Berlin
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının neden olduğu derin ekonomik gerilemenin ardından toparlanmaya geçen gelişmiş ülkelerde fiyat artışlarının gevşemesi beklenirken Ukrayna-Rusya savaşıyla artan enerji, gıda ve emtia fiyatları sonucu enflasyon yükselmeye devam ediyor.
Kovid-19 salgınında gevşek para politikası uygulamak zorunda kalan gelişmiş ülkelerde politika yapıcılar, süreklilik arz eden yüksek enflasyona hazırlıksız yakalandı. Böylece yüksek enflasyon, gelişmekte olan ülkelerin yanı sıra gelişmiş ekonomilerin de sorunu haline geldi.
Salgının neden olduğu ekonomik şokun ardından ülkeler toparlanmalarını sürdürürken, yüksek enflasyon, dünya ekonomilerin en önemli konu başlıklarından biri haline geldi.
Enerjiden gıdaya fiyat artışları son dönemde hız kazanırken, gelişmiş birçok ülkede tüketicilerin yaşam maliyetini kayda değer oranda artıran fiyatlardaki yükselişler, politika yapıcılar üzerindeki baskıyı da artırıyor.
Enflasyonist baskıların sebepleri
Arz dar boğazları, iş gücü piyasalarındaki sıkıntılar, baz etkisi ve ekonomilerin yeniden normalleşmesinin ardından gelen güçlü tüketici talebi, Rusya-Ukrayna savaşının enerji ve emtia fiyatlarını keskin bir şekilde yükseltmesi ABD ve Avrupa dahil dünya genelinde enflasyonist baskıların sebepleri olarak öne çıkıyor.
Rusya-Ukrayna savaşının ardından enflasyonla ilgili tahminler, artan emtia fiyatları ışığında daha da yukarı çekildi.
Savaş, Avrupa için hayati önem taşıyan Rusya'dan gelen enerji arzının istikrarı konusunda korkulara yol açarken, gıda üretimini de aksatarak küresel açlık krizi riskini gündeme getirdi.
Birçok ülkede enflasyon, Kovid-19 sonrası merkez bankalarının en büyük sınavı haline geldi. ABD ve bazı Avrupa ülkeleri dahil bazı gelişmiş ekonomilerde enflasyon, 40 yılı aşkın sürenin en yüksek seviyesine ulaştı.
Enflasyon, ABD Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) gibi merkez bankalarının tahminlerinden daha inatçı ve kalıcı bir hal almaya başladı.
Enflasyon paniği
Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) Dünya Ekonomik Görünümü raporunda, gelişmiş ekonomi olarak sınıflandırılan 40 ülkenin yarısından fazlasında enflasyonun yüzde 5'in üzerinde seyretmesi dikkati çekerken, yüksek enflasyonda bu tarz ani, ortak bir sıçrama 20 yılı aşkın süredir görülmedi.
Enflasyon paniği, tüm dünyada haber gündemlerine yön verirken, IMF'nin nisanda yayımladığı Dünya Ekonomik Görünümü raporuna göre, enflasyonun bu yıl zengin ülkelerdeki yüzde 5,7'ye kıyasla gelişmekte olan ekonomilerde yüzde 8,7'ye ulaşacağı tahmin ediliyor.
Yüksek enflasyonun yanı sıra uluslararası kuruluşların enerji, gıda ve emtia piyasalarında yeni bir şoka neden olan Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle küresel büyüme tahminlerinde art arda düşüşe gitmesi dikkati çekiyor.
ABD'de enflasyon yüksek seyrini koruyor
ABD'de ekonomik toparlanmanın ardından parasal teşviklerin etkisiyle gelen güçlü tüketici talebine karşın arzda yaşanan sıkıntı, şimdiye kadar fiyat artışlarının en temel nedeni olarak gösterilirken, Rusya-Ukrayna savaşıyla artan enerji ve emtia fiyatları enflasyondaki hızlanışın yeni sorumlusu olarak öne çıkıyor.
Artan enerji maliyetleri, gıda fiyatlarıyla birlikte 41 yılın zirvesini gören enflasyonun itici güçlerinden biri olurken ve yüksek enflasyon Amerikalıların bütçesine zarar vermeye devam ediyor.
Ülkede yıllık enflasyon nisanda 41 yılın zirvesinden gerilemesine rağmen piyasa beklentilerinin üzerindeki seyrini koruyor.
Enflasyon finans piyasalarının ve siyasetin en büyük sorununa dönüşürken ABD'den gelen son enflasyon verilerinin büyük bir heyecanla takip edilmesi dikkati çekiyor.
Amerikalılar için enflasyon, kasım ayı ara seçimleri için bir numaralı kampanya konusu olurken, Demokratlar uzun süredir Meclis ve Senato'daki dar çoğunluklarını kaybetmekten korkuyor.
ABD Başkanı Joe Biden, dünyanın en büyük ekonomisinde fiyat baskısını telafi etmenin yollarını ararken, Amerikalıların bir süre daha yüksek fiyat sonuçlarından, fiyatlar daha az keskin bir şekilde yükselse bile, bir yıl önceki seviyelere dönüş çok uzak olduğundan olumsuz etkilenmesi bekleniyor.
ABD Çalışma Bakanlığı'nın son verilerine göre, ülkede Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), nisanda aylık yüzde 0,3 ve yıllık yüzde 8,3 artarak piyasa beklentilerinin üzerinde yükseliş gösterdi.
Söz konusu dönemde barınma, gıda, uçak bileti ve yeni araç fiyatlarındaki artışlar tüketici fiyatlarındaki yükselişte etkili oldu.
Bu dönemde enerji fiyatları aylık bazda düşüş gösterirken, yıllık bazda yükseliş eğilimini sürdürdü. Son dönemdeki artışıyla dikkati çeken benzin fiyatları, nisanda aylık bazda yüzde 6,1 düşüş kaydederken, yıllık yüzde 43,6 yükseliş kaydetti.
Analistler, nisan ayındaki yavaşlamaya rağmen enflasyonun; yakın zamanda salgın öncesi seviyelere düşmesinin pek olası görünmediğini, arz kesintilerinin devam etmesi, enerji ile gıda fiyatlarındaki yükselişin sürmesi nedeniyle uzun bir süre ABD Merkez Bankası'nın (Fed) yüzde 2'lik hedefinin üzerinde kalacağını belirtti.
Avro Bölgesi'nde tek para birimine geçişten bu yana en yüksek enflasyon
Son dönemde enerji ve gıda ürünleri başta olmak üzere yaşanan genel fiyat artışı nedeniyle Avro Bölgesi'nde enflasyon rekor kırmaya devam ediyor. Avro Bölgesi, tek para biriminin 20. yüzyılın sonunda kurulmasından bu yana en yüksek enflasyonla karşı karşıya kalırken, bu durum Avrupa'daki vatandaşları da rahatsız eder hale geldi.
Avro Bölgesi'nde martta yüzde 7,4 olan yıllık enflasyon, enerji fiyatlarındaki artışın etkisiyle nisanda yüzde 7,5'e çıkarak kayıtlardaki en yüksek seviyesine ulaştı. Böylece enflasyon 6 ay art arda rekor seviyeye yükseldi.
Avro Bölgesi'nde nisan ayındaki enflasyonun ana bileşenlerine bakıldığında, en yüksek yıllık enflasyon yüzde 38 ile enerjide gerçekleşti. Enerjiyi, yüzde 6,4 ile gıda, alkol ve tütün ürünleri, yüzde 3,8 ile enerji dışı sanayi ürünleri ve yüzde 3,3 ile hizmetler izledi.
İngiltere'de enflasyon 30 yılın en yüksek seviyesinde
İngiltere'de, yüksek enerji fiyatları nedeniyle martta yıllık bazda yüzde 7 olarak gerçekleşen enflasyon son 30 yılın en yüksek seviyesine çıktı.
Enflasyonun yüksek enerji ve emtia fiyatları ile küresel olarak artması dikkati çekerken, İngiltere'de Brexit sonrası ticaret ve kalifiye işçi ihtiyacı için göç sorunları da enflasyona katkıda bulunuyor.
Yıllık enflasyonun yüzde 7'ye çıkması, İngiltere Merkez Bankası'nın (BoE) enflasyonu frenlemek için politika faizini daha da artırabileceğine ilişkin beklentileri yükseltiyor.
Uzmanlar, İngiltere'de enerji faturalarındaki üst limitin 1 Nisan'da artırılması nedeniyle gelecek dönemde enflasyonun daha da yükselmesini bekliyor.
İngiltere Merkez Bankası (BoE), Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle enerji fiyatlarındaki artışın İngiltere’nin ekonomik büyümesine zarar vereceğini ve kısa vadeli enflasyon baskılarını artıracağını değerlendiriyor.
IMF, İngiltere'de enflasyonun G7’deki diğer ülkelerden daha uzun süre yüksek kalmasını bekliyor.
Savaşın uluslararası tedarik zincirini etkilemesi ve ekonomik belirsizliği artırması nedeniyle İngiltere'de ham madde ve gıda fiyatları artışını sürdürürken, artan gıda fiyatları karşısında, ülkenin önde gelen süpermarketleri de bazı temel gıda ürünlerinde fiyatları ya düşürerek ya da yıl sonuna kadar sabitleyerek talebi canlı tutmaya çalışıyor.
İngiltere Merkez Bankası eski başekonomisti Andy Haldane ise ülkedeki enflasyon krizinin 2024'e kadar devam edebileceği konusunda uyardı.
Almanya’da enflasyon son 41 yılın en yüksek seviyesinde
Almanya'da martta yüzde 7,3 olan yıllık enflasyon, Rusya-Ukrayna savaşı sonucu artan enerji fiyatlarındaki son yükselişle nisanda yüzde 7,4'e çıkarak 1981'den bu yana görülen en yüksek seviyeye ulaştı.
Almanya Federal İstatistik Ofisi (Destatis), bugün fiyat artışlarına ilişkin açıklamasında, "Nisanda 2022'de enflasyon, iki Almanya'nın birleşmesinden bu yana iki aydır art arda en yüksek seviyeye ulaştı." ifadesine yer verildi.
Açıklamada, Nisan 2022'de gıda fiyatlarında ortalamanın üzerinde artışlara dikkat çekilerek, "Ukrayna'daki savaşın etkisinin giderek daha görünür hale geldiği yer burasıdır." değerlendirmesinde bulunuldu.
Savaşın başlamasından bu yana, özellikle enerji fiyatlarının gözle görülür şekilde arttığına ve bunun enflasyon üzerinde önemli bir etkisi oluşturduğuna yer verilen açıklamada, Federal Almanya'da enflasyonun martta 1981'de İran-Irak savaşının petrol fiyatlarında artışa neden olmasından bu yana görülen en yüksek seviyeye ulaştığına vurgu yapıldı.
İtalya ve İspanya'da da enflasyon tarihi yüksek seviyelerde kalmaya devam ediyor
Avrupa'nın üçüncü büyük ekonomisi İtalya'da yıllık enflasyon, artan enerji fiyatlarının etkisiyle nisanda yüzde 6,2 ile yüksek seviyede kalmaya devam etti. İtalyan hükümeti, artan enerji maliyetlerinin hane halkı ve şirketler üzerindeki etkisini azaltmak için 16 milyar avrodan fazla harcama yaptı.
Avrupa'nın dördüncü büyük ekonomisi İspanya'da son bir yıldır artış kaydeden ve rekorlar kıran enflasyon nisanda ise yıllık bazda yüzde 8,3 oldu.
İspanya hükümeti, 29 Mart'taki Bakanlar Kurulu'nda, 16 milyar avroluk yardım paketini içeren "Savaşın Ekonomik Sonuçlarına Ulusal Müdahale Planı"nı kabul etmiş ve bundan yararlanacak firmaların işçi çıkarmalarını yasaklamıştı.
Yunanistan'da enflasyon 27 yıl sonra çift haneyi gördü.
Yunanistan’da yıllık enflasyon, Rusya-Ukrayna savaşının enerji ve gıda maliyetlerini artırmasıyla 1995'ten bu yana ilk kez yüzde 10'un üzerine çıktı.
Doğal gaz fiyatlarının Yunanistan'da yıllık bazda yüzde 122,6 artması dikkati çekerken, yıllık artış elektrik fiyatlarında yüzde 88,8, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 10,9 ve konut maliyetlerinde yüzde 35,2 oldu.
Danimarka'da enflasyon 1984'ten bu yana en yüksek seviyede
Danimarka'da yıllık enflasyon, artan enerji ve gıda fiyatlarının etkisiyle nisanda yüzde 6,7'ye çıkarak 1984'ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
Danimarka Ulusal İstatistik Enstitüsü, geçen ay elektrik, gıda, akaryakıt ve gaz fiyatlarında "önemli" artışlar olduğu belirtti. Enerji ve işlenmemiş gıda fiyatları hariç tutulduğunda, ülkede yıllık enflasyon, nisanda yüzde 3,6 ile 1990 yılından bu yana en yüksek seviyeye çıktı.
Gelişmiş ülkelerden Avustralya’da yılık enflasyon bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 5,1’e çıkarak, son 20 yılın en hızlı yükselişini gösterdi. İlk çeyrekte 5,1'lik enflasyon rakamı ülkede Mal ve Hizmet Vergisi (GST-KDV) uygulamasının yürürlüğe girmesinden bu yana en yüksek enflasyon rakamı olurken, 2000 yılında KDV’nin uygulanmaya başlamasıyla enflasyon bir yıl sonra (2001'de)yüzde 6,1’e çıkmıştı.
Hollanda'da enflasyon nisan ayında bir ay öncesine göre biraz daha düşük kalarak yine de çift rakamlı olarak yüzde 11,2’de oldu.
Kanada'da da yıllık enflasyon oranı mart ayında beklenenden daha hızlı bir şekilde artarak yüzde 6,7 ile son 31 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com
