddiye alır bir görüntü çizdiÄŸini belirtti.

Vesterbye, ABD'nin eskiden olduÄŸu kadar Avrupa’da varlık göstermeyebileceÄŸini ifade ederek, ÅŸunları kaydetti:

"Mevcut asker konuÅŸlandırmaları geçici ve daha önce gördüğümüz gibi Amerikan yönetimleri sıkça fikir deÄŸiÅŸtirerek asker sayısını azaltıyor, harcamaları kesiyor veya politika deÄŸiÅŸikliÄŸi yapıyor. ABD artık asker ve kaynaklarını daha fazla Asya’ya yönlendiriyor. Bunun da Avrupa güvenliÄŸini etkilemesi kaçınılmaz. Avrupa’nın savunmaya daha fazla para harcaması gerekiyor. AB’nin Stratejik Pusula belgesi ve stratejik özerklik doktrini, Washington’un da aslında daha fazla doÄŸuya odaklanmasına yardımcı olabilir."

Kaynak: AA