Geçen yıl 805 çocuğa otizm tanısı konuldu

Birleşmiş Milletler (BM) tarafından otizm konusunda farkındalık yaratmak ve otizm ile ilgili sorunlara çözüm bulmak amacıyla 2 Nisan "Dünya Otizm Farkındalık Günü" ilan edildi.

Bu kapsamda, nisan ayı boyunca dünyada otizmle ilgili araştırmaların teşvik edilmesi, bu konudaki farkındalığın artırılması, erken teşhis ve tedavinin yaygınlaştırılması için çeşitli faaliyetler yapılacak.

AA muhabirinin Sağlık Bakanlığı verilerinden derlediği bilgilere göre, bebekliğin ilk üç yılı içinde ortaya çıkan nörogelişimsel bir bozukluk olan otizm spektrum bozukluğu, her coğrafyada ve her sosyoekonomik düzeyde görülebiliyor.

Erkeklerde, kızlara göre 3-4 kat daha fazla görülen otizmin sebebi halen bilinmemekle birlikte araştırmalar, hem genetik hem de çevresel faktörlerin rolü olabileceğini ortaya koyuyor. Bir çocuğunda otizm olan ailenin diğer çocuğunda da otizm görülme oranı yüzde 4-10 arasında değişebiliyor.

Sessiz, içine kapanık, "nasılsa konuşur" gibi bazı yanlış inanışlar ya da toplum tarafından damgalanma kaygıları, otizmli çocukların tanı ve tedavisinde gecikmelere yol açabiliyor. Otizm, ne kadar erken yaşta tanınır ve uygun bir şekilde yönlendirilirse tedavisinde o kadar olumlu sonuçlar alınabiliyor.

Otizm ismi aynı olsa bile her çocukta farklı belirtilerle görülebiliyor. Her çocuğun klinik görünümü, tedavisi ve ilerleyişi aynı olmuyor. En etkili tedavi yöntemi ise otizme yönelik özel eğitim olarak belirtiliyor.

Otizmin tedavisinde özel bir ilaç ya da aşı bulunmuyor. İlaç tedavisi çoğunlukla otizme eşlik eden hırçınlık, aşırı hareketlilik, depresyon, yoğun takıntılar ve tekrarlayıcı hareketler için kullanılıyor.

Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Yönelik Ulusal Eylem Planı (2016-2019), Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı koordinatörlüğünde, 3 Aralık 2016 tarihli Resmi Gazete'de Yüksek Planlama Kurulu kararı olarak yayınlandı.

Eylem planı yanı sıra Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı faaliyetlerinden olan erken tanı, tedavi ve müdahale zincirinin kurulması amacıyla Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü tarafından Otizm Spektrum Bozukluğu Tarama ve Takip Programı da oluşturuldu.

Program çerçevesinde, il sağlık müdürlükleri bünyesinde, ruh sağlığı birim ve şubelerinde, kamu ve üniversite hastanelerinde görev alan çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanları iş birliğinde ekipler kuruldu.

Mart 2017'den bugüne kadar 77 ilden 171 çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanı, 241 meslek elemanı olmak üzere toplam 412 sağlık personeli, program kapsamında kurulan ekiplerde eğitimden geçerek göreve başladı.

Söz konusu programda, Ruh Sağlığı Dairesi Başkanlığınca hazırlanan eğitim modeli çerçevesinde, çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanları tarafından, aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarına yüz yüze eğitimler düzenlenirken aile hekimleri tarafından da tarama yapıldı.

Riskli olgular koordinasyon ekipleri aracılığıyla çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanına yönlendirilerek takipleri yapıldı. Birinci basamakta tespit edilen riskli olguların muayenesi için hastanelerde belirli günler ayrılırken, randevularının alınması koordinasyon ekiplerince sağlanıyor ve mümkün olan en kısa sürede poliklinik hizmeti sunuluyor.

Çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanları tarafından, 2017-2018 yıllarında 25 bin 557 aile hekimi ve 18 bin 859 aile sağlığı elemanına program kapsamında eğitim verildi.

Geçen yıl 326 bin 653 kız, 338 bin 963 erkek çocuk, aile hekimleri tarafından otizm yönünden değerlendirildi.

Aile hekimlerinin değerlendirdiği 15 bin 87 çocuk ileri değerlendirme için çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanına yönlendirildi. Çocuk ergen ruh sağlığı uzmanına yönlendirilen çocuklardan 805'i otizm, 998'i farklı bir tanı alarak erken tanı ve tedavi hizmetlerinden yararlandırıldı.

Bakanlık, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan, Sağlıklı Hayat Merkezleri'nde çocuk gelişimci, psikolog ve sosyal çalışmacılar tarafından psikososyal destek hizmetlerini yürütüyor. Psikososyal destek hizmetlerinde öncelikli amaç, bireysel ve toplumsal düzeyde koruyucu ve önleyici ruh sağlığı çalışmaları yürütmek, tanı ve tedavi gerektiren kişileri uygun uzman ya da kurumlara yönlendirilerek takip ediliyor.

Otizm tanısı alan çocuklar ve ailelerini de kapsayan hizmet modelinin de içinde değerlendirme, yönlendirme, psikoeğitim, sosyal hizmet müdahalesi ve grup çalışmaları yürütülüyor.

Bunun yanı sıra, otizm başta olmak üzere gelişimsel bozukluğu veya gecikmesi olan çocukların aileleri için çocukların günlük yaşam becerilerini, eğitim ve gelişim süreçlerini desteklemek amacıyla bir programın alt yapı çalışmaları devam ederken, saha çalışmalarının başlaması planlanıyor.

Kaynak: AA