ANKARA (AA) - Raylı sistem araçları ile kritik bileşenlerinin yerli imkanlarla üretilmesine yönelik çalışmalara hız verilirken bu kapsamda fabrika testleri tamamlanan milli elektrikli trenin gelecek yıl raylarda olması hedefleniyor.
AA muhabirinin, "2022 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı"ndan derlediği bilgiye göre, raylı sistem araçları güvenli ve konforlu yolculuk imkanı sağlaması ve yük taşımacılığında ekonomik, verimli ve çevre odaklı fırsatlar sunması nedeniyle hem kent içi hem de şehirler arası ulaşımda yaygın olarak tercih ediliyor. Bu nedenle küresel ölçekte raylı sistem araçlarına yapılan yatırımlar hızla artıyor.
Türkiye'de de demir yolu ve kent içi ulaşım sektörlerinde artan kamu yatırımlarına paralel olarak önemli ölçüde çeken ve çekilen araç ihtiyacı ortaya çıktı. Bugüne kadar tamamlanan projelerde kullanılan araçlar yurt dışı merkezli firmalardan tedarik edildi. Yalnızca metro ve tramvay araçları dikkate alındığında, son 30 yılda 12 firmadan 26 araç tipinde 2 bin 866 araç ithal edildi.
Demir yolu ve kent içi ulaşım sektöründe hala büyük miktarda proje stoku bulunuyor. Kaynakların yurt dışına çıkışının önüne geçilmesi, yerli raylı sistem aracı sanayisinin gelişimi ve daha sonraki aşamalarda üretilen araçların ihracatıyla ülke ekonomisine katkı sağlanması önem arz ediyor.
Türkiye'de farklı nitelikte raylı sistem aracı üreten firmalar bulunmasına rağmen kapasite kullanım oranları oldukça düşük düzeyde kalırken çoğunlukla yabancı firmaların lisanslarıyla araç üretiliyor. Bu kapsamda ülkede raylı sistem araçlarının yerli üretiminde önemli kapasite oluşmakla birlikte söz konusu üretim kabiliyetleri farklı firmalara dağıldı.
Raylı sistem araçlarının tasarımı, üretimi, bakım ve onarımının yapılması, ayrıca kritik alt bileşenlerin yerlileştirilmesi ve yerlilik oranlarının artırılması amacıyla TCDD'nin bağlı ortaklıkları olarak faaliyetlerini yürüten TÜVASAŞ, TÜLOMSAŞ ve TÜDEMSAŞ, Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii AŞ (TÜRASAŞ) Genel Müdürlüğü çatısı altında birleştirildi.
Lokomotif, tren setleri ile yük ve yolcu vagonlarının yerli ve milli üretilmesi imkanlarına sahip TÜRASAŞ'ın kuruluş amaçları arasında yerli sanayinin Ar-Ge, tasarım ve üretim kabiliyetlerinin geliştirilmesi, tüm raylı sistem araçlarının ve kritik bileşenlerinin tasarımı, imalatı, bakım ve onarımının yapılması hususları yer alıyor.
Milli elektrikli lokomotifin tasarım ve üretim çalışmaları devam ediyorCumhurbaşkanı oluruyla tedarik süreçlerine devam edilen yüksek hızlı tren setleri hariç yurt dışından ilave yüksek hızlı tren seti temin edilmemesi, ayrıca TÜRASAŞ tarafından üretilen milli elektrikli tren setlerinin hızlı ve yüksek hızlı tren hatlarında kullanılması karara bağlandı. Bu çerçevede TÜRASAŞ'ın milli demir yolu sanayisini hızlı geliştirmesi ve demir yolu araçları imalat sanayisinde küresel ölçekte bir üretici konumuna gelmesi hedefleniyor.
TÜRASAŞ bünyesinde yabancı firma lisansıyla dizel tren seti üretilirken söz konusu projeden elde edilen bilgi birikimi milli elektrikli tren seti üretiminde kullanılıyor. Milli elektrikli tren seti üretimi çalışmaları kapsamında ülkede üretilmesi planlanan tüm raylı sistem araçlarına da hizmet edebilecek kapasitede alüminyum gövde üretim tesisi 2019'da hizmete açıldı.
Milli elektrikli tren seti üretimi kapsamında saatte 160 kilometre hıza uygun prototipin montajı ve fabrika testleri tamamlandı, 2022'de üç tren setinin TCDD Taşımacılık AŞ'ye teslim edilmesi planlanıyor.
Milli Elektrikli Tren Seti Projesi kapsamında geliştirilen altyapı ve yetkinlikten yararlanılarak, söz konusu tren setlerinin hızlı tren hatlarında kullanılmak üzere gerekli tasarım değişikliklerinin sağlanmasıyla saatte 225 kilometre hıza çıkabilen Milli Hızlı Tren Projesi'nin hayata geçirilmesi hedefleniyor.
TÜRASAŞ tarafından geliştirilen milli elektrikli lokomotifin tasarım ve üretim çalışmaları devam ediyor. TÜRASAŞ bünyesinde yabancı firma lisansıyla elektrikli ve dizel lokomotif üretilirken söz konusu projelerden elde edilen tecrübenin milli elektrikli lokomotif üretiminde kullanılması amaçlanıyor.
2018'de çalışmaları başlatılan yeni nesil 8 silindirli minimum 1200 beygir gücüne sahip dizel motorun prototip imalatı çalışmaları sürdürülüyor. TÜRASAŞ tarafından tasarım, sertifikasyon ve imalat süreçleri tamamlanan yeni nesil milli yük vagonlarının ihracatına devam ediliyor.
Raylı sistem araçları ile kritik bileşenlerinin yerli imkanlarla üretilmesine yönelik yerli sanayinin Ar-Ge, tasarım ve üretim kabiliyetlerinin geliştirilmesi ve bu alanda milli markanın oluşturulması öngörülüyor.
Muhabir: Arife Yıldız Ünal
