Yaklaşık bir buçuk asırdır İngiliz hakimiyetinde kalan Malezya'nın bağımsızlık hareketinin önderi ve ülkenin kurucu lideri Tunku Abdul Rahman, doğum gününde anılıyor.
Malezya halkının "Bağımsızlığın Babası" (Bapa Kemerdekaan) olarak andığı Abdul Rahman, İngilizlerin Malay yarımadasındaki varlığını "Malaya Birliği" adı altında devam ettirme planına karşı mücadelesi ve Malay topraklarının bağımsızlığına öncülük etmesiyle modern Malezya tarihinde özel bir yer tutuyor.
8 Şubat 1903'te bugünkü Malezya'nın Kedah eyaletinde dünyaya gelen 24. Kedah Sultanı Abdul Hamid Halim Şah'ın oğlu Abdul Rahman, 15 yaşında İngiltere'deki Cambridge Üniversitesi'nde hukuk eğitimi aldı.
Abdul Rahman, 1925'te mezuniyetinin ardından memleketine döndü ve eyalet yönetiminde memur olarak işe başladı. 1947'de hukuk alanında akademik kariyerine devam etmek için yeniden İngiltere'ye giden Abdul Rahman, iki yıl sonra ülkesine dönmesinin ardından Kuala Lumpur'a başsavcı vekili olarak atandı.
Bu sırada 1946'da kurulan bağımsızlık yanlısı Birleşik Malay Milli Örgütü (UMNO) isimli partiye üye olan Abdul Rahman, kısa sürede parti içinde yükselerek tanınır hale geldi.
Abdul Rahman, hareketin kurucusu Onn Cafer'in parti yöneticileriyle yaşadığı anlaşmazlığın ardından istifaya zorlanması üzerine, 1951'de UMNO'nun liderliğine geldi.
Bağımsızlığa giden yol
Kendisinden önceki UMNO liderine kıyasla ülkesinin İngiliz idaresinden kurtulması için daha sert mücadele yöntemi benimseyen Tunku Abdul Rahman, 1954'te Malay yarımadasının bağımsızlığı için ilk siyasi kampanyayı başlatan isim oldu.
İngiliz idaresi ise yarımadada farklı ırklar arasında uyum ve eşitlik sağlanmadığı sürece bağımsızlığa müsaade etmiyordu. Bunun üzerine Abdul Rahman, Çinli ve Hintleri temsil eden partilerle anlaşma sağlayarak geniş bir ittifak kurdu ve İngiliz idaresinden seçim yapılması talebinde bulundu.
Kısa zamanda Malaya halkının büyük çoğunluğunun desteğini kazanan Abdul Rahman önderliğindeki koalisyon, 1955'te yarımadada düzenlenen ilk genel seçimde yüzde 81 oy alarak iktidara geldi.
İngiliz yönetimindeki Malaya'nın ilk devlet başkanı olan Abdul Rahman, kurduğu ittifakın zaferinden hemen sonra Malaya'nın bağımsızlığı için İngiltere ile görüşmelere başladı.
İngiltere ile uzun süren müzakerelerin sonunda 31 Ağustos 1957'de Malay yarımadası, İngiliz idaresinden kurtularak Abdul Rahman'ın liderliğinde Malaya Federasyonu adı altında bağımsızlığına kavuştu.
Yönetim şekli olarak anayasal monarşiyi benimseyen Abdul Rahman, ülkedeki 9 eyalet kralının dönüşümlü olarak ülke kralını seçeceği monarşi düzeninin temelini attı. Bağımsızlığının ardından Malaya Federasyonunun ilk kralı Selangor eyaletinden Sultan Hişamuddin oldu.
Malaya Federasyonu'ndan Malezya'ya
Bağımsızlığın ardından İngiliz idaresinde kalmayı sürdüren Borneo adasının kuzeyindeki eyaletlerle Singapur'u da Malaya Federasyonu'na dahil etmeyi planlayan Tunku Abdul Rahman, 1961'de bu eyaletlere Malaya devletiyle birleşme çağrısında bulundu.
Singapur'la birlikte Borneo adasına bağlı Sabah, Sarawak ve Brunei'nin Malaya Federasyonu'na katılmasıyla 16 Eylül 1963'te devletin ismi Malezya olarak değiştirildi.
Malezya'nın kuruluşundan bir yıl sonra 1964'te genel seçim ilan edildi ve Abdul Rahman'ın liderliğindeki koalisyon yüzde 58 oy alarak iktidara geldi.
Seçimlerin ardından Abdul Rahman, Malaya Federasyonu ve Malezya'nın ilk başbakanı olarak tarihe geçti.
İslam Konferansı Teşkilatının kuruluşunda rol oynadı
Başbakanlık yıllarında Tunku Abdul Rahman, ülkesinin yanı sıra Asya ve İslam dünyasının kalkınmasına da öncülük eden birçok girişimde bulundu.
Asya genelinde İslam'ı yaymak için kurduğu İslami Refah Organizasyonu (PERKIM) ile Malezya ve bölgesinde çok sayıda İslami faaliyetin yapılmasını sağlayan Malezya lideri, 1961'de ilk Uluslararası Kuran Okuma Yarışmasını bizzat düzenleyen isim oldu.
Abdul Rahman, 1969'da İslam İşbirliği Teşkilatının kuruluşuna katkıda bulunarak teşkilatın ilk genel sekreteri oldu.
Başbakanlığından sonra 1975'te İslam Kalkınma Bankasının kurucularından olan Abdul Rahman, Müslüman ülkelerdeki iktisadi girişimleri destekledi.
Spora olan tutkusuyla da bilinen Abdul Rahman, 1957'de Malezya'da Bağımsızlık Futbol Turnuvası'nın düzenlenmesine öncülük etti, bir yıl sonra da kuruluşunda yer aldığı Asya Futbol Konfederasyonu’nun ilk başkanı oldu.
Abdul Rahman, Başbakanlığının son yıllarında kurulan Güneydoğu Asya Uluslar Birliği'nin (ASEAN) kuruluşunda da kilit rol oynayan liderler arasındaydı.
Başbakanlıktan istifası
Çin nüfusunun yoğun olduğu Singapur'un Malezya'ya katılması sonucu bölgedeki Çinlilerin kitleler halinde Malay yarımadasına yerleşmesi, Başbakan Abdul Rahman'ı tedirgin ediyordu.
Çinlilerin Malezya'ya yoğun göçünün etnik sorunlar yaratacağından endişe eden Abdul Rahman, Singapur'un Malezya'dan ayrılmasını talep etmesi üzerine ülkedeki Çinlilerin tepkisini çekmeye başladı.
1965'te Singapur'un Malezya'dan ayrılmasının ardından Çinlilerin desteğini büyük oranda kaybeden Abdul Rahman'ın siyasi gücü, 1969 seçimleri sonrasında iyice zayıfladı.
İktidardaki koalisyonun oyu seçimlerde yüzde 44'e düşerken seçimlerin ardından patlak veren 13 Mayıs Olayları ise Abdul Rahman'ın başbakanlığının adeta sonunu getirdi.
Seçimlerin ardından başkent Kuala Lumpur'da yönetime isyan eden Çinliler ve Malaylar arasında yaşanan çatışmalarda yaklaşık 200 kişi hayatını kaybetti.
Çatışmaların ardından bir grup asker ve üst düzey siyasetçiden oluşan Ulusal Hareket Konseyi isimli bir grup, yönetime el koyarak meclisi feshetti ve Başbakan Abdul Rahman'ı istifaya zorladı.
Malezya’nın kurucu lideri Tunku Abdul Rahman, 22 Kasım 1970'te başbakanlıktan istifa etti.
Siyasete yeniden dönme girişimi ve ölümü
Abdul Rahman, başbakanlığından sonra 1977'de The Star isimli İngilizce yayın yapan gazeteyi kurdu. İktidara muhalif yayınlar yapan gazete, 1987'de Mahathir Muhammed'in başbakanlığı döneminde yasaklandı.
1980'lerin sonunda yeniden siyasete girmeyi deneyen Abdul Rahman, 1990 seçimleri öncesinde yeni bir muhalif parti kurmaya çalıştı fakat başarılı olamadı. 1990'daki genel seçimde iktidar karşıtı koalisyonu destekleyen Abdul Rahman, seçimlerden iki ay sonra 6 Aralık 1990'da 87 yaşında vefat etti.
Yakın Malezya tarihine adını "Bağımsızlığın Babası" olarak yazdıran Tunku Abdul Rahman'ın naaşı, doğum yeri olan Kedah eyaletindeki kraliyet anıt mezarlığına gömüldü.
Abdul Rahman'a ait çok sayıda fotoğraf,belge ve eşya, ölümünden sonra başkent Kuala Lumpur'da adına yaptırılan anıt müzede sergileniyor.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com
