ANKARA (AA) - Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) tarafından yayınlanan "15 Temmuz Darbe Girişimi Toplumsal Algı Araştırması"nda, darbe girişimi ve demokrasi nöbetlerinde sosyal medyanın rolü ele alındı.
Araştırma kapsamında, darbe girişiminin yaşandığı akşamdan raporun hazırlandığı tarihe kadar sosyal medyadaki içerikler ve bunları üreten hesaplar bilgisayar programıyla izlenerek arşivlendi. Böylece, darbe girişimini destekleyen veya karşı duran hesapların yanı sıra gündem olan etiketlerin (hashtag) analizi yapıldı.
Hazırlanan rapora göre, darbe girişiminden önceki hafta, 8-14 Temmuz arasında günde ortalama 5 milyon 773 bin 3 tweet atılırken, 15 Temmuz'da bu sayı yüzde 18 artışla 6 milyon 804 bin 329'a ulaştı. 15 Temmuz darbe girişimi gecesi saat 22.00'den itibaren atılan tweet sayısı sürekli artış gösterdi. Tweet sayısı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın FaceTime aracılığıyla CNN Türk'e bağlanmasının ardından zirveye çıktı. Erdoğan'ın açıklaması, darbe girişimiyle birlikte hakkında en çok tweet atılan konu oldu. Yine 15 Temmuz gecesi Cumhurbaşkanlığının resmi Twitter hesabından yapılan, "Bu kalkışma hangi aşamaya gelirse gelsin, bu akşam sokaklara sahip çıkmaya devam etmeliyiz. Zira her an yeni bir hareketlenme olabilir." açıklaması gecenin en çok etkileşim alan tweeti oldu.
Darbe girişiminin ertesi günü olan 16 Temmuz'da ise 8-14 Temmuz'a kıyasla atılan tweet sayısındaki artış yüzde 223'e ulaştı. 16 Temmuz'da 18 milyon 666 bin 642 tweet atıldı.
Darbe girişiminin püskürtülmesinin ardından, atılan tweet sayısı ilk iki güne göre düşmeye başlasa da 8-14 Temmuz haftasına kıyasla artış devam etti. Bu kapsamda, 17 Temmuz'da yüzde 62 artışla 9 milyon 347 bin 358, 18 Temmuz'da yüzde 41 artışla 8 milyon 163 bin 389, 19 Temmuz'da ise yüzde 39 artışla 7 milyon 533 bin 92 tweet atıldı.
En fazla "Darbeye hayır" etiketi kullanıldı
Raporda, 15-19 Temmuz'da Türkiye çapında hakkında en çok tweet atılan konu ve etiketlere de yer verildi. Buna göre, sosyal medya gündemi dikkate alındığında darbe karşıtlığı hem girişim sırasında hem de sonrasında ana gündem maddesi oldu.
Bu tarihler arasında darbe girişimine verilen tepkiler, sırasıyla en fazla, 6 bin 333 ile "Darbeye hayır", 5 bin 573 ile "askerime dokunma", 5 bin 551 ile "No Coupin Turkey", 5 bin 235'le "Demokrasi bayramı", 4 bin 527 ile "Millet tarih yazıyor", 4 bin 426 ile "Darbeciyi yargıla erlere dokunma", 4 bin 423 ile "Askerime sevgim sonsuz", 4 bin 380 ile "Vatan bir bayrak bir", 4 bin 355 ile "Obama Extradite Gülen", 4 bin 154 ile "Uyumuyoruz çünkü", 3 bin 921 ile "Türkiye yenilmedi", 3 bin 900 ile "Başkomutan M.K Atatürk", 3 bin 675 ile "Mehmetçik sahipsiz değildir", 3 bin 572 ile "Milletçe meydanlardayız" etiketleriyle ifade edildi.
Doğrudan mesaj kaygısı gütmeyen hashtagler de gündemde yer aldı. Bunların başlıcaları "Hulusi Akar" ve "15 Temmuz" oldu.
FETÖ'cüler Twitter'ı dezenformasyon için kullanmaya çalıştı
Raporda, 15 Temmuz darbe girişiminde, özellikle Twitter'ın FETÖ'cüler tarafından bir dezenformasyon ağına çevrilme gayretlerine de dikkat çekildi. Rapora göre, FETÖ'ye yakınlığıyla bilinen kişilerin, darbe girişimi gecesi ve sonrasında Twitter hesaplarından, toplumun darbe girişimine özelikle psikolojik boyutta gösterdiği direncin kırılmasına yönelik paylaşımlarda bulundukları gözlendi.
FETÖ'ye yakın 15 Twitter hesabının darbe girişiminin olduğu gün ve sonraki 2 gün içinde yaptıkları paylaşımlar incelendi. Bu hesaplardan yapılan paylaşımlarda, darbe sırasında ve sonrasında darbecileri merkeze alan bir tavırdan öte hükümet ve Erdoğan karşıtı söylem içinde olunduğu görüldü. Bu söylem ilk anlarda, darbe girişiminin başkanlık sisteminin yolunu açmak üzere hükümet tarafından kurgulandığı iddiası üzerinden inşa edildi.
FETÖ'cülerden "retweet" taktiği
Söylemlerde dikkat çeken bir başka nokta, darbe girişiminin FETÖ tarafından gerçekleştirilmiş olamayacağına dair vurgular oldu. Çoğu hesapta bu konuya dair yapılan ilk paylaşım genelde FETÖ elebaşı Fethullah Gülen'in darbe karşıtlığını ifade ettiği ve darbeyi kınadığı videosu oldu. Buna yönelik haberlerin FETÖ’ye yakınlığıyla bilinen kişilerce doğrudan yazılmadığı, başka hesaplardan retweet aracılığıyla paylaşıldığı görüldü.
Araştırma kapsamında, darbe girişiminin yaşandığı akşamdan raporun hazırlandığı tarihe kadar sosyal medyadaki içerikler ve bunları üreten hesaplar bilgisayar programıyla izlenerek arşivlendi. Böylece, darbe girişimini destekleyen veya karşı duran hesapların yanı sıra gündem olan etiketlerin (hashtag) analizi yapıldı.
Hazırlanan rapora göre, darbe girişiminden önceki hafta, 8-14 Temmuz arasında günde ortalama 5 milyon 773 bin 3 tweet atılırken, 15 Temmuz'da bu sayı yüzde 18 artışla 6 milyon 804 bin 329'a ulaştı. 15 Temmuz darbe girişimi gecesi saat 22.00'den itibaren atılan tweet sayısı sürekli artış gösterdi. Tweet sayısı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın FaceTime aracılığıyla CNN Türk'e bağlanmasının ardından zirveye çıktı. Erdoğan'ın açıklaması, darbe girişimiyle birlikte hakkında en çok tweet atılan konu oldu. Yine 15 Temmuz gecesi Cumhurbaşkanlığının resmi Twitter hesabından yapılan, "Bu kalkışma hangi aşamaya gelirse gelsin, bu akşam sokaklara sahip çıkmaya devam etmeliyiz. Zira her an yeni bir hareketlenme olabilir." açıklaması gecenin en çok etkileşim alan tweeti oldu.
Darbe girişiminin ertesi günü olan 16 Temmuz'da ise 8-14 Temmuz'a kıyasla atılan tweet sayısındaki artış yüzde 223'e ulaştı. 16 Temmuz'da 18 milyon 666 bin 642 tweet atıldı.
Darbe girişiminin püskürtülmesinin ardından, atılan tweet sayısı ilk iki güne göre düşmeye başlasa da 8-14 Temmuz haftasına kıyasla artış devam etti. Bu kapsamda, 17 Temmuz'da yüzde 62 artışla 9 milyon 347 bin 358, 18 Temmuz'da yüzde 41 artışla 8 milyon 163 bin 389, 19 Temmuz'da ise yüzde 39 artışla 7 milyon 533 bin 92 tweet atıldı.
En fazla "Darbeye hayır" etiketi kullanıldı
Raporda, 15-19 Temmuz'da Türkiye çapında hakkında en çok tweet atılan konu ve etiketlere de yer verildi. Buna göre, sosyal medya gündemi dikkate alındığında darbe karşıtlığı hem girişim sırasında hem de sonrasında ana gündem maddesi oldu.
Bu tarihler arasında darbe girişimine verilen tepkiler, sırasıyla en fazla, 6 bin 333 ile "Darbeye hayır", 5 bin 573 ile "askerime dokunma", 5 bin 551 ile "No Coupin Turkey", 5 bin 235'le "Demokrasi bayramı", 4 bin 527 ile "Millet tarih yazıyor", 4 bin 426 ile "Darbeciyi yargıla erlere dokunma", 4 bin 423 ile "Askerime sevgim sonsuz", 4 bin 380 ile "Vatan bir bayrak bir", 4 bin 355 ile "Obama Extradite Gülen", 4 bin 154 ile "Uyumuyoruz çünkü", 3 bin 921 ile "Türkiye yenilmedi", 3 bin 900 ile "Başkomutan M.K Atatürk", 3 bin 675 ile "Mehmetçik sahipsiz değildir", 3 bin 572 ile "Milletçe meydanlardayız" etiketleriyle ifade edildi.
Doğrudan mesaj kaygısı gütmeyen hashtagler de gündemde yer aldı. Bunların başlıcaları "Hulusi Akar" ve "15 Temmuz" oldu.
FETÖ'cüler Twitter'ı dezenformasyon için kullanmaya çalıştı
Raporda, 15 Temmuz darbe girişiminde, özellikle Twitter'ın FETÖ'cüler tarafından bir dezenformasyon ağına çevrilme gayretlerine de dikkat çekildi. Rapora göre, FETÖ'ye yakınlığıyla bilinen kişilerin, darbe girişimi gecesi ve sonrasında Twitter hesaplarından, toplumun darbe girişimine özelikle psikolojik boyutta gösterdiği direncin kırılmasına yönelik paylaşımlarda bulundukları gözlendi.
FETÖ'ye yakın 15 Twitter hesabının darbe girişiminin olduğu gün ve sonraki 2 gün içinde yaptıkları paylaşımlar incelendi. Bu hesaplardan yapılan paylaşımlarda, darbe sırasında ve sonrasında darbecileri merkeze alan bir tavırdan öte hükümet ve Erdoğan karşıtı söylem içinde olunduğu görüldü. Bu söylem ilk anlarda, darbe girişiminin başkanlık sisteminin yolunu açmak üzere hükümet tarafından kurgulandığı iddiası üzerinden inşa edildi.
FETÖ'cülerden "retweet" taktiği
Söylemlerde dikkat çeken bir başka nokta, darbe girişiminin FETÖ tarafından gerçekleştirilmiş olamayacağına dair vurgular oldu. Çoğu hesapta bu konuya dair yapılan ilk paylaşım genelde FETÖ elebaşı Fethullah Gülen'in darbe karşıtlığını ifade ettiği ve darbeyi kınadığı videosu oldu. Buna yönelik haberlerin FETÖ’ye yakınlığıyla bilinen kişilerce doğrudan yazılmadığı, başka hesaplardan retweet aracılığıyla paylaşıldığı görüldü.
