Yeni yılda ehliyetlere getirilen zeka testi zorunluluğu kafaları karıştırdı. Yeni uygulamayı değerlendiren sürücü ve sürücü adayları “IQ nedir?” diye sordu. Konuyla ilgili açıklamada bulunan bakanlık ise gerekli görüldüğü takdirde zeka testinin yapılacağını açıkladı ama testlerin içeriğine ilişkin bilgi vermedi.
Yeni yılda yürürlüğe giren yasa, ehliyet alacaklara IQ (zeka) testini şart koşuyor, yani ehliyet alacaklara bazı temel zeka soruları sorulacak. Buraya kadar her şey normal. Ancak sokaktaki vatandaşın IQ’dan habersiz olması bir yana, bu test bilimsel olarak sadece 4-14 yaş arası çocuklara uygulanabiliyor. Oysa ehliyet alabilmek için en az 18 yaşında olmak gerekiyor.
Milli eğitim Bakanlığı (MEB) Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği’nde yapılan değişikliğe göre 1 Ocak’tan itibaren ehliyet alacak olan sürücülere IQ testi yapılacak. IQ testinde düzeyi 79 ve altı olanlar ehliyet sahibi olamayacak. Uygulama görünüşte Avrupa Birliği standartlarına kavuşturulma olarak görünse de merak edilenleri de beraberinde getirdi. Çünkü trafik kuralları ihlallerine karşı özellikle ehliyetlerin zeka kapasitesiyle denetim altına alınması Türkiye’deki uygulama modeli ile şaşırttı. Çünkü ehliyet alma şartı 18 yaş ve üstü geçerli iken yetişkinleri kapsayan bir zeka testi yok. Yani ortada yönetmelik var ama bunu gerçekleştirecek ne bir merkez ne de test var.
ZEKA VE EHLİYET MANTIĞI
Zekanın çevreye uyum olarak da tanımlandığına dikkat çeken Tüm Üstün Zekalılar Derneği (TÜZDER) Genel Müdürü Tunahan Coşkun, ehliyet alımında bu testlerin zorunlu hale getirilmesini doğru bulduğunu ancak boşlukların doğurduğu soru işaretleri olduğunu söyledi. Coşkun, “Zeka testleri çevre ile uyum, konsantrasyon stresle başa çıkma gibi birçok unsuru da ölçen kavramlar olduğu için zeka testleri ile birlikte ehliyet için bu anlamlı bir karşılık buluyor. Çünkü özellikle İstanbul trafiğine baktığımızda gerçekten trafikte stresle baş etme, o trafik yoğunluğuna ya da belli ana arterlerdeki problemlerin farkına vararak bunlara uyum sağlama ya da problemlerin dışında bir yöntem izlemek zeka testleri ile ilgili önemli bir unsur olacağını düşünüyorum. Ancak birincisi burada verilecek ehliyetler 18 yaşından sonra başlıyor diye biliyorum. Türkiye’de yetişkinlere özgü standardizasyonu yapılmış bir zeka testi bulunmuyor. Dolayısı ile burada zeka testinden kasıt nedir? Hangi test yapılacak? Bunun açığa çıkarılması gerekiyor. İkinci soru ise bu testler nerede ve kimler tarafından yapılacak?Bu da önemli bir unsur olarak karşımıza çıkıyor. Çünkü bu testler devlet kurumları tarafından Rehberlik Araştırma Merkezleri tarafından yapılıyor ve 4-14 yaş grubu arasındaki çocuklar için yapılıyor. Yetişkinler için hangi birimler kullanılacak? Hangi psikologlar bu testleri yapacaklar? Ve hangi testler uygulanacak?” dedi.
TESTİ GEÇEMEYENLER NE YAPACAK?
Coşkun ayrıca yetişkinlere yapılacak zeka testinin önce küçükler üzerinde yapılması gerektiğini savunan ve yapılan testlere göre çocukların eğitim hayatlarının düzenlenerek böylelikle ehliyet alımında da sorun yaşanmayacağını belirtti. Testi geçemeyen sürücü adayları için de önemli bir hatırlatmada bulunan Coşkun şunları söyledi: “ Burada geç kalınmış bir uygulama diyebilir miyiz? Evet diyebiliriz. Çünkü kendi içinde dezavantajları da var. Çünkü belli bir kısmı da yani hayatını idame ettiren zihinsel olarak belki o skorun altında kalan kişileri de trafikten ya da toplumdan soyutlaştırma anlamına da geldiği için biraz soru işareti konulabilir buraya.”
SÜRÜCÜ EĞİTMENLERİ DE ŞAŞKIN
Bahçelievler Sürücü Kursları ve Eğitimciler Derneği Başkan Yardımcı Özkan Coşan sürücü adaylarının yönetmelikte yapılan değişikliğe dair kendilerine sorular sorduğunu belirterek; “ B noktada öğrencilerimiz bize bu soruları soruyor IQ testi nasıl yapılacak hangi öğrencileri yapılacak diye. Boşluk var testi neye göre ve nasıl değerlendirecekler. Bunlarla ilgili boşluklar var umarım bu boşluklar doldurulur” dedi.
5 yıllık sürücü eğitmenliği yaptığını dile getiren Deniz Yurtseven ise, “Sağlık raporu veriliyor ama zeka testine tabi tutulmuyor. Normal sadece bakılıyor.Ama IQ testi de yapılması gerekiyor. Çünkü öğrenciye veriyorsunuz ama alamıyor. “siz algılayamıyorsunuz da trafiğe uygun değilsiniz” de diyemiyorsunuz. Çünkü parasını vermiş sağlık raporunu almış. Trafiğe o şekilde çıktığını düşünsenize katliam bence. Beş dosya yaktığını biliyorum. Trafiğe o şekilde çıktığını düşünsenize bir katliam bence" dedi.
KURSİYERLER SORDU: TEST NASIL UYGULANACAK?
55 yaşında ehliyet almaya karar verdiğini ve yönetmeliğe ilişkin herhangi bir bilgisinin olmadığını söyleyen kursiyerlerden Sezai Altıparmak, “Çıkan IQ testi nerede ve nasıl uygulanacak diye bir bilgim yok. İnternette bulduğum zeka testleri yapıyorum. 55 yaşına geldim hiç IQ testi yaptırmadım. Keşfedilmek için biraz geç” dedi.
EHLİYETLİ SÜRÜCÜLER:“IQ TESTİ NEDİR?”
Uygulamayı değerlendiren bazı vatandaşlar ise önce testlerin gerekliliğine inandığını söyledi ardından IQ testinin ne olduğunu sordu. 8 yıldır ticari taksi şoförlüğü yaparak geçimini sağlayan Hasan Kari, “ Ehliyeti herkes marketlerden alır gibi alıyorlar zaten. Trafikten de geçilmiyor, her gün kaza. Renk körleri de ehliyet alabilir, olabilir. Taksimetreye zam olsun bence” diye konuştu.
Uzun yıllardır ehliyetinin olduğunu ancak araç kullanmadığını belirten Ahmet Say da kazaların en önemli kaynağının cehalet olduğunu söyledi. Say, “ İnsanların gerçekten cahilliğinden eğitimsizliğinden kazalar oluyor. IQ testi nedir? bilmiyorum. Detaylı olarak eğer devlet gerçekten bunu halka yansıtsa bunun yanlışı doğrusu budur diye bu yapılır ama içeriğini bilmiyoruz” diye konuştu.
Uzun yıllar taksi şoförlüğü yapan Mehmet Sür ise, “ IQ teti nedir? O test nedir bilmiyorum. Zeka testi mi? O zaman iyi olur en azından ayıklanır. Bir sürü zekasız insan var” dedi.
1981 yılından bu yana ehliyet sahibi olduğunu ve araç kullandığını belirten Musa Dağlı, “Bana göre geç kalınmış bir uygulama. Yıllar önce yapılması gerekiyordu. Herkes para verdiği an ehliyet alamamalıydı. Eğer bu test uygulanırsa İstanbul trafiği hafiler ve yüzde 90’nı da o sınavda kalır” dedi.
BAKANLIKTAN YAPILAN AÇIKLAMA
Öte yandan Sağlık Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada ise sürücü adaylarının pskiyatrik muayene sonucu gerekli görüldüğü takdirde IQ testinin yapılacağı belirtildi. Bakanlıktan yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Sürücü/sürücü adayı sağlık raporu almak üzere aile hekimlerine ve Bakanlıkça ruhsatlı özel sağlık kuruluşlarında çalışan pratisyen hekime başvuracaktır. Kişinin hiçbir sağlık problemi yok ise sağlık raporu aile hekimi/pratisyen hekim tarafından düzenlenecektir. Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasında sayılan durumların içerisinde yer alan ruh hastalıklarından “ağır akıl hastalığı, zekâ geriliği, demans, kişilik bozukluğu, ağır davranış bozukluğu, alkol bağımlılığı ve psikotrop madde bağımlılığı” gibi bir durumdan şüphelenmesi veya varlığının tespiti halinde psikiyatri muayenesi hariç raporunu düzenleyerek psikiyatri muayenesi yapılmak üzere kişiyi psikiyatri uzmanının bulunduğu hastaneye sevk edecek ve psikiyatri uzmanı tarafından yapılan muayene sonucunda gerekli görürse zekâ testi yapılmasını isteyecek ve yapılan zekâ (IQ) testinin sonucunun 79 ve altı çıkması halinde kişi sürücü olamayacaktır. Yani herkes IQ testi yaptırmayacaktır.”
(İHA)
Yeni yılda yürürlüğe giren yasa, ehliyet alacaklara IQ (zeka) testini şart koşuyor, yani ehliyet alacaklara bazı temel zeka soruları sorulacak. Buraya kadar her şey normal. Ancak sokaktaki vatandaşın IQ’dan habersiz olması bir yana, bu test bilimsel olarak sadece 4-14 yaş arası çocuklara uygulanabiliyor. Oysa ehliyet alabilmek için en az 18 yaşında olmak gerekiyor.
Milli eğitim Bakanlığı (MEB) Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği’nde yapılan değişikliğe göre 1 Ocak’tan itibaren ehliyet alacak olan sürücülere IQ testi yapılacak. IQ testinde düzeyi 79 ve altı olanlar ehliyet sahibi olamayacak. Uygulama görünüşte Avrupa Birliği standartlarına kavuşturulma olarak görünse de merak edilenleri de beraberinde getirdi. Çünkü trafik kuralları ihlallerine karşı özellikle ehliyetlerin zeka kapasitesiyle denetim altına alınması Türkiye’deki uygulama modeli ile şaşırttı. Çünkü ehliyet alma şartı 18 yaş ve üstü geçerli iken yetişkinleri kapsayan bir zeka testi yok. Yani ortada yönetmelik var ama bunu gerçekleştirecek ne bir merkez ne de test var.
ZEKA VE EHLİYET MANTIĞI
Zekanın çevreye uyum olarak da tanımlandığına dikkat çeken Tüm Üstün Zekalılar Derneği (TÜZDER) Genel Müdürü Tunahan Coşkun, ehliyet alımında bu testlerin zorunlu hale getirilmesini doğru bulduğunu ancak boşlukların doğurduğu soru işaretleri olduğunu söyledi. Coşkun, “Zeka testleri çevre ile uyum, konsantrasyon stresle başa çıkma gibi birçok unsuru da ölçen kavramlar olduğu için zeka testleri ile birlikte ehliyet için bu anlamlı bir karşılık buluyor. Çünkü özellikle İstanbul trafiğine baktığımızda gerçekten trafikte stresle baş etme, o trafik yoğunluğuna ya da belli ana arterlerdeki problemlerin farkına vararak bunlara uyum sağlama ya da problemlerin dışında bir yöntem izlemek zeka testleri ile ilgili önemli bir unsur olacağını düşünüyorum. Ancak birincisi burada verilecek ehliyetler 18 yaşından sonra başlıyor diye biliyorum. Türkiye’de yetişkinlere özgü standardizasyonu yapılmış bir zeka testi bulunmuyor. Dolayısı ile burada zeka testinden kasıt nedir? Hangi test yapılacak? Bunun açığa çıkarılması gerekiyor. İkinci soru ise bu testler nerede ve kimler tarafından yapılacak?Bu da önemli bir unsur olarak karşımıza çıkıyor. Çünkü bu testler devlet kurumları tarafından Rehberlik Araştırma Merkezleri tarafından yapılıyor ve 4-14 yaş grubu arasındaki çocuklar için yapılıyor. Yetişkinler için hangi birimler kullanılacak? Hangi psikologlar bu testleri yapacaklar? Ve hangi testler uygulanacak?” dedi.
TESTİ GEÇEMEYENLER NE YAPACAK?
Coşkun ayrıca yetişkinlere yapılacak zeka testinin önce küçükler üzerinde yapılması gerektiğini savunan ve yapılan testlere göre çocukların eğitim hayatlarının düzenlenerek böylelikle ehliyet alımında da sorun yaşanmayacağını belirtti. Testi geçemeyen sürücü adayları için de önemli bir hatırlatmada bulunan Coşkun şunları söyledi: “ Burada geç kalınmış bir uygulama diyebilir miyiz? Evet diyebiliriz. Çünkü kendi içinde dezavantajları da var. Çünkü belli bir kısmı da yani hayatını idame ettiren zihinsel olarak belki o skorun altında kalan kişileri de trafikten ya da toplumdan soyutlaştırma anlamına da geldiği için biraz soru işareti konulabilir buraya.”
SÜRÜCÜ EĞİTMENLERİ DE ŞAŞKIN
Bahçelievler Sürücü Kursları ve Eğitimciler Derneği Başkan Yardımcı Özkan Coşan sürücü adaylarının yönetmelikte yapılan değişikliğe dair kendilerine sorular sorduğunu belirterek; “ B noktada öğrencilerimiz bize bu soruları soruyor IQ testi nasıl yapılacak hangi öğrencileri yapılacak diye. Boşluk var testi neye göre ve nasıl değerlendirecekler. Bunlarla ilgili boşluklar var umarım bu boşluklar doldurulur” dedi.
5 yıllık sürücü eğitmenliği yaptığını dile getiren Deniz Yurtseven ise, “Sağlık raporu veriliyor ama zeka testine tabi tutulmuyor. Normal sadece bakılıyor.Ama IQ testi de yapılması gerekiyor. Çünkü öğrenciye veriyorsunuz ama alamıyor. “siz algılayamıyorsunuz da trafiğe uygun değilsiniz” de diyemiyorsunuz. Çünkü parasını vermiş sağlık raporunu almış. Trafiğe o şekilde çıktığını düşünsenize katliam bence. Beş dosya yaktığını biliyorum. Trafiğe o şekilde çıktığını düşünsenize bir katliam bence" dedi.
KURSİYERLER SORDU: TEST NASIL UYGULANACAK?
55 yaşında ehliyet almaya karar verdiğini ve yönetmeliğe ilişkin herhangi bir bilgisinin olmadığını söyleyen kursiyerlerden Sezai Altıparmak, “Çıkan IQ testi nerede ve nasıl uygulanacak diye bir bilgim yok. İnternette bulduğum zeka testleri yapıyorum. 55 yaşına geldim hiç IQ testi yaptırmadım. Keşfedilmek için biraz geç” dedi.
EHLİYETLİ SÜRÜCÜLER:“IQ TESTİ NEDİR?”
Uygulamayı değerlendiren bazı vatandaşlar ise önce testlerin gerekliliğine inandığını söyledi ardından IQ testinin ne olduğunu sordu. 8 yıldır ticari taksi şoförlüğü yaparak geçimini sağlayan Hasan Kari, “ Ehliyeti herkes marketlerden alır gibi alıyorlar zaten. Trafikten de geçilmiyor, her gün kaza. Renk körleri de ehliyet alabilir, olabilir. Taksimetreye zam olsun bence” diye konuştu.
Uzun yıllardır ehliyetinin olduğunu ancak araç kullanmadığını belirten Ahmet Say da kazaların en önemli kaynağının cehalet olduğunu söyledi. Say, “ İnsanların gerçekten cahilliğinden eğitimsizliğinden kazalar oluyor. IQ testi nedir? bilmiyorum. Detaylı olarak eğer devlet gerçekten bunu halka yansıtsa bunun yanlışı doğrusu budur diye bu yapılır ama içeriğini bilmiyoruz” diye konuştu.
Uzun yıllar taksi şoförlüğü yapan Mehmet Sür ise, “ IQ teti nedir? O test nedir bilmiyorum. Zeka testi mi? O zaman iyi olur en azından ayıklanır. Bir sürü zekasız insan var” dedi.
1981 yılından bu yana ehliyet sahibi olduğunu ve araç kullandığını belirten Musa Dağlı, “Bana göre geç kalınmış bir uygulama. Yıllar önce yapılması gerekiyordu. Herkes para verdiği an ehliyet alamamalıydı. Eğer bu test uygulanırsa İstanbul trafiği hafiler ve yüzde 90’nı da o sınavda kalır” dedi.
BAKANLIKTAN YAPILAN AÇIKLAMA
Öte yandan Sağlık Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada ise sürücü adaylarının pskiyatrik muayene sonucu gerekli görüldüğü takdirde IQ testinin yapılacağı belirtildi. Bakanlıktan yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Sürücü/sürücü adayı sağlık raporu almak üzere aile hekimlerine ve Bakanlıkça ruhsatlı özel sağlık kuruluşlarında çalışan pratisyen hekime başvuracaktır. Kişinin hiçbir sağlık problemi yok ise sağlık raporu aile hekimi/pratisyen hekim tarafından düzenlenecektir. Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasında sayılan durumların içerisinde yer alan ruh hastalıklarından “ağır akıl hastalığı, zekâ geriliği, demans, kişilik bozukluğu, ağır davranış bozukluğu, alkol bağımlılığı ve psikotrop madde bağımlılığı” gibi bir durumdan şüphelenmesi veya varlığının tespiti halinde psikiyatri muayenesi hariç raporunu düzenleyerek psikiyatri muayenesi yapılmak üzere kişiyi psikiyatri uzmanının bulunduğu hastaneye sevk edecek ve psikiyatri uzmanı tarafından yapılan muayene sonucunda gerekli görürse zekâ testi yapılmasını isteyecek ve yapılan zekâ (IQ) testinin sonucunun 79 ve altı çıkması halinde kişi sürücü olamayacaktır. Yani herkes IQ testi yaptırmayacaktır.”
(İHA)
