Günlük kurda direten AVM'ler perakendecinin belini büktü

Ä°STANBUL (AA) - ELÄ°F FERHAN YEŞİLYURT - Döviz kurlarındaki yükseliÅŸten dolayı maliyeti artan perakendecilerin, bazı AVM'lerin günlük kurdan fatura düzenlemekte ısrar etmesi nedeniyle beli iyice bükülüyor.

AVM ve perakende sektörü temsilcileri AVM'lerdeki dövizli kiralara iliÅŸkin AA muhabirine deÄŸerlendirmede bulundu.

BirleÅŸmiÅŸ Markalar DerneÄŸi (BMD) BaÅŸkanı Sinan Öncel, Türkiye'de yaklaşık 400 AVM'nin bulunduÄŸunu belirterek, bunun 3'te 2'sinde kiracı ile AVM yönetiminin anlaÅŸtığını kaydetti.

MaÄŸazaların ayrılmaması için AVM yönetiminin ya dövizle kira aldığı maÄŸazalarda kuru düÅŸük tuttuÄŸunu ya özel indirim yaptığını ya da kira/ciro oranına üst sınır koyduÄŸunu ifade eden Öncel, ÅŸunları kaydetti:

"Böylelikle AVM'lerin 3'te 2'lik kısımında bu sorun geçici olarak da olsa halledildi. TL'ye fiili olarak dönülmüÅŸ vaziyette. Genel olarak bütün AVM'lerde kira problemi varmış gibi gösteriliyor ama aslında öyle deÄŸil. 3'te 1'lik bir kesim var. 'Benim döviz borcum var' gerekçesinin altına sığınarak günlük kurdan fatura kesiyor. Bunun karşısında 'Ben dayanamıyorum, kapamak istiyorum' diyen kiracıya da 'SözleÅŸmen var ceza ödeyerek çıkabilirsin' diyor. AVM'den çıkmak isteyen kiracıya hızlı bir ÅŸekilde çıkış hakkının tanınması lazım. Bu artık mücbir sebep haline gelmiÅŸ vaziyette. Döviz nedeniyle kiralar ciddi anlamda artış gösterdi."

Öncel, 3'te 1'lik kesim dediÄŸi sıkıntı olan AVM yönetiminin ağırlıklı olarak yabancılardan oluÅŸtuÄŸunu aktararak, "Ben aslında yabancı yerli olarak ayırmak da istemiyorum ama çıkış konusunda kolaylık saÄŸlamayanlar, yabancı yatırımcıların başı çektiÄŸi bir grup. Zarar eden ve iÅŸletmesi, ticari hayatı riske giren firmayı bırakın gitsin. Yoksa daha kötü olacak, firmanın iflasına sebep olacaksınız." diye konuÅŸtu.

Nakit akışını düzenleyemeyen firmanın kapanmak zorunda kaldığını, son yıllarda bunun örneklerinin görüldüÄŸünü, perakendenin önde gelen köklü firmalarının kapanmak zorunda kaldığını anlatan Öncel, bu markaların kolay kolay oluÅŸmadığını söyledi.

Öncel, "Biz hiç kimseye indirim yapın' demiyoruz. 'Bırakın gidelim' diyoruz. Biz sadece BMD markaları olarak zarar ettiÄŸimiz yerden en kolay ÅŸekilde çıkma noktasında yakınlık bekliyoruz." diyerek, AVM'den kolay çıkış konusunda Borçlar Kanunu'nda deÄŸiÅŸikliÄŸe gidilebileceÄŸini, kanun maddesiyle bunun yapılabileceÄŸini dile getirdi.

Bu sorunun çok acil ÅŸekilde halledilmesi gereken bir noktada olduÄŸuna iÅŸaret eden Öncel, "Ay başı geliyor yine. Pek çok yatırımcı doları 3,50'den fatura keserken, bir bakacaksınız doları 4,50, avroyu 5,40'tan fatura etmiÅŸ. Dövizle kira ödemek durumunda kalan perakendecinin artık yaÅŸamsal ticari hayatı tehlike altına girmeye baÅŸladı." dedi.

Öncel, son 2 yılda açılan AVM'lerde bu sorunların bulunmadığına dikkati çekerek, ya ciro kirasıyla ya kira/ciro oranına üst sınır konularak ya da metrekare fiyatı 5 yıl öncesine göre çok düÅŸük rakamlarla açılmış vaziyette olduÄŸunu söyledi.

Ciro artışlarının genel giderlerdeki artışı yakalayamadığını anlatan Öncel, "Ciromuzun içerisindeki kiranın payı eleman giderlerimizin üzerine çıkmış durumda. Bu konu istihdamı da olumsuz etkiliyor. Dövizli kira maliyetlerimiz 3 yıl öncesine göre yüzde 80 arttı. Günlük kurda ısrar ederek fatura düzenleyen AVM'lere bu yıl fazladan 3 milyar 300 milyon TL ödeme yapacağız." ÅŸeklinde konuÅŸtu.

Öncel, AVM'lere girecek olan perakendecilere ÅŸu tavsiyelerde bulundu:

"SözleÅŸmelerde kolay çıkış imkanı olması lazım. Kira/ciro üst sınırı bulunması lazım. Bu ikisinin sözleÅŸmede yer alması durumunda perakendeci en üst düzeyde kendini korumaya almış oluyor. Üçüncü önemli konu da AVM'de boÅŸalan maÄŸaza sayısı belirli bir yüzdenin üzerine çıkması durumunda açık maÄŸazanın tazminatsız çıkış hakkı veya kirasında indirim gerekiyor. Yanınızdaki maÄŸaza kapandığında cironuz yüzde 10 düÅŸüyor. Sağınız, solunuz, karşınızdaki maÄŸaza kapandığında cironuz yüzde 40 düÅŸüyor. Bizim amacımız çarşıyı açık tutmak. Hiçbirimizin amacı maÄŸaza kapatmak deÄŸil."

AlışveriÅŸ Merkezi Yatırımcıları DerneÄŸi (AYD) BaÅŸkanı Hulusi Belgü ise dövizdeki yükselmenin tüm ekonomiyi ve sektörleri etkilediÄŸi gibi AVM’lerdeki kiraları da etkilediÄŸini kaydetti.

AVM yatırımcılarının kira/ciro oranlarını çok yakından takip ettiÄŸini ifade eden Belgü, bu oranlardaki olumsuz geliÅŸmelerde kuru sabitleyerek ya da kirada yüzdesel bir indirim vererek AVM yatırımcılarının kiracıya yardımcı olmaya çalıştığını söyledi.

Belgü, kurlardaki hızlı deÄŸiÅŸimin genelde tüketicinin de frene basmasına sebep olduÄŸuna iÅŸaret ederek, "Bu durumda hem cironun düÅŸmesi hem de döviz kirası yüzünden TL olarak kiranın yükselmesi ve bunun sonucunda da kira/ciro oranının yükselmesi, zaten karlılık oranı düÅŸük olan perakende sektörünü etkiliyor. Bu durumda AVM yatırımcısının cironun toparlanma sürecinde perakendeciye yardım etmesi gerekiyor ve genelde de bu uygulamayı birçok AVM yapıyor." diye konuÅŸtu.