Ekonomistler enflasyonda gelecek dönem gıda fiyatlarına dikkati çekiyor

Ä°STANBUL(AA) - Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), martta aylık yüzde 0,57, yıllık yüzde 11,86 artarak AA Finans Anketi'ne katılan ekonomistlerin sırasıyla yüzde 0,53 ve yüzde 11,81 olan beklentilerinin hafif üzerinde gerçekleÅŸti.

Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan AslanoÄŸlu ve AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, "Skype" üzerinden AA muhabirinin enflasyon geliÅŸmeleri ve Merkez Bankasının gelecek dönem kararlarına iliÅŸkin sorularını yanıtladı.

Erhan AslanoÄŸlu, martta enflasyonun beklentilerinin görece üzerinde gerçekleÅŸtiÄŸini, yılın geri kalanda ise gıda fiyatlarının enflasyon üzerinde daha etkili olabileceÄŸini söyledi.

Enflasyon rakamlarının geçen yılın aynı ayına göre düÅŸük ve yıllık bazda da enflasyonda bir miktar gerilemeye iÅŸaret ettiÄŸini belirten AslanoÄŸlu, enflasyonda son üç ayda hem yıllık hem de aylık bazda gıda, saÄŸlık ile çeÅŸitli mal ve hizmetler kaleminin öne çıktığını dile getirdi.

AslanoÄŸlu, ÅŸöyle devam etti:

"Mart ayında saÄŸlık ile çeÅŸitli mal ve hizmet kalemleri daha ön plana çıktı. Gıda da son bir yıllık enflasyon yüzde 10 civarında ama son üç aylık enflasyon yüzde 9 civarına geldi. Ä°çinde bulunduÄŸumuz dönem genel özellikleri itibarıyla da en azından belirli ürünler baÅŸta olmak gıdaya görece daha fazla talebin olduÄŸu bir dönem. Bu dönemde fiyatlama davranışlarında belki bazı perakendeciler ve üreticilerde aşırı fiyatlama davranışı gördük. Ä°çinde bulunduÄŸumuz dönemde bu devam edebilir."

Erhan AslanoÄŸlu, martta gıdadaki hareketin aslında önceki aylara göre daha düÅŸük kaldığını ifade etti.

Son üç ayda gıdanın geldiÄŸi seyir ve gelecek dönem dikkate alındığında gıdaya çok dikkat edilmesi gerektiÄŸini vurgulayan AslanoÄŸlu, "Hava ÅŸartları ve genel koÅŸullar da bunda etkili olacak ama gıdanın 2020 enflasyonu açısından yine ön plana çıkacağı kanaatindeyim." ÅŸeklinde konuÅŸtu.

Prof. AslanoÄŸlu, Üretici Fiyatları Endeksi'ne (ÜFE) bakıldığında ise artışın daha yüksek olduÄŸunu, ÜFE'nin hem geçen yıla hem de son üç aylık trende göre gelecek aylar için yükseliÅŸ sinyali ortaya koyduÄŸunu belirtti.

Özellikle, ÜFE'nin döviz kurundaki artışı daha hızlı yansıtan bir endeks olduÄŸuna dikkati çeken AslanoÄŸlu, gelecek dönemde kurdaki yukarı yönlü hareketlenmenin devam etmesi halinde TÜFE'ye yansımasının olası olduÄŸunu söyledi.

AslanoÄŸlu, aylık ve yıllık bazda özel kapsamlı endekslerden B ve C endekslerinin de son iki aya göre yukarı yönlü bir hareketlenme gösterdiÄŸini anımsatarak, bu verilere göre enflasyonun gelecek aylarda artış eÄŸilimi içinde olabileceÄŸini dile getirdi.

Talep enflasyonun gıda, temel temizlik ve saÄŸlık ürünleri dışında etkisini hissettirecek gibi görünmediÄŸine iÅŸaret eden AslanoÄŸlu, ÅŸu deÄŸerlendirmelerde bulundu:

"Buradan çok bir baskı beklemiyorum. Ama Türkiye'de gıdanın ağırlığı yüksek olduÄŸu için önümüzdeki aylarda gıda ve kura baÄŸlı olarak enflasyonda yine çok hızlı bir aÅŸağı iniÅŸ olacağını da zannetmiyorum. Çift haneli rakamlarda bir süre devam etmemizin daha olası olduÄŸunu düÅŸünüyorum. Koronavirüsle (Kovid-19) ilgili geliÅŸmeler olumluya dönerse muhtemelen bunu kurda da hissedeceÄŸimiz için enflasyon baskısı azalabilir. Ama bunun cevabını vermek için henüz erken. Merkez Bankası açısından mevcut verilerin ekonomik tabloyu çok fazla deÄŸiÅŸtirmediÄŸi kanaatindeyim. Bununla birlikte, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) da gıda tarafına daha çok dikkat edeceÄŸini düÅŸünüyorum. Zaten oldukça önemli bir faiz indirimi yaptı. Faiz indirimine bir miktar devam edebilir ama asıl para politikası miktarsal geniÅŸleme tarafında olacak, bunu çeÅŸitlendirme tarafında olacaktır diye düÅŸünüyorum."

AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi de genel anlamda enflasyonda sürpriz bir geliÅŸme olmadığını, geçen seneye göre yarı yarıya ve uzun yıllar ortalamasının altında olması sebebiyle mart enflasyonuna olumlu denilebileceÄŸini belirtti.

"Yıllık enflasyonda gerileme baÅŸladı. Åžubat ayında gördüÄŸümüz seviyeler yılın zirvesi olabilir gibi duruyor. Fakat bütün bunlar bir kur ÅŸoku olmadığı senaryo altında geçerli." diyen Bürümcekçi, kurlarda son dönemde yukarı yönlü bir hareketlenme olduÄŸunu ifade ederek, kısa vadede bakıldığında ise akaryakıt fiyatlarının enflasyonu aÅŸağı yönlü etkilediÄŸini bildirdi.

Bürümcekçi, özellikle kur geçiÅŸkenliÄŸi yüksek olan gruplarla hizmetlerde bir hareketlenme gözlemlendiÄŸini söyledi.

Ä°ÅŸlenmiÅŸ gıda tarafının fiyatların özellikle yüksek seyrettiÄŸini, aslında gıda enflasyonu gerilemiÅŸ gibi göründüÄŸünü ancak bunun tamamen meyve-sebze fiyatlarından kaynaklandığını ifade eden Bürümcekçi, çünkü geçen yıl meyve-sebze fiyatlarının çok daha yüksek olduÄŸunu kaydetti.

Haluk Bürümcekçi, meyve-sebze tarafının problemli olduÄŸunu ve gelecek aylarda bunun ortaya çıkabileceÄŸini belirterek, "Bu durum yıllık enflasyonda dalgalanma meydana getirebilir. Ama bugünden baktığımızda nisan ayında akaryakıt fiyatlarının aÅŸağı yönlü etkisinin olacağını görüyoruz. Buna karşılık kur artışının hızlanması biraz daha olumsuz yansıyabilir. Yine de geçen seneki TÜFE'nin yüksek olması sebebiyle enflasyonda kademeli gerileme devam edebilir." deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Haluk Bürümcekçi, belirgin bir kur ÅŸoku olmadığı takdirde yıl sonunda enflasyonun yüzde 10-11 seviyesinde olabileceÄŸini söyledi.

Sadece enflasyon dikkate alındığında TCMB'nin faiz indirimleri için bunun bir engel teÅŸkil etmediÄŸini ancak son dönemde finansal istikrar açısından riskin arttığını belirten Bürümcekçi, özellikle tahvil faizlerinin son dönemdeki geliÅŸmelere tepki verdiÄŸini, off-shore swap faizlerinin çok yükseldiÄŸini bildirdi.

Bürümcekçi, ülke risk priminin (CDS) 600'ün üzerine çıktığını hatırlatarak, "Aslında bunlar TCMB'nin sürekli baktığı ÅŸeyler. Üstelik, kurlarda da ciddi baskı görüyoruz. O yüzden Merkez Bankasının biraz daha ihtiyatlı olması gerekiyor. 22 Nisan'daki toplantıya kadar vakit var, Merkez Bankası da izleyecektir." dedi.

Birçok merkez bankasının faiz indirimine gittiÄŸi dönemde TCMB'nin de politika faizini 100 baz puan düÅŸürdüÄŸünü anımsatan Bürümcekçi, "TCMB, indirim yapacaksa daha ölçülü yapmalı. Biraz daha dikkatli gitmesi lazım. Çünkü, Türk lirası üzerindeki baskı çok arttı. Bu da baÅŸka sonuçlara yol açıyor. Birazcık frene basmasında fayda var diye düÅŸünüyorum." ifadelerini kullandı.