Ankara
Eski Başbakan Necmettin Erbakan'ın önderliğinde "üye ulusların refahını ve huzurunu artırmak" hedefiyle 1997’de kurulan Gelişen 8 Ülke (D-8) Ekonomik İşbirliği Örgütü, 24 yıldır varlığını güçlü şekilde sürdürüyor.
Türkiye, Nijerya, Mısır, Pakistan, Endonezya, İran, Malezya ve Bangladeş'in bulunduğu D-8, dış politikada gelişmekte olan Müslüman ülkeleri bir araya getirmek için 24 yıl önce ilan edildi.
İstanbul'da 15 Haziran 1997'de yapılan üye devlet ve hükümet başkanları zirvesinde İstanbul Deklarasyonu ile kurulan D-8, kalkınmada iş birliğini sağlamaya, üye ülkeler arasındaki ticareti ve iş birliğini artırmaya yönelik uluslararası bir örgüt olarak öne çıkıyor.
D-8’in hedefleri arasında, üye ülkelerin küresel ekonomideki konumlarının geliştirilmesi, ticari ilişkilerde farklı ve yeni fırsatların ortaya konulması, uluslararası düzeyde karar verme süreçlerine katılımın artırılması ve yaşam standartlarının geliştirilmesi yer alıyor.
Örgüt, üye ülkelerin, diğer üye oldukları uluslararası ve bölgesel örgütlerden doğan ikili veya çoklu taahhütleri üzerinde olumsuz etkisi olmayan bir forum niteliğinde.
D-8’in kuruluşundaki ana düşünce
Erbakan, Ekim 1996'da İstanbul’da düzenlenen "Kalkınmada İş birliği" konferansında, gelişmekte olan Müslüman ülkeler arasında iş birliği yapma fikrini vurgulamıştı.
Konferansa Bangladeş, Mısır, Endonezya, İran, Malezya, Nijerya ve Pakistan’dan temsilciler katılmış, Güney Doğu Asya’dan Afrika’ya uzanan ülkeler arasında iş birliği fikri pratiğe dökülmüştü.
D-8’in kurulmasındaki ilk adım olan bu konferans, örgütün resmi olarak oluşturulduğu bir dizi hazırlık toplantısı sonrasında gerçekleştirilmişti.
D-8'in ana hedefleri, 1997'de yapılan Birinci Zirve Deklarasyonu'nda, "barış, diyalog, iş birliği, adalet, eşitlik ve demokrasi" şeklinde sıralanmıştı.
Erbakan, 12'nci kuruluş yıl dönümünde D-8 için, "Zulüm dünyası yerine yeni bir adil dünya düzeni kurulması zorunlu hale gelmiştir. D-8’ler yeni bir saadet dünyası ve adil düzen kurulması adımı ve bu dünyanın çekirdeğidir." ifadelerini kullanmıştı.
D-8 örgütsel yapısı
D-8'in en üst yönetim organı "Zirve" üye ülke devlet başkanlarından oluşuyor ve iki yılda bir toplanıyor. Üye ülke dışişleri bakanlarının oluşturduğu "Konsey" ise oluşumun politik kararları aldığı ve sorunları kapsamlı şekilde tartıştığı forum görevini görüyor.
D-8'in yürütme organı "Komisyon" üye ülkelerin atadığı yetkililerden oluşuyor. Komiser ya da komisyoner adı verilen bu birimin üyeleri kendi ülkesindeki ulusal koordinasyondan sorumlu bulunuyor. D-8 sekretaryası ise İstanbul'da bulunuyor ve üyeler arası iletişim, bilgi paylaşımı ile toplantı ve organizasyon düzenlemelerini gerçekleştiriyor.
"D-8 üye devletlerinin toplam ticaret hacmi 1,6 trilyon dolar"
D-8 Genel Sekreteri Büyükelçi Dato Ku Jaafar Ku Shaari, D-8 ülkelerinin toplamda 1,1 milyar nüfusa ve 3,8 trilyon dolarlık ekonomik büyüklüğe sahip olduğunu belirtti.
Shaari, küresel ticareti teşvik ettiklerini dile getirerek, "D-8, dünya ticareti için önemli bir ekonomik anlam ifade eder. D-8 üye devletlerinin toplam ticaret hacmi 1,6 trilyon dolar olup oldukça büyüktür. Bu büyüklük, tüm dünya toplam ticaret hacminin yüzde 4,5'ini oluşturmakta. Son 20 yılda, D-8 iç ticareti ise 6 kattan fazla arttı." dedi.
Türkiye Dönem Başkanlığını Bangladeş'e devretti
İlk zirvesini 1997'de İstanbul'da düzenleyen örgüt, sırayla Mart 1999'da Dakka'da, Şubat 2001'de Kahire'de, Şubat 2004'te Tahran'da, Mayıs 2006'da Bali'de, Temmuz 2008'de Kuala Lumpur'da, Temmuz 2010'da Abuja'da, Kasım 2012'de İslamabad'da ve Ekim 2017'de İstanbul'da ve Nisan 2021'de Bangladeş'in ev sahipliğinde yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle çevrim içi olmak üzere şu ana dek 10 zirve düzenledi.
D-8'in Ekim 2017'den beri dönem başkanlığını Türkiye yaparken, 2020'de Bangladeş’in ev sahipliğinde toplanması planlanan 10'uncu zirve, Kovid-19 salgını dolayısıyla ertelenmiş, Nisan 2021'de Bangladeş'in ev sahipliğinde çevrim içi olarak düzenlenmişti. Türkiye, kuruluşundan bu yana 2 defa dönem başkanlığını üstlendi.
Bangladeş'in ev sahipliğinde 8 Nisan'da çevrim içi düzenlenen D-8 10'uncu zirvesi sonrası, dönem başkanlığı Türkiye'den Bangladeş'e geçti.
D-8 Teşkilatının 10'uncu Zirve Toplantısı
Bangladeş'in ev sahipliğinde ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da katılımıyla 8 Nisan'da çevrim içi düzenlenen D-8 Teşkilatının 10'uncu Zirve Toplantısı'nda "2020-2030 D-8 On Yıllık Yol Haritası" kabul edilmişti.
Yol haritası ile teşkilatın daha güçlü ve gelişmiş hale getirilmesi hedefleniyor.
Ticaret, tarım ve gıda güvenliği, endüstriyel iş birliği ve KOBİ'ler, enerji, ulaştırma ve bağlantısallık, turizm ve sağlık gibi konularda iş birliğini kapsayan yol haritasının, uluslararası ekonomik ortamın değişen doğası göz önünde bulundurularak mevcut mekanizmaların gözden geçirilmesine, güncellenmesine ve bunlara dayalı bir yapı inşa edilmesine yardımcı olmasının hedeflendiği belirtilmişti.
On yıllık yol haritasının ilk aşaması olarak belirlenen 2020-2022 döneminde, öncelikli iş birliği alanları olan ticaret, sanayi, turizm, tarım ve gıda güvenliği, enerji, ulaşım konularında proje oluşturma ve hazırlama konularına odaklanılacağı vurgulanmıştı.
Yol haritasının 2023-2027 yıllarını kapsayan ikinci dönemini ise ticaret iş birliğini derinleştirecek ve altı öncelikli iş birliği alanında çeşitli projelerin yürütülmesine odaklanılacak uygulama dönemi olacağı kaydedilmişti.
On yıllık iş birliğinin 2028-2030 yıllarını kapsayan üçüncü ve son kısmı ise "gözden geçirme ve değerlendirme" aşaması olacak. Buna göre üye ülkeler, 2030'un sonuna kadar, iç ticaret hacimlerini toplam D-8 ticaretinin en az yüzde 10'una ulaştırmayı hedefliyor.
D-8 Dakka Bildirisi
Zirve sonrası yayınlanan "D-8 Dakka Bildirisi"nde üye ülkelere, aşılarda fiyat ve miktar avantajı sağlamak amacıyla Kovid-19 aşısı üreten uluslararası ilaç şirketleriyle yapılacak müzakerelerde iş birliği yapma çağrısında bulunulmuştu.
Herkesin aşıya güvenli ve adil erişim sağlaması için Kovid-19 Aşıları Küresel Erişim Programı (COVAX) Eş Başkanı olarak Endonezya Dışişleri Bakanı'nın (Retno Marsudi) önemli rolünün takdir edildiği bildiride, "Küresel adil erişime ulaşana kadar hiçbir ekonomi tam olarak toparlanamayacağından, eşit küresel Kovid-19 aşılamasının sağlanması, küresel ekonomik iyileşmeyi hızlandırmaya önemli ölçüde katkıda bulunacaktır." vurgusu yapılmıştı.
Pakistan hükümetinin, "Borç Erteleme Küresel Girişimi" çağrısının takdir edildiği aktarılan bildiride, "2020-2030 D-8 On Yıllık Yol Haritası'nın kabul edilmesini memnuniyetle karşılıyor ve belgenin etkili bir şekilde uygulanmasının önemini vurguluyoruz. Ayrıca tüm paydaşları kabul edilen yol haritasının tam olarak icra edilmesinde üzerlerine düşeni yapmaya çağırıyoruz." ifadeleri yer almıştı.
Üye devletleri, kendi bakanlıkları ve kurumları ile istişare içinde D-8 Özel Ekonomik Bölgeleri kurma olasılığını değerlendirmeye davet eden bildiride, ayrıca D-8 Sekretaryası, D-8 Özel Ekonomik Bölgelerinin kurulmasına yönelik politika çerçevesini ve düzenlemeleri tartışmak üzere bir toplantı yapmaya çağrılmıştı.
Bildiride, üye devletler, D-8 içi ticareti kolaylaştırmak amacıyla D-8 Üye Devletleri arasında ulaşım bağlantısallığını geliştirme ve güçlendirme olanaklarını araştırmaya teşvik edilerek "Üye devletleri, bu hayati önemdeki sektörde iş birliğini geliştirmek ve temin etmek için mümkün olan en kısa sürede Tercihli Ticaret, Vize ve Gümrük Anlaşmalarını onaylamaya ve uygulamaya koymaya teşvik ediyoruz." ifadesi kullanılmıştı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın liderliğine teşekkür
Nijerya Federal Cumhuriyeti Büyükelçisi Isiaka Abdulkadir İmam'ın, D-8 Teşkilatının bir sonraki Genel Sekreteri olarak aday gösterilmesinin memnuniyetle karşılandığı belirtilen bildiride, "Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Zat-ı Devletleri Sayın Recep Tayyip Erdoğan'a, Dönem Başkanlığı döneminde D-8 hedeflerinin desteklenmesindeki liderliği, bağlılığı ve özverili çabaları için derin teşekkürlerimizi sunuyoruz." vurgusu yapılmıştı.
Bildiride, Mısır'ın 11. D-8 Zirvesi'ne ev sahipliği yapmaya yönelik teklifinin memnuniyetle karşılandığını, tarihin bilahare ele alınacağı açıklanmıştı.
D-8 ile AA arasında iş birliği anlaşması
D-8 kurulduğu günden bu yana çeşitli bölgesel ve küresel alanda çeşitli iş birlikleri yaptı.
Birleşmiş Milletlerde (BM) gözlemci statüsüne de sahip olan D-8, BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı, İslam Kalkınma Bankası, Chatham House, İslam İşbirliği Teşkilatı, Afrika-Asya Kırsal Kalkınma Teşkilatı, İslam Bilimsel Araştırmalar Merkezi, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Sabiha Gökçen Havalimanı, BM Kentler ve Yerel Yönetimler Orta Doğu ve Batı Asya Bölge Teşkilatı, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Nijerya Haber Ajansı, Anadolu Ajansı ve Anadolu Gençlik Derneği gibi kuruluşlarla da iş birliklerine imza attı.
Anadolu Ajansı (AA) ile D-8 arasında 14 Ocak 2019'da iş birliği protokolü imzalandı. Protokol kapsamında D-8'in Global İletişim Ortağı olan AA, D-8'in faaliyetlerini takip edip, yayın yaptığı tüm dillere çevirerek uluslararası medyaya sunuyor.
AA, D-8 üyesi ülkelerin yaptığı ortak çalışmaları daha etkin duyurarak organizasyonun gelişimine katkı sunuyor.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com
