Ä°STANBUL(AA) - Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla mücadele kapsamında ülkelerin hazırladığı ekonomik kalkınma paketlerinden daha fazla yararlanmak için fosil yakıt ve temiz enerji sektörleri arasında bir mücadele yaÅŸanırken, uzmanlar uzun vadeli ve sürdürülebilir bir ekonomik kalkınma için hükümetlerin temiz enerji yatırımlarına odaklanması gerektiÄŸini belirtiyor.
Kovid-19 salgınının yayılmasını önlemek amacıyla alınan tedbirler, enerji talebinin büyük oranda azalmasına neden oldu. Özellikle petrol talebinin düÅŸmesiyle fiyatlar da gerilemeye devam ediyor.
Talep ve fiyattaki düÅŸüÅŸ petrol ÅŸirketlerinin ekonomik bilançolarını etkilerken, dünya çapında uygulanan seyahat kısıtlamaları ve elektrik talebindeki gerileme sebebiyle üretimi azalan kömür santralleri baÅŸta olmak üzere birçok ÅŸirket ekonomik kalkınma paketlerinden faydalanarak salgının sebep olduÄŸu krizi aÅŸmak istiyor.
Öte yandan, küresel salgın sonrasında hükümetlerin hızlı bir ekonomik büyüme saÄŸlamak amacıyla karbon yoÄŸun sektörlere ağırlık verme ihtimali, uzun vadeli ve sürdürülebilir kalkınma saÄŸlayacak temiz enerjiye gereken yatırımların yapılamaması endiÅŸesini doÄŸuruyor.
Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı verilerine göre, yenilenebilir enerji kaynaklarına 2050'ye kadar gereken yatırımların yapılması durumunda, küresel gayrisafi yurt içi hasılanın 98 trilyon artacağı ve 42 milyon yeni istihdam saÄŸlanacağı öngörülüyor.
"Petrol ÅŸirketlerini kurtarmak karlı deÄŸil"Sheffield Üniversitesi Politika ve Ekonomi Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Prof. Michael Jacobs, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Kovid-19 salgınıyla mücadele kapsamında ÅŸu ana kadar ülkelerin açıkladığı ekonomik paketlerin kalkınma saÄŸlayamayacağını ve yılın ilerleyen döneminde yeni ekonomik kalkınma paketleri oluÅŸturulması gerektiÄŸini söyledi.
Mevcut ekonomi paketlerinin iÅŸsizlik oranlarının daha da yükselmemesi için sadece likidite saÄŸladığını belirten Jacobs, ÅŸöyle devam etti:
"Petrol fiyatlarındaki düÅŸüÅŸ, özellikle ABD'deki kaya petrolü sektörü için büyük bir tehdit. Seyahat kısıtlamalarının da etkisiyle talep çok ciddi ÅŸekilde azaldı ve ÅŸirketleri zorluyor. Bu da hükümetlerin oluÅŸturduÄŸu ekonomik paketlerin bu sektörleri kurtarmak için kullanılacağı anlamına geliyor ve problem de burada baÅŸlıyor. Petrol fiyatları aslında sadece Kovid-19 sebebiyle deÄŸil, yapısal bir problemden dolayı düÅŸüyor. Bu geçici bir problem deÄŸil, uzun vadeli bir sorun. Buna raÄŸmen, örneÄŸin ABD, karlılığı olmayan bu sektörü ve ÅŸirketleri kurtarmaya çalışıyor. Åžartlar normale dönse de fosil yakıt endüstrisi karlı hale gelemeyecek ama bu ÅŸirketlere büyük miktarda nakit saÄŸlanmış olacak. Bunun, ekonomik kurtarma paketlerinin kullanılış biçimi açısından çok kötü bir örnek oluÅŸturacağını söyleyebilirim."
Jacobs, böyle bir eÄŸilimin iklim deÄŸiÅŸikliÄŸiyle mücadele için de tehlike oluÅŸturduÄŸuna dikkati çekerek ÅŸunları söyledi:
"Bu kapsamda, fosil yakıt ve temiz enerji ÅŸirketleri arasında ekonomik kurtarma paketlerinden daha fazla yararlanmak için bir savaÅŸ var. Genel olarak fosil yakıt endüstrisi, yenilenebilir enerji sektörünün aksine kapsamlı lobi faaliyetleri yürüten ve siyasi baÄŸları da olan bir sektör. Bu yüzden, sadece ABD'de deÄŸil tüm dünyada kurtarma paketlerinden yararlanmak isteyen bu iki sektör arasındaki savaÅŸ giderek daha da büyüyecek. Burada hükümetlerin iklim deÄŸiÅŸikliÄŸiyle mücadeleyle uyumlu ve kamu vicdanını da gözeten kararlar alarak ÅŸirketlere likidite saÄŸlaması gerekiyor, çünkü kamu yeÅŸil enerjiye yatırım yapılmasını istiyor."
Sadece petrol, gaz ve kömür sektörlerinin karbon yoÄŸun sektörler olarak algılanmaması gerektiÄŸini belirten Jacobs, kurtarma paketleri kapsamında hava yolları ve otomotiv üreticileri gibi farklı ÅŸirketlerin de bu destekleri talep ettiÄŸini dile getirdi.
Jacobs, destek saÄŸlanacak sektörlerin faaliyetlerinin yakından takip edilmesi ve karbon emisyonlarını azaltmaları için belirli kriterler konulması gerektiÄŸini belirtti.
"Amaç sadece ÅŸirketleri kurtarmak olmamalı"Londra merkezli bağımsız düÅŸünce kuruluÅŸu E3G Temiz Ekonomi Program Lideri Ronan Palmer de ekonomik kurtarma paketlerinin dünyanın geleceÄŸi açısından büyük öneme sahip olduÄŸunu dile getirdi.
Ülkelerin hızlı bir ekonomik kalkınma saÄŸlamak isteyeceÄŸine iÅŸaret eden Palmer, "Ä°nsanlar kara yolu yapmayı, fosil yakıtlara yatırım yapmayı çok iyi biliyor ve Kovid-19 sonrasında da bu alanlara yatırım bir refleks olarak ortaya çıkabilir. DiÄŸer yandan, fosil yakıt sektöründe istihdam oranları daha yüksek olduÄŸu için hükümetler bu sektörü kurtarmak isteyebilirler. DüÅŸünün ki masada milyarlarca dolarlık paketler var. Bu paranın nereye harcanacağı konusunda ÅŸiddetli bir savaÅŸ olacaktır. Orta ve DoÄŸu Avrupa ile Ä°skandinavya ülkeleri dahil olmak üzere bu çatışmayı görüyoruz." dedi.
Palmer, hükümetlerin ekonomik kalkınma paketlerini Kovid-19 krizini fırsat bilerek hazırlaması ve enerji dönüÅŸümünü saÄŸlaması gerektiÄŸini vurgulayarak, "Burada amaç sadece ÅŸirketleri kurtarmak olmamalı. Kovid-19, toplumların ve ekonomilerin ne kadar kırılgan olduÄŸunu gösterdi. Bu kırılganlığın devam etmemesi için karar alınırken iklim deÄŸiÅŸikliÄŸiyle mücadele unutulmamalı." diye konuÅŸtu.
