ANKARA (AA) - DışiÅŸleri Bakanı Mevlüt ÇavuÅŸoÄŸlu, "Pandemi Sonrası Dünyada Uluslararası Düzen ve DeÄŸiÅŸen Dinamikler" baÅŸlığıyla 4'üncüsü gerçekleÅŸtirilen TRT World Forum 2020'de, "Kovid-19 Sonrası Dış Ä°liÅŸkiler ve Devletlerarası Ä°liÅŸkilerde Yeni Gerçekler" baÅŸlıklı oturumda konuÅŸtu.
ÇavuÅŸoÄŸlu, TRT World'un sadece 5 yıl içinde önemli bir küresel haber kaynağı haline geldiÄŸine iÅŸaret ederek TRT World Forum'un da ÅŸimdiden dünyanın önde gelen konuÅŸmacılarını bir araya getiren, tanınmış bir platform olduÄŸunu belirtti.
Bu yılın en acil konusunun yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını olduÄŸunu ifade eden ÇavuÅŸoÄŸlu, birçok kiÅŸinin hayatını kaybettiÄŸini, ekonomilerin zarar gördüÄŸünü ve saÄŸlık sistemlerinin sınırlarının zorlandığını kaydetti.
ÇavuÅŸoÄŸlu, Kovid-19 salgının, eÅŸi görülmemiÅŸ küresel kriz olduÄŸunu ancak krizlerin, aynı zamanda fırsatlar da getirdiÄŸine dikkati çekerek "Bu fırsatla, sonrasına yönelik sürdürülebilir bir vizyonu daha iyi geliÅŸtirmek için iÅŸleri yapma ÅŸeklimizi nasıl deÄŸiÅŸtirebileceÄŸimizi düÅŸünme zamanı." ifadesini kullandı.
Bu forumun baÅŸlığından da anlaşılacağı gibi yeni gerçekleri belirleyerek baÅŸlanılması gerektiÄŸi deÄŸerlendirmesinde bulunan ÇavuÅŸoÄŸlu, "Ä°lk olarak, salgın mevcut çok taraflı sistemin zayıf yönlerini ortaya çıkardı. Uluslararası örgütlerde reform çaÄŸrımızın geçerliliÄŸini teyit etti." dedi.
ÇavuÅŸoÄŸlu, bu nedenle salgın döneminde çok taraflılığı ve güçlü kurumları teÅŸvik etme ihtiyacını vurguladıklarının belirterek ÅŸunları söyledi:
"Buna birçok örnek vermek gerekirse, G20 kapsamındaki çabaları güçlü ÅŸekilde destekledik. MIKTA'da Meksika, Endonezya, Güney Kore ve Avustralya ile güçlü uluslararası iÅŸ birliÄŸinin önemini vurguladık. Zorlukları daha iyi ele almak için Türk Konseyi liderlerini olaÄŸanüstü zirveye davet ettik. Ä°slam Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatında (Ä°Ä°T) da benzer amaçla yürütme kurulu toplantısı çaÄŸrısında bulunduk. Temel tıbbi malzemelere ve gelecekteki aşılara adil, ÅŸeffaf ve eÅŸit eriÅŸim çaÄŸrısında bulunan BM Genel Kurul Kararı'na ortak sponsor olduk. AB'nin Küresel Mukabele Uluslararası Taahhüt EtkinliÄŸi'ne katıldık. Ayrıca, Küresel Aşı Zirvesi'ne de katıldık."
Bakan ÇavuÅŸoÄŸlu, ikinci olarak, "Herkes güvende olana kadar kimse güvende deÄŸildir" anlayışıyla dünya çapında insani yardım çalışmalarına aktif katıldıklarını belirterek 156 ülke ve 11 uluslararası kuruluÅŸa tıbbi malzeme saÄŸladıklarını da kaydetti.
Salgından önce, insani yardım ve kalkınma yardımında en çok bağışta bulunan ülkenin Türkiye olduÄŸunu hatırlatan ÇavuÅŸoÄŸlu, "Kovid-19 salgını bize baÅŸka bir onur niÅŸanesi daha kazandırdı. Dünya çapındaki en büyük tıbbi yardım tedarikçisi olduk." ifadelerini kullandı.
ÇavuÅŸoÄŸlu, Kovid-19 salgını döneminde, Türkiye'nin, 141 ülkeden 100 binden fazla Türk vatandaşını ülkeye geri getirdiÄŸini anımsatarak "Tarihimizin en kapsamlı geri dönüÅŸ operasyonuyla meÅŸgulken diÄŸer vatandaÅŸlarını da unutmadık. Geri dönüÅŸ uçuÅŸlarımız da 67 ülkeden 5 bin 500 civarında yabancıyı uçaÄŸa aldı." diye konuÅŸtu.
Bu çalışmalar sırasında, Türkiye'nin geniÅŸ diplomatik ağı ve Türk Hava Yollarının (THY) yeteneklerinden faydalandıklarını söyleyen ÇavuÅŸoÄŸlu, dünyanın en büyük 5. diplomatik ağına ve en büyük 4. uçuÅŸ ağına sahip olmanın, büyük fark yarattığının altını çizdi.
"AB dayanışmasının nasıl suistimal edildiÄŸini sık sık görüyoruz"ÇavuÅŸoÄŸlu, jeopolitik söz konusu olduÄŸunda, bunun, devletlerarası iliÅŸkilerin kalıcı bir gerçeÄŸi olduÄŸunu ve bu durumun, Kovid-19 sonrası dönem için de geçerli olacağını belirterek "Birkaç aktör bölgemizi aktif olarak istikrarsızlaÅŸtırıyor. Türkiye, bu giriÅŸimlere karşı durmada kilit rol oynuyor." deÄŸerlendirmesinde bulundu.
DoÄŸu Akdeniz'de, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) tek taraflı ve maksimalist yaklaşımlarını empoze etmeye çalışırken Türkiye'nin, birincil meselesinin, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) yanı sıra Türkiye'nin haklarını korumak olduÄŸunu söyleyen ÇavuÅŸoÄŸlu, sözlerini ÅŸöyle sürdürdü:
"Bu üyelerin (Yunanistan ve GKRY) milliyetçi gündemini desteklemek için AB dayanışmasının nasıl suistimal edildiÄŸini sık sık görüyoruz. Son zamanlarda Ä°rini Operasyonu, Türkiye'ye karşı bir araç olarak kullanıldı. 22 Kasım'daki operasyon, bizim ön iznimiz olmadan Türk bayraklı bir ticari gemiye çıkma emri verdi. Bu, uluslararası hukukun açık bir ihlaliydi. Mürettebat üyelerine kötü davranıldı ve rahatsız edildi. 11 saat süren aramanın sonunda, gemide silah ambargosuna aykırı hiçbir ÅŸey bulunamadı. Bu yasa dışı eylemi ÅŸiddetle protesto ediyoruz. Libya silah ambargosuna iliÅŸkin BM Güvenlik Konseyi kararları, seyrüsefer serbestisini geçersiz kılmaz. Yanıt vermek için mevcut her yasal ve meÅŸru araca baÅŸvurma hakkımızı saklı tutuyoruz. Her durumda, DoÄŸu Akdeniz'de diyalog ve iÅŸ birliÄŸine hazırız. Bu nedenle, Kıbrıslı Türkler dahil olmak üzere tüm kıyı devletlerinin katılımıyla bir DoÄŸu Akdeniz Bölgesel Konferansı için çaÄŸrıda bulunduk."
"Libya Hükümeti'ne eÄŸitim ve danışmanlık desteÄŸimiz iç savaşı önledi"ÇavuÅŸoÄŸlu, Türkiye'nin yürüttüÄŸü askeri operasyonlarla Suriye'de 8 bin kilometrekareyi aÅŸkın alanın DEAÅž ve PKK/YPG'den temizlendiÄŸini belirterek Türkiye'nin çabaları sayesinde 411 binden fazla Suriyelinin evlerine döndüÄŸünü ifade etti.
Türkiye'nin Ä°dlib'deki varlığının, bir baÅŸka insani felaketi ve göç dalgasını engellediÄŸini söyleyen ÇavuÅŸoÄŸlu, "Astana Garantörleri olarak BM ile birlikte çabalarımız, Anayasa Komitesi'nin çalışmalarının önünü açtı." dedi.
ÇavuÅŸoÄŸlu, Libya'da da baÅŸka bir insani felaketi önlemek için Türkiye'nin inisiyatif aldığını belirterek "Türkiye'nin BM tarafından tanınan Libya Hükümeti'ne verdiÄŸi eÄŸitim ve danışmanlık desteÄŸi bir iç savaşı önledi. Bu, aynı zamanda BM önderliÄŸindeki siyasi sürecin yolunu da açtı." dedi.
"Türkiye barışı koruma ve ateÅŸkesi izleme rolünü de üstlenecek"Azerbaycan topraklarının beÅŸte birinin, 1990'ların başından beri yasa dışı iÅŸgalinin, "donmuÅŸ çatışma" olarak kabul edildiÄŸine dikkati çeken ÇavuÅŸoÄŸlu, "Son geliÅŸmeler, donmuÅŸ bir çatışma olmadığını göstermiÅŸtir. Çatışma, çatışmadır ve her an tırmanabilir. DonmuÅŸ olan bu çatışmalar deÄŸildir. DonmuÅŸ olan, çatışmaların çözümleridir." diye konuÅŸtu.
ÇavuÅŸoÄŸlu, Ermenistan'ın saldırganlığını sürdürmesi sonucunda çatışmanın yeniden ÅŸiddetlendiÄŸini hatırlatarak Türkiye'nin, Azerbaycan'ın toprak bütünlüÄŸü ve egemenliÄŸi temelinde, uluslararası hukuka ve BM Güvenlik Konseyi kararlarına dayalı müzakere edilmiÅŸ bir çözümü desteklediÄŸini belirtti.
Ermenistan, Azerbaycan ve Rusya arasında imzalanan ortak bildiriyi memnuniyetle karşıladıklarını söyleyen ÇavuÅŸoÄŸlu, "Azerbaycan'ın talebi üzerine Türkiye barışı koruma ve ateÅŸkesi izleme rolünü de üstlenecek." dedi.
"Türkiye güçlü bir NATO müttefikidir ve geleceÄŸini Avrupa BirliÄŸi'nde görüyor"ÇavuÅŸoÄŸlu, bu tür istikrarsızlaÅŸtırıcı geliÅŸmeler karşısında Türkiye hareketsiz kalsaydı, çok daha büyük sorunlarla karşı karşıya kalınacağını belirterek, ÅŸöyle devam etti:
"Aslında yaptığımız ÅŸey NATO için de iyidir. Bugün Ä°ttifak'ın DışiÅŸleri Bakanları bünyesinde toplantılarımıza devam ediyoruz. Ne yazık ki, her defasında, her zaman en baÅŸtan baÅŸlamak ve arkadaÅŸlarımızın apaçık olanı görmesini beklemek zorunda kalıyoruz. Türkiye güçlü bir NATO müttefikidir ve geleceÄŸini Avrupa BirliÄŸi'nde görüyor. ÇoÄŸunlukla Avrupa tarafında bulunan kafa karışıklığının üstesinden geldiÄŸimizde, Türkiye'nin AB'ye katılımına iliÅŸkin tarihi adımının atılabileceÄŸine inanıyorum. Bu aynı zamanda bölgemiz üzerinde de dönüÅŸtürücü bir etkiye sahip olacaktır."
"Diplomasi araçları zamana uyum saÄŸlamalıdır"ÇavuÅŸoÄŸlu, dış politikayı ilerleme göstermeyen bir kamu alanı olarak görmediklerini ve konuya sadece jeopolitik açıdan bakmadıklarını belirterek "Zaman deÄŸiÅŸtikçe diplomasi araçları da buna uyum saÄŸlamalıdır." dedi.
Geçen yıl üç önemli dış politika inisiyatifini duyurduklarını hatırlatan ÇavuÅŸoÄŸlu, Kovid-19 sürecinde bu giriÅŸimlerin ne kadar gerekli olduÄŸunun da gözler önüne serildiÄŸini vurguladı.
ÇavuÅŸoÄŸlu, "dijital diplomasi" inisiyatifini küresel salgından önce duyurduklarına dikkati çekerek, "Amacımız, dijital altyapımızı geliÅŸtirmek ve yeni teknolojilerin dönüÅŸtürücü gücünü diplomatik çalışmalarımızın tüm alanlarında kullanmaktır." ifadesini kullandı.
Türkiye'nin, "Yeniden Asya" inisiyatifiyle de bölgeyle iliÅŸkisini daha bütünsel ve uzun vadeli bir yaklaşımla ilerletmeyi hedeflediÄŸini söyleyen ÇavuÅŸoÄŸlu, "Bu inisiyatif, Afrika ve Latin Amerika'daki baÅŸarılı katılım faaliyetlerimizi tamamlıyor." diye konuÅŸtu.
ÇavuÅŸoÄŸlu, artan belirsizlik, karmaşıklık ve deÄŸiÅŸimle birlikte, bölgesel ve küresel sorunları tartışmak için yenilikçi platformların oluÅŸturulmasının bir zorunluluk olduÄŸunu da vurgulayarak "Antalya Diplomasi Forumu"nun da bu hedefi yerine getirdiÄŸini anlattı.
Türkiye'nin Balkanlar, Orta Asya, Afganistan ve kardeÅŸ Pakistan çevresinde bölgesel iÅŸ birliÄŸi inÅŸa etmeye yönelik daha köklü yaklaşımını da sürdüreceÄŸini söyleyen ÇavuÅŸoÄŸlu, "Barış Ä°çin Arabuluculuk gibi küresel giriÅŸimleri teÅŸvik etmeye devam edeceÄŸiz. Medeniyetler Ä°ttifakı'nı teÅŸvik ederken yabancı düÅŸmanlığına ve Ä°slam karşıtlığına karşı duracağız." dedi.
ÇavuÅŸoÄŸlu, Türk diplomatların, çok taraflılığın etkin ÅŸekilde saÄŸlanması için BM Genel Kurulu'na ve UNESCO Genel Konferansı'na halihazırda baÅŸkanlık ettiklerini hatırlatarak "Pandemi sonrası dünyaya baktığımda, Türkiye'nin giriÅŸimci ve insani diplomasisine her zamanki gibi büyük gereksinim duyulacağını görüyorum." deÄŸerlendirmesini yaptı.
Çevrim içi düzenlenen oturuma, ÇavuÅŸoÄŸlu’nun yanı sıra Pakistan DışiÅŸleri Bakanı Åžah Mahmud KureyÅŸi ve Finlandiya DışiÅŸleri Bakanı Pekka Haavisto da katıldı.
