Fransa'da bölge ve vilayetlerde yapılan seçimlere düşük katılımın nedenleri tartışılıyor

Paris

Fransa’da bölge ve vilayetlerde düzenlenen seçimlerin ilk turunda sandığa gitmeyen seçmen oranının yüzde 66’yı bularak tarihi bir rekor kırması ülkenin gündemine oturdu.

Anketlere göre, pazar günü, ülkenin denizaşırılar dahil 17 bölgesi ile 96 vilayetinde düzenlenen, bölgesel ve il meclis üyelerinin belirleneceği seçimlerin ilk turuna katılım yüzde 33,9 oldu.

Mart ayında yapılması planlanan ancak yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle ertelenen seçimler, yüzde 34 olarak belirlenen katılım oranıyla, Fransa’da 5. Cumhuriyet döneminde referandumlar hariç katılımının en düşük olduÄŸu oylama olarak tarihe geçti.

Sandık çıkış anketleri ve kesin olmayan sonuçlara göre, CumhurbaÅŸkanı Emmanuel Macron’un Ä°lerleyen Cumhuriyet (LREM) partisinin ülke genelinde yüzde 11,2 oyla YeÅŸiller ile Sosyalistlerin bile altında kalarak beÅŸinci gelmesi bile katılımın düşüklüğü kadar dikkati çekmedi.

Düşük katılımın nedenleri

Fransa Kamuoyu AraÅŸtırma Enstitüsünün (IFOP) seçim günü yaptığı ankete göre, sandığa gitmeyen seçmenlerin sunduÄŸu gerekçeler arasında ilk sırada yüzde 40’la bu seçimlerin "kiÅŸisel durumlarını etkilemeyeceÄŸi" geliyor.

Seçmenlerin yüzde 35’i, seçimlerin "yaÅŸadıkları bölgenin durumunu deÄŸiÅŸtirmeyeceÄŸi" için, yüzde 34’lük diÄŸer kısmı ise "siyasi partilere karşı hoÅŸnutsuzluklarını" ifade etmek adına sandığa gitmediklerini beyan etti.

IFOP anketinde, sandığa gitmemek için tek neden olarak Kovid-19’a yakalanma riskini gerekçe gösterenlerin oranı ise yüzde 8 olarak belirlendi.

Siyasiler tepkili

Aşırı solcu Boyun EÄŸmeyen Fransa (LFI) hareketi milletvekillerinden, baÅŸkent Paris’i kapsayan Ile-de-France bölgesi adayı Clementine Autain, seçimin ilk turundaki katılım oranının düşüklüğünü "ülkesi için ciddi bir demokratik çöküş" olarak yorumladı.

Her seçimde, bir öncekine göre katılımın azaldığını belirten Autain, seçmeni eylemsizliğe iten nedenlerin anlaşılmaya çalışılması gerektiğini söyledi.

LFI lideri Jean-Luc Melenchon ise ilk tur sonrası sosyal medyada hesaplarından yaptığı canlı yayında, katılımın düşüklüğüne dikkati çekerek, "Bu durumdan memnun olabileceklere, seçmensiz bir demokrasinin, demokrasi olmadığını hatırlatırım." ifadelerini kullandı.

Bu tabloda hükümetin özel bir payı olduÄŸunu öne süren Melenchon, Fransa’da son 6 aydır kamuoyunun dikkatinin mesleki eÄŸitim, ulaşım, sosyal yardım gibi bölgelerin esas meseleleri yerine "güvenlik, Ä°slamcı-solculuk, ayrılıkçılık, komplo ve benzer saçmalıklara" çekildiÄŸini vurguladı.

Hükümet ve siyasilerden vatandaşa seçime iştirak etme çağrısı

Ä°lk turun ardından 21 Haziran’da France 2 televizyon kanalına konuÅŸan İçiÅŸleri Bakanı Gerald Darmanin de sandığa gitmeyenlerin dinlenmesi gerektiÄŸini söyledi.

Fransa’da seçime katılanların sayısının uzun zamandır azalma eÄŸiliminde olduÄŸunu belirten Darmanin, 20 yıl önce, bölgesel seçimlere katılım oranının yüzde 70 civarında olduÄŸunu hatırlattı.

Darmanin, düşük katılımın sorumluluğunun bir tek siyasi aktöre veya konjonktüre mal edilemeyeceğini savunarak, "Bence siyasi sınıfımız halka karşı mesafeli ve Fransızlar da artık oy vermeye değmeyeceğini düşünüyor ve bölgelerin, siyasetçilerin hayatlarını nasıl etkilediğini görmüyorlar. Ve bu tabii ki hepimiz için bir yenilgi." yorumunu yaptı.

BaÅŸbakan Jean Castex ise resmi Twitter hesabından yaptığı açıklamada, "ÇekimserliÄŸin (oy vermemenin) kazanması, demokrasinin kaybedilmesidir." ifadesini kullanarak, 27 Haziran’da düzenlenecek ikinci turda herkesi oy kullanmaya çağırdı.

DiÄŸer yandan seçim öncesi anketlere göre, yüksek baÅŸarı bekleyen ancak ilk sonuçlara göre yüzde 19 oy alarak ikinci olmasına raÄŸmen, 2015’teki seçime göre oy oranında 7 puanlık düşüş yaÅŸayan aşırı saÄŸcı Ulusal Birlik (RN) partisinin lideri Marine Le Pen, sandığa gitmeyen seçmeni suçladı.

Seçmenlerin sandıktan kaçarak halihazırda bölgeleri yönetenlere yardımcı olduğunu ileri süren Le Pen, değişim isteyenlerin oy vermesi gerektiğini söyledi.

Aşırı sağcı lider, ikinci tur için seçmenine, "Vatanseverler, sandıklara!" şeklinde oy verme çağrısı yaptı.

Cumhurbaşkanlığı seçimi öncesi son seçim

Fransa’da bölgesel ve vilayet seçimleri, Nisan 2022’de düzenlenmesi planlanan cumhurbaÅŸkanlığı seçimi öncesi, seçmenin nabzının tutulduÄŸu son seçimler olarak ön plana çıkıyor.

Seçimin pazar günkü ilk turunda, kesin olmayan ilk sonuçlara göre, merkez saÄŸ ve ana muhalefetteki Cumhuriyetçiler Partisi (LR) ülke genelinde yüzde 27 civarında oy alarak birinci olurken, aşırı saÄŸcı RN yüzde 19’u geçerek ikinci bitirdi.

Ãœlke genelinde merkez sol Sosyalist Partinin (PS) oyların yaklaşık yüzde 15’ini, YeÅŸiller Partisinin (EELV) yüzde 13’üne yakınını aldığı ilk turda, Macron’un partisi LREM yüzde 10’u zor geçebildi.

Bölgesel ve vilayet seçim sistemi

Bölgesel seçimlerde, eÄŸer ilk turda, bir partinin ve ittifakın listesi oyların yüzde 50’den fazlasını alırsa, bölgesel konsey üyeleri doÄŸrudan belirlenebiliyor.

Birinci gelen listeye, çoÄŸunluk bonusu verilerek koltukların yüzde 25’i ayrılıyor, geri kalan koltuklar da yüzde 5’i geçen her listenin oy oranına göre dağıtılıyor.

Hiçbir listenin yüzde 50 oya ulaşamaması durumunda ikinci tur düzenleniyor. Partilerin ikinci turda yer alabilmesi için ilk turda en az yüzde 10 oy alması gerekiyor.

Bununla birlikte ilk turda en az yüzde 5 oy alan bir liste, ikinci tura kalan bir listeyle birleşip ikinci turda da yer alabiliyor.

Ä°kinci turda en yüksek oyu alan listeye de çoÄŸunluk bonusu verilerek koltukların yüzde 25’i ayrılıyor, geri kalan koltuklar da yüzde 5’i geçen her listenin oy oranına göre dağıtılıyor.

Vilayet seçimlerinde ise vilayetlerde yer alan seçim bölgesi olan tayin edilen her bir kanton için bir kadın ve erkekten oluşan bir çift aday yarışıyor.

Fransa genelinde 2 bin 54 kantonda, birer kadın ve erkek toplam 4 bin 108 vilayet konseyi üyesi iki turlu seçimle belirleniyor.

Bir çift aday, ilk turda oyların mutlak çoÄŸunluÄŸu ve kayıtlı seçmen sayısının 4’te 1’i oranında oy alırsa doÄŸrudan seçiliyor.

Hiçbir çift adayın ilk turda seçilememesi durumunda ise ilk turda kayıtlı seçmen sayısının 8’de 1’ini alan adaylar ikinci tura kalıyor.

İlk turda hiçbir çift aday bu eşiği yakalayamazsa, oyların en çoğunu alan ilk 2 çift aday ikinci turda yarışabiliyor.

İkinci turda oyların en fazlasını yani nispi çoğunluğunu alan çift aday vilayet konseyi olarak seçiliyor.

Kaynak: AA