Filistin'in yeni başbakanı kim olacak?

Filistin siyasetinde bir süredir yeni başbakanın kim olacağı sorusu gündemde. Bazı kaynaklara göre bu göreve getirilecek kişi henüz belirlenmedi. Bazıları ise Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın aklında bir isim olduğunu ve birkaç gün içinde açıklayabileceğini söylüyor.

Abbas'ın Fetih'ten ya da Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) içindeki Filistinli gruplardan birini başbakan olarak görevlendirmek istemediği, bu nedenle kararını açıklamakta geciktiği yönünde de iddialar var.

Fetih Hareketi Merkez Konseyi, ocak ayı sonunda, Hamas ile yürütülen uzlaşı çabalarının başarısız olduğunu gerekçe göstererek FKÖ bünyesindeki Filistinli örgütlerden bir hükümetin kurulması ve Fetih Merkez Konseyi üyelerinden birinin başbakan seçilmesi tavsiyesinde bulunmuştu.

Filistin Devlet Başkanı Abbas da Fetih'in tavsiyesi üzerine 29 Ocak'ta Filistin Uzlaşı Hükümeti Başbakanı Rami el-Hamdallah'ın istifasını kabul etmiş ve yeni hükümet kurulana kadar geçici başbakan olarak göreve devam etmesini istemişti.

Filistinli analistlere göre, FKÖ bünyesindeki Filistinli gruplardan birinden bir başbakan seçmek istemeyen Abbas ile Merkez Konsey'den birinin bu göreve getirilmesi konusunda ısrarcı davranan Fetih Hareketi arasında "gizli" bir çatışma var.

Fetih'ten bir kaynak AA muhabirine yaptığı açıklamada, Hamdallah hükümetinin salı günü son kabine toplantısını yaptığını ve Umman'a resmi ziyarette bulunması beklenen Hamdallah'ın da programını iptal ettiğini belirtti.

Adının açıklanmasını istemeyen aynı kaynak, Abbas'ın aklında bir isim olduğunu ve bu kişinin birkaç gün içinde hükümeti kurmakla görevlendirileceğini öne sürdü.

Öte yandan AA muhabirine konuşan Fetih'in önde gelen liderlerinden biri ise başbakanlık için henüz kesinleşmiş bir isim olmadığını vurguladı. Aynı lider, Fetih'in takipte olduğunu ve Abbas'ın kararını beklediğini söyledi.

Fetih'ten üçüncü bir kaynak da Abbas'ın Fetih Merkez Konseyi'nden bir şahsı görevlendirmeyi ertelemesinin başbakanlık görevi için rakip olan iki kişi nedeniyle olduğunu belirterek, daha fazla ayrıntı vermedi.

Filistinli siyaset uzmanı Hani El-Mısri, yeni başbakanın kim olacağına dair fikir yürütmenin mümkün olmadığına dikkati çekerek, "Çünkü karar Başkan Abbas'ın elinde, kurumun elinde değil. Abbas’ın evrakları da genellikle bilinmez oluyor." dedi.

Bununla birlikte Mısri, Abbas'ın ne Fetih'ten ne de Filistinli gruplardan birini görevlendireceği görüşünü paylaştı.

Abbas'ın Filistin'deki siyasi bölünmüşlükten uzak bir ismi başbakan olarak görevlendireceğini savunan Mısri, "Bağımsız bir başbakan hem iç kamuoyu hem de uluslararası camia tarafından memnuniyetle karşılanacaktır." değerlendirmesinde buldu.

Geçici hükümetin daha uzun süre görevde kalmasını beklediğini söyleyen Filistinli siyaset uzmanı, bir diğer senaryonun da Abbas'ın Ekonomi İşleri Müsteşarı Muhammed Mustafa gibi "bağımsız" birini yeni hükümeti kurmakla görevlendirmesi yönünde olabileceğini belirtti.

Mısri, Fetih Merkez Konseyi'nden birinin yeni hükümeti kurmakla görevlendirilmesi senaryosunun ise son seçenek olduğunun altını çizdi.

Birzeit Üniversitesi Siyasal Bilimler Öğretim Üyesi Cihad Harb'e göre, Merkez Konsey'den birinin başbakan olarak seçilmesinde ısrarlı davranan Fetih Hareketi'nin asıl hedefi, Filistin Devlet Başkanlığı seçimine ilişkin açık bir anayasal sistemin yokluğunun gölgesinde başkanlık koltuğunun Abbas'tan boşalması durumunda iktidardaki gücünü sürdürmek.

Filistinli akademisyen Harb, başbakanlık görevine bağımsız bir kişinin gelmesinin Filistin siyaset arenasında öne çıkacağına, ancak böyle durumun Fetih tarafından istenmediğine işaret etti.

Abbas'ın Filistin hükümetini kuracak kişinin yeni biri olmasında karar kıldığını savunan Harb, "Sanırım Başkan Abbas, başbakanın Ekonomi İşleri Müsteşarı Muhammed Mustafa ya da geçici Başbakan Hamdallah'ın yardımcılarından Ziyad Ebu Amr gibi kendisine yakın bir isim olmasını tercih ediyor." değerlendirmesinde bulundu.

Harb'in işaret ettiği isimlerin dışında Fetih Hareketi Merkez Konsey Üyesi Muhammed Iştiyye ve FKÖ Genel Sekreteri Saib Ureykat da başbakanlık için öne çıkan adaylar arasında sayılıyor.

Ancak Filistin Devlet Başkanı Abbas, 22 Aralık 2018'de Filistin Anayasa Mahkemesi'nin Filistin Meclisi'ni feshettiğini duyurarak, 6 ay içinde genel seçimlere gidilmesi çağrısında bulunmuştu. Buna karşın Filistin sahasında yaşanan iç bölünmüşlük nedeniyle görevini yürütemeyen meclisin büyük çoğunluğunu oluşturan Hamas, meclisin feshedilmesi kararını reddetmişti.

FKÖ'nün önde gelen gruplarından Filistin Halk Kurtuluş Cephesi (FHKC) ile Filistin Demokratik Halk Kurtuluş Cephesi (FDHKC) kurulması beklenen yeni hükümete katılmayı reddetmişti.

FKÖ bünyesinde yer almayan Hamas ile Filistin İslami Cihad Hareketi de yeni hükümet kurma kararının, Filistin iç bölünmüşlüğünü derinleştireceğini, uzlaşma ve ulusal birliği sağlama yoluna daha fazla engel olacağı yönünde tepki göstermişti.

Filistin genelinde 2006'da ilk defa yapılan seçimlerde, 132 sandalyeli Filistin Meclisi'nin 76 sandalyesini Hamas kazanırken, Filistin yönetimini elinde bulunduran Fetih Hareketi sadece 43 sandalye elde etmişti.

Filistin'de yapılan 2006 seçimlerinde galibiyet elde eden Hamas'ın Gazze Şeridi'nde yönetime geldiği 2007'den bu yana İsrail işgali ve ablukası altındaki Filistin topraklarında siyasi bölünmüşlük yaşanıyor.

Hamas ile Fetih arasındaki anlaşmazlıkların sonlandırılması için Mayıs 2011'de Mısır, Şubat 2012'de ise Katar ara buluculuğunda uzlaşı görüşmeleri yapılmasına rağmen üzerinde mutabakata varılan konular uygulanamamıştı.

Fetih ve Hamas, 23 Nisan 2014'te birlik hükümeti kurulması, parlamento ve başkanlık seçimlerinin yapılması konusunda bir uzlaşı anlaşması imzalamıştı. Uzlaşı hükümeti 2 Haziran 2014'te kurulmuş ancak iki tarafın siyasi ayrılıkları sebebiyle hükümet, İsrail ablukası altındaki Gazze'de görevini yerine getirememişti.

Son olarak Mısır'ın başkenti Kahire'deki müzakereler kapsamında 12 Ekim 2017'de Filistin'deki bölünmüşlüğü bitiren "uzlaşı anlaşması" imzalanmıştı. Fetih ve Hamas hareketleri arasındaki anlaşmazlık nedeniyle bu anlaşmanın da uygulanmasında zorluklar yaşanıyor.

Kaynak: AA