İSAM eserleriyle Türkiye'nin birikimini dünyaya açıyor

Ä°STANBUL (AA) - Sadece Türkiye'nin deÄŸil Ä°slam dünyasının en önemli kültür projelerinden olan 46 ciltlik Ä°slam Ansiklopedisi'nin yanı sıra yürüttüÄŸü araÅŸtırma projeleriyle, yayımladığı eserlerle ve Türkiye'nin önde gelen araÅŸtırma kütüphanelerinden birisine ev sahipliÄŸi yapmasıyla öne çıkan Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) Ä°slam AraÅŸtırmaları Merkezi (Ä°SAM), ilim dünyasına ve araÅŸtırmacılara hizmet sunmaya devam ediyor.

Türkiye Diyanet Vakfı Ä°slam AraÅŸtırmaları Merkezi BaÅŸkanı Prof. Dr. RaÅŸit Küçük, kamuoyunda daha ziyade 46 ciltlik TDV Ä°slam Ansiklopedisi ve farklı alanlardaki araÅŸtırmacıların vazgeçilmez uÄŸrak yeri olan kütüphanesi ile tanınan Ä°SAM'ın, yaklaşık 40 yıllık kurumsal tarihinde bunların dışında pek çok önemli araÅŸtırma ve yayın projesine de imza attığını söyledi.

Ä°SAM'ın vizyonunu, Ä°slam araÅŸtırmaları alanında uluslararası ölçekte öncü rol oynamak ÅŸeklinde tanımlayan Küçük, "Ä°slam dini, medeniyeti ve toplumlarına dair güvenilir ve özgün bilgi üreten, bilgiyi yöneten, katılımcı bir araÅŸtırma merkezi olma amacıyla yola çıktık. Misyonumuz ise Türkiye'de ve dünyada Ä°slam araÅŸtırmalarının geliÅŸtirilmesine katkıda bulunmak." ifadelerini kullandı.

Türkiye Diyanet Vakfı tarafından 1983'te Ä°slam Ansiklopedisi Genel MüdürlüÄŸü'nün, 1988'de de Ä°slam AraÅŸtırmaları Merkezi'nin kurulduÄŸunu belirten Küçük, her iki kurumun 1993'te Ä°SAM adıyla tek çatı altında birleÅŸtiÄŸini dile getirdi.

Ä°SAM'ın Türkiye'de ve dünyada ilim çevrelerinde en bilinen projesinin 33 yılda tamamlanan TDV Ä°slam Ansiklopedisi olduÄŸunu aktaran Küçük, ansiklopediye iliÅŸkin ÅŸu bilgileri paylaÅŸtı:

"BaÅŸlangıcından günümüze Ä°slam dini ve medeniyeti ile Müslüman toplumların kültürü, tarihi ve coÄŸrafyasına dair bilgiler içeren Ä°slam Ansiklopedisi, 20 ilim heyeti ve alanında uzman yerli ve yabancı yaklaşık 2 bin müellifin katkısıyla 2013'te toplam 44 cilt olarak tamamlandı. Ayrıca 2016'da 2 ek cilt hazırlandı. 33 yılda tamamlanan bu kapsamlı eser, dünyada Müslümanlarca hazırlanmış, özgün ve tamamlanmış ilk telif Ä°slam ansiklopedisidir. Ä°çerdiÄŸi yaklaşık 17 bin madde baÅŸlığı, sadece Ä°slam dini ve ilimleriyle sınırlı olmayıp edebiyat, felsefe, tarih, sanat, coÄŸrafya gibi pek çok alanı ilgilendiren kavram, biyografi, eser ve olayları da konu ediniyor."

RaÅŸit Küçük, ansiklopedinin alanında örnek bir çalışma olduÄŸuna iÅŸaret ederek, 2014'te "Yüzyılın Ä°slam Kültür Hizmeti, Onur ve Hizmet Ödülü"ne, yine aynı yıl kurum kategorisinde "CumhurbaÅŸkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü"ne ve 2019'da TÜBA Fuat Sezgin Eser Ödülü'ne layık görüldüÄŸünü hatırlattı.

Ä°slam Ansiklopedisi projesinin sona ermediÄŸini belirten Prof. Dr. Küçük, 2014 yılında internet üzerinden ücretsiz olarak eriÅŸime açılan ansiklopedinin 2018'ten itibaren bir elektronik ansiklopedi haline getirildiÄŸini kaydetti.

"Ansiklopediler canlı organizmalar gibidir" diyen Küçük, bir yandan güncelliÄŸini kaybetmeye baÅŸlayan ansiklopedinin günümüz ihtiyaç ve imkanları gözetilerek yenilenebilmesi için 2019 yılında "TDV Ä°slam Ansiklopedisi Ä°kinci Edisyon ve Ä°ngilizce Ä°slam Ansiklopedisi Projesi"nin baÅŸlatıldığını ve Türkiye'nin ansiklopedisi olmayı hedeflediklerini ifade etti.

Kamuoyunda Ä°SAM denilince, Altunizade'de yer alan ve birçok sosyal bilim araÅŸtırmacısının müdavimi olduÄŸu Ä°SAM kütüphanesinin akla geldiÄŸini aktaran Küçük, ÅŸöyle konuÅŸtu:

"Kütüphanemiz 1984 yılında öncelikle Ä°slam Ansiklopedisi'nin hazırlık sürecinde duyulan yerli ve yabancı kaynak ihtiyacını karşılamak için kuruldu. Kısa zamanda ilahiyat, tarih, edebiyat, felsefe, sosyoloji gibi sosyal bilimler alanlarında çalışan lisansüstü öÄŸrenciler, akademisyenler ve araÅŸtırmacılar için vazgeçilmez bir kütüphane haline geldi. Kütüphanemizde 350 bin kitap ve 230 bin dergi koleksiyonunu üyelerimize açık raf sistemiyle sunuyoruz. Ziyad Ebüzziya, Albert Hourani, Ä°lber Ortaylı ve Fethi GemuhluoÄŸlu gibi tanınmış isimlere ait birçok özel koleksiyon bulunuyor."

Ä°SAM Kütüphanesi'nin aynı zamanda kendi ürettiÄŸi dijital veri tabanlarıyla da tanındığını ifade eden Küçük, Türkiye'de ve dünyada pek çok araÅŸtırmacının yararlandığı bu veri tabanlarında yüzbinlerce makale, tez ve özel arÅŸivin internet üzerinden ücretsiz olarak araÅŸtırmacıların istifadesine sunulduÄŸunu belirtti.

Prof. Dr. Küçük, Ä°SAM Kütüphanesi'nin 38 bin üyesinin bulunduÄŸunu, pandemi öncesinde günlük ortalama 600 araÅŸtırmacıya hizmet verdiklerini, ancak pandemi tedbirleri kapsamında çevrim içi randevu sistemiyle sınırlı sayıda araÅŸtırmacıyı kabul edebildiklerini bildirdi.

Ä°SAM'ın diÄŸer çalışmalarına da deÄŸinen Küçük, ÅŸunları aktardı:

"Ä°stanbul'daki Osmanlı dönemine ait çeÅŸitli mahkeme kayıtlarını içeren ÅŸeriye sicillerinin bir kısmı Ä°SAM tarafından 'Ä°stanbul Kadı Sicilleri' adıyla 40 cilt halinde günümüz Türkçesine aktarıldı ve 2014'te internet üzerinden ücretsiz eriÅŸime açıldı. 2012-2015 arasında Ä°BB Kültür AÅž iÅŸbirliÄŸi ile 10 ciltlik 'AntikçaÄŸ'dan XXI. Yüzyıla Büyük Ä°stanbul Tarihi' adlı eseri hazırladık. Bu eser de Ä°ngilizce tercümesiyle birlikte internet üzerinden ücretsiz eriÅŸime açıldı."

Rusya Müslümanları Dini Ä°daresi'nin, TDV Ä°slam Ansiklopedisi'ni Rusça'ya tercüme etme talebi üzerine "Temel Ä°slam Ansiklopedisi" adı altında yeni bir çalışma baÅŸlattıklarını anlatan Küçük, hazırlanan bu yeni ansiklopedinin Türkçe versiyonunu 2019 yılında 8 cilt olarak tamamlayıp yayınladıklarını dile getirdi. Bu ansiklopedinin orta öÄŸretimden itibaren tüm öÄŸrencilerin yardımcı kaynak olarak kullanabileceÄŸi bir çalışma olduÄŸunu vurgulayan Küçük, eserin Rusça, Arapça, Ä°ngilizce ve Balkan dilleri baÅŸta olmak üzere farklı dillere tercümesi için çalışmalara baÅŸlandığını söyledi.

Ä°SAM'ın devam eden diÄŸer projeleri hakkında da bilgiler paylaÅŸan RaÅŸit Küçük, ÅŸunları kaydetti:

"1988 yılından bu yana yüzlerce araÅŸtırmacının daha nitelikli bir ortamda yetiÅŸmesine katkıda bulunan AraÅŸtırmacı YetiÅŸtirme Projesi devam ediyor. Osmanlı ilim ve düÅŸünce mirasını bütün boyutlarıyla ortaya çıkarmayı hedefleyen Ä°kinci Klasik Dönem Projesi'ni ise 2012'de baÅŸlattık. Bu proje kapsamında bir kısmı Türkçe telif bir kısmı da Arapça tahkikli neÅŸir olmak üzere toplam 85 cilde ulaÅŸan 48 eser hazırladık. Ayrıca 600 araÅŸtırmacı Arapça ve Osmanlıca tahkikli/tenkitli neÅŸir kurslarımızdan istifade etti. 2016'da baÅŸlattığımız 'Erken Klasik Dönem Projesi' ise Ä°slam ilimler tarihinin erken dönemi olarak kabul edilen 8-12. yüzyıllar arasındaki Hanefi ve Maturidi eserlerinin tahkikli neÅŸir ve incelemesini yaparak araÅŸtırmacıların istifadesine sunmayı hedefliyor. Bu proje kapsamında da toplam 26 cilt tutan 23 eser hazırlandı."

Ä°SAM Yayınları olarak farklı projeler kapsamında sosyal bilimler ve ilahiyat alanında seçilmiÅŸ doktora tezleri ve ilmi araÅŸtırma eserlerinin yanı sıra genel okuyucuya hitap eden kitaplar hazırladıklarını belirten Küçük, ÅŸu ana kadar Türkiye'de ve yurt dışında toplamda 297 cilde ulaÅŸan 240 eser yayımlandığını bildirdi.

Ayrıca 1997'den itibaren Ä°slam AraÅŸtırmaları Dergisi'ni ve 2010'dan bu yana Osmanlı AraÅŸtırmaları Dergisi'ni yayımladıklarını anımsatan Küçük, her iki yayının da alanlarında önde gelen uluslararası hakemli dergiler olduÄŸunu aktardı.

Ä°SAM BaÅŸkanı Prof. Dr. RaÅŸit Küçük, tüm bu çalışma ve eserleriyle Ä°SAM'ın, Türkiye'de akademik standartların yükselmesine ve disiplinlerarası iÅŸ birliÄŸinin geliÅŸmesine katkıda bulunduÄŸunu, aynı zamanda Türkiye'nin birikimini dünyaya açmayı hedeflediÄŸini vurguladı.

Muhabir: Mücahit Türetken