ANKARA (AA) - Türkiye CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan, Rusya'daki temaslarının ardından yurda dönüÅŸünde uçakta gazetecilerin gündeme iliÅŸkin sorularını yanıtladı, deÄŸerlendirmelerde bulundu. Moskova ziyaretinde Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin ile ikili iliÅŸkileri ele aldıklarını belirten ErdoÄŸan, özellikle Suriye'de Ä°dlib bölgesindeki geliÅŸmelerin gündemlerinin öncelikli maddesini teÅŸkil ettiÄŸini söyledi. Ayrıca Libya'yı da görüÅŸme imkanı bulduklarını bildiren ErdoÄŸan, "Rusya Federasyonu ile ekonomi, ticaret, sanayi, turizm, enerji alanlarında kapsamlı ve çok boyutlu iliÅŸkilerimiz var. Bugün bu konuları ele alma imkanımızın yanında, bu yıl ülkemizde yapacağımız Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey Toplantısı için Sayın Putin'i ülkemize davet ettik." dedi.
Suriye konusunda daha önce de Rusya Devlet BaÅŸkanı Putin'e söylediÄŸi bir konuyu bugün de ele alma fırsatı bulduklarını belirten CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, ÅŸöyle devam etti:
"Suriye ve Ä°dlib'deki geliÅŸmeler, ikili iliÅŸkilerimizi olumsuz yönde etkilememelidir. Bu anlayışla bugün önemli bir adım attık ve ateÅŸkes anlaÅŸmasını yaptık. Buradaki üç madde, önem arz ediyor. 6 Mart 2020 saat 00.01'den itibaren yürürlüÄŸe giren ateÅŸkesle ilgili arkadaÅŸlarımız konunun sahada takibini de yapıyor. AteÅŸkes birkaç alanda önemli kazanımlar getiriyor. Bir; ülkemizin sınırlarını rejim ve terör saldırılarına karşı daha korunaklı hale getiriyor. Ä°ki; Ä°dlib bölgesinde istikrar ve normalleÅŸmeye zemin hazırlıyor. Üç; orada bulunan askerlerimizin güvenliÄŸini teminat altına alıyor. Dört; sivillerin korunması için önemli bir adım teÅŸkil ediyor. Bu örnekler çerçevesinde sahadaki geliÅŸmeleri anbean takip etmeye devam edeceÄŸiz. BaÅŸta ÅŸahsım olmak üzere mevkidaşım ile beraber, bunun yanında DışiÅŸleri Bakanım, Milli Savunma Bakanım, Milli Ä°stihbarat TeÅŸkilatı BaÅŸkanım ile bu süreci takip edeceÄŸiz. Ve zaman zaman belki gün aşırı birbirimizi arayacağız ki bu ateÅŸkes sürecini kontrol altında tutalım, herhangi bir zemin kayması olmasın. Amacımız, Suriye'de BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararındaki siyasi süreci iÅŸletmek ve Suriye iç savaşını sona erdirmektir. Buraya gelirken amacımız, ateÅŸkes saÄŸlamaktı. Hamdolsun bunu temin ettik. Tabii rejimin olası ihlal ve saldırılarına karşı da her an teyakkuz halinde olacağız. Bu konudaki kararlılığımızı son bir haftada rejime verdirdiÄŸimiz zayiatlarda güçlü bir ÅŸekilde gösterdik."
Putin ile Ä°dlib ateÅŸkesinin yanı sıra Libya konusunu da ele aldıklarını hatırlatan ErdoÄŸan, Libya'da Hafter'in uzlaÅŸmaz tutumunun ortada olduÄŸunu söyledi. Hafter'in hiçbir anlaÅŸmaya uymadığı gibi savaşı da körüklediÄŸine dikkati çeken CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, "Bunu Amerika BirleÅŸik Devletleri, Almanya, Ä°talya gibi devletler de artık açıkça görüyor. Sayın Putin ile bu konuları ele aldık. Özellikle de bu Wagner konusunda Sayın BaÅŸkanın olumlu bir adım atacağını düÅŸünüyorum. Böylece Libya'daki sürecin de aynen bu akÅŸamki attığımız adıma benzer bir ÅŸekilde sonuçlanması ikimizin de önemli bir beklentisidir." dedi.
"Rusya ile olan ikili iliÅŸkilerimiz hiçbir ÅŸeye benzemez"Türkiye-Rusya iliÅŸkilerinin 5 yıldır iyi bir ÅŸekilde gittiÄŸi belirtilerek "Ne oldu da bu aralık ayından itibaren Putin birden tavır deÄŸiÅŸtirdi?" sorusu üzerine ErdoÄŸan, "Aslında çok da bir farklılaÅŸma olmadı. Zaman zaman uluslararası iliÅŸkilerde buna benzer geliÅŸmeler, iniÅŸ çıkışlar olabiliyor." yanıtını verdi. ErdoÄŸan, ÅŸunları söyledi:
"Rusya ile olan belki de bizim en son düÅŸünebileceÄŸimiz bir konu olabilir bu. Niye derseniz, bizim ÅŸu anda Rusya ile olan ikili iliÅŸkilerimiz hiçbir ÅŸeye benzemez. Bir taraftan savunma sanayisinde attığımız adımlar, bir taraftan nükleer enerjide attığımız adımlar, bir taraftan Türk Akımı konusunda attığımız adımlar, bir diÄŸer taraftan turizmde attığımız adımlar. Tabii bunların çok çok büyük önemi haiz. Ä°kili iliÅŸkilerimizin geldiÄŸi bu noktalarda bir de üçüncü ülkelerde beraber atabileceÄŸimiz adımların planlamasını yaptığımız dönemi yaşıyoruz. Yani onun için de herhalde bir yerden ÅŸöyle kara kediler girmiÅŸ olabilir."
"Ä°srail olabilir mi?" denmesi üzerine ise ErdoÄŸan, "Yok. O kadar zayıf deÄŸil." dedi.
Gözlem noktalarının durumuTürkiye'nin Ä°dlib'deki gözlem noktalarının akıbetinin sorulması üzerine ise CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, "Malum, toplamda 12 gözlem noktası var. Tabii bu gözlem noktaları bizim için çok çok önemli. 12 gözlem noktasının dışında tabii aÅŸağıda da gözlem önem ifade ediyor. Bu durumların hepsi de aynen ÅŸu andaki durum gibi korunacaktır. Åžu anda herhangi bir deÄŸiÅŸiklik söz konusu deÄŸil." açıklamasını yaptı.
Yapılan ateÅŸkes hatırlatılarak "Müzakere içeren süreç baÅŸladığını görüyoruz. Bu kapsamda Ä°dlib krizi tam olarak bitti diyebilir miyiz?" sorusu üzerine ErdoÄŸan, ÅŸu deÄŸerlendirmelerde bulundu:
"Az önce bir ifade kullandım. Yani biz ÅŸu anda iÅŸi o kadar saÄŸlama aldık ki her an Sayın BaÅŸkan ile irtibat halinde olacağım. DışiÅŸleri Bakanımız aynı ÅŸekilde muhatabıyla, Milli Savunma Bakanımız muhatabıyla, Milli Ä°stihbarat BaÅŸkanımız muhatabıyla sık sık görüÅŸmek suretiyle bu iliÅŸkiyi sürekli diri tutacağız. Bir yerde çatlak patlak olduÄŸu anda hemen konuya müdahale edeceÄŸiz. Tabii aramızda her ÅŸey yazı ile olmuyor, söz ile olanlar da var. Burada bu kararlılığımızı teyit ettik."
Daha önce Putin'e telefonda söylediÄŸi "Aradan çekilin, bizi rejim ile baÅŸ baÅŸa bırakın" sözü hatırlatılarak "GörüÅŸmede bu söylem masaya yatırıldı mı, gündeme geldi mi? Geldiyse bu görüÅŸmeden olumlu bir sonuç çıktı. Bu tavrınızın bir etkisi oldu mu?" sorusu üzerine CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, "Tabii bu konu tatlıya baÄŸlanınca böyle bir ÅŸeyi söylemenin de artık anlamı kalmadı." yanıtını verdi.
S400'lerin durumuRusya'nın geçmiÅŸte hassas konularda verdiÄŸi sözleri yerine getirmediÄŸi hatırlatılarak, "Böyle politikalar sürdürürse Rusya Federasyonu, S400 gibi kritik hayati projeler bundan etkilenir mi?" sorusu üzerine ErdoÄŸan, ÅŸöyle konuÅŸtu:
"S400 ÅŸu anda artık bizim malımız. Bir taraftan S400 ile ilgili eÄŸitim çalışmaları vesaire bunlar devam ediyor. S400'ü büyük oranda teslim almış vaziyetteyiz. Tamamı elimizde. Åžu anda tamamı geldi. Nisandan itibaren de artık faal hale gelecek. Ama yine söyleyeyim, dün de söyledim yetkililerine; Amerikalılara, 'EÄŸer bize Patriot verirseniz biz sizden de Patriot alırız.' dedik."
M4 kara yolundaki toplam 12 kilometrelik güvenli koridora iÅŸaret edilerek "Türkiye'nin beklentisi nedir? Biz uçuÅŸa yasak bölgede istemiÅŸtik çünkü. Ä°kincisi de M5 kara yolundaki sorun nasıl çözülecek? Bir de sonuç itibarıyla Esed rejimine hiç güven olmadığı ortada. Rusya nasıl dizginleyecek? Bununla birlikte acaba görüÅŸmeler boyunca Esed tarafıyla bir görüÅŸmesi oldu mu?" sorusuna CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, ÅŸu yanıtı verdi:
"M4 kara yolunun kuzeyinde 6 kilometre ve güneyinde 6 kilometre derinliÄŸindeki alanda bir güvenli koridor tesis edilecek. Burada aynı zamanda kendileriyle devriye sistemini de çalıştırmaya baÅŸlayacağız. Bu zaten aynı zamanda Türkiye ve Rusya olarak bir dayanışmayı ortaya koyuyor. Rejim bu noktalarda zaten Rusya’dan gelecek herhangi bir talimata karşı çok fazla direnmez. Nitekim bugün mesela biz çalışmalarımızı bitirdik. Bir an önce de ateÅŸkesle ilgili adım atılmış oldu ve 6 Mart 2020 saat 00.01 itibarıyla bu yürürlüÄŸe girdi. Her ÅŸey oldu ki orada da imzalar atıldı. Savunma Bakanlarımız imzaları attı. DışiÅŸleri Bakanlarımız da açıklamayı yaptı. Bundan sonra da ayrıca iÅŸin esas ve usulleri hakkında burada bir hafta kadar bazı çalışmalar yürütecekler."
ErdoÄŸan, Ä°dlib'in kuzeyinde, yüz binlerce insanın kötü koÅŸullarda olduÄŸuna dikkat çekilerek "Bu konuda kriz olduÄŸunda Avrupa BirliÄŸi’nden destek gelmiÅŸti. Aynı ÅŸekilde hem Resulayn ve Telabyad arasındaki bölgeye bir güvenli bölge inÅŸa etmek için daha önce uluslararası camiaya çaÄŸrı yapmıştınız. Orada bir uluslararası donörler olması konusunda bir destek alınacak mı, orada acilen güvenli bölgede inÅŸa çalışması yapılabilecek mi?" sorusu yöneltilince ÅŸunları kaydetti:
"Batı maalesef çok yüzlü. Yunanistan'a hemen anında 700 milyon avro söz verdiler; '350’sini hemen gönderelim, 350’sini de sonra gönderelim.' dediler. Bırakın 700 milyon avroyu, Åžansölye bize 25 milyon avrodan bahsetti ama ondan da maalesef henüz bir ses çıkmadı. Avrupa BirliÄŸi'nden gerek Konsey BaÅŸkanı Sayın Charles Michel olsun gerek Komisyon BaÅŸkanı Sayın Ursula von der Leyen olsun onlar da bazı sözler verdiler. Onlardan da bir netice çıkar mı çıkmaz mı bilmiyorum ama Sayın Bakanımızla da bazı görüÅŸmeleri oldu. Gelse de gelmese de biz bu kadar seviye kaybına uÄŸramış deÄŸiliz, Allah'ın izniyle bu iÅŸi hallederiz. Mesela basın mensuplarını o briket barakaların yapıldığı yere bir götürmek lazım. Oraları görmek lazım. 25-30 metrekarelik yapılar. Ä°stiyoruz ki oralarda Suriyeli kardeÅŸlerimiz daha iyi koÅŸullarda yaÅŸasın, yani biraz daha konforlu olsun. Duruma göre biz farklı ekip de ayarlar oradaki briket barakaları bir an önce bitirip o insanları oralara yerleÅŸtiririz."
'Yük paylaşımına gelince yük paylaşımında yoklar'"Açık kapı politikasının gözden geçirilip geçirilmeyeceÄŸi" yönündeki soru üzerine ErdoÄŸan, "Her ÅŸeyden önce bizim Yunanistan tarafı ile bu süreçte 'Açık kapı artık kapalı mı?' bunu tartışacak zamanımız yok, o iÅŸ bitti. Biz kapıları açtık ÅŸu anda. Mülteciler gidebildiÄŸi kadar gidecek, biz bunları zorla ülkemizden de çıkarmıyoruz. Kendi arzularıyla, kendi istekleriyle bu insanlar çıkıyorlar." ifadesini kullandı.
Yunanistan'ın sığınmacılara zulmettiÄŸini belirten ErdoÄŸan, "Takip ettiÄŸim kadarıyla, en son 5 vaka vardı öldürdükleri. Tüm bunların yanında tabii ÅŸiÅŸleyerek batırdıkları botlar da çok gaddar yaklaşımlarıdır." diye konuÅŸtu.
Yunanistan'ın Avrupa BirliÄŸi'nden inceleme için gelen heyetleri farklı yerlerde gezdirip diÄŸer taraftan bu uygulamalarını sürdürdüÄŸünü kaydeden ErdoÄŸan, ÅŸöyle devam etti:
"Bulgaristan BaÅŸbakanı Boyko Borisov bize 'Sofya'da bir toplantı yapalım.' dedi. Buna Yunanistan BaÅŸbakanı Miçotakis'i de davet etmek istedi. O gün iki tane ölüm vakası vardı. Bu olaydan sonra ben de kendisine dedim ki 'Miçotakis'in olduÄŸu yere gelmem ve onunla aynı fotoÄŸraf karesinin içerisine de girmem'. O gece çok konuÅŸtuk, çok ikna etmeye çalıştılar ve sonra iptal edildi.
Zira bu iÅŸler bu kadar ucuz deÄŸil. Ä°nsan hayatının bu kadar ucuz olmadığını, bu siyasetçilerin bilmesi lazım. Dolayısıyla bunlar olmamış olsa belki bu süreç çok daha farklı akacaktı. Aslında Ä°dlib olayı ile Avrupa BirliÄŸi'nin ilgisi yok ama onlar tabii bundan vazife çıkarma noktasında. Nasıl ki Libya ile ilgili Merkel, Berlin zirvesi olayını gündeme getirdi aynı ÅŸekilde Macron buralardan bir ÅŸeyler çıkarmaya gayret ediyor. Buna benzer ÅŸekilde Avrupa ülkelerinin çoÄŸu durumdan vazife çıkarmakta mahirler. Ama yük paylaşımına gelince yük paylaşımında yoklar. Dolayısıyla da bu süreç içerisinde temenni ederiz ki hele hele bugünkü karardan sonra, onlarda çok daha farklı bir süreç baÅŸlar ve ona göre yeni adımlar atarız."
"Ne yasalarımız ne örfümüz ne adetimiz müsaade eder"CHP Genel BaÅŸkanı Kemal KılıçdaroÄŸlu'nun "Askerimizin Suriye'de ne iÅŸi var?" ÅŸeklindeki sözlerinin anımsatılarak, "Sizce CHP'yi ne motive ediyor, ne azmettiriyor?" sorusunun yöneltilmesi üzerine ErdoÄŸan, ÅŸöyle konuÅŸtu:
"CHP'deki ruh halini benim anlatmam doÄŸru olur mu? Bunlar adeta Deli Dumrul misali felaket yaşıyorlar. Ve ÅŸu an itibarıyla, bu sabah gerek avukatım olsun gerek yargı olsun bu ÅŸahıs ile ilgili bu davaları açtılar. Yani dokunulmazlığının kaldırılmasına varıncaya kadar bu süreci takip edecekler. Ben Türkiye Cumhuriyeti'nin CumhurbaÅŸkanıyım. Türkiye Cumhuriyeti CumhurbaÅŸkanı'na kalkıp da bu tür edepten, ahlaktan yoksun, böyle akla, hayale gelmeyecek hakaretleri yapmaya ne yasalarımız ne örfümüz ne adetimiz müsaade eder. " diye konuÅŸtu.
"Yargıda konuyla ilgili gereÄŸini yapacağız ve yapıyoruz"TBMM'de geçen gün bugüne kadar yaÅŸanmayan bir tablonun yaÅŸandığına iÅŸaret eden ErdoÄŸan, parlamentonun böyle bir tabloyu yaÅŸamasını hiç istemediklerini söyledi.
Bu tabloyu yaÅŸayan ve yaÅŸatanlara önce o partinin başındaki kiÅŸinin gereken bedeli ödetmesi gerektiÄŸini vurgulayan ErdoÄŸan, ÅŸu açıklamalarda bulundu:
"Onu da geçiyorum, dikkat edin bu ÅŸahıs her yönüyle her an her yerde maalesef birçok sakatlıklar yapıyor. Arifiye olayının perde arkasında da var. Kendisini ÅŸöhret yapabilmek veya bir karşılık bulabilmek için sırtına bir tiÅŸört giyiniyor. Yanına aldığı ÅŸöyle bir 50, 100 kiÅŸiyle gidip devasa bir yatırımı karalamanın, lekelemenin neticesini toparlamak istiyor. Tabii bu CHP'nin sorunudur ve milletimiz de bunlara vakti saati geldiÄŸinde gereÄŸini yapacaktır. Biz de yargıda konuyla ilgili gereÄŸini yapacağız ve yapıyoruz."
"Mecliste yaÅŸanan olayı siyasetin geldiÄŸi seviye açısından nasıl deÄŸerlendirdiÄŸinin" sorulması üzerine de ErdoÄŸan, yaÅŸananların çok büyük tehlike olduÄŸunu belirtti.
Türk siyasetinin kesinlikle buralara düÅŸmemesi gerektiÄŸinin altını çizen ErdoÄŸan, "Ama buraya düÅŸürenlere de bedelini, eÄŸer sorumluluk taşıyorsa, mensubu olduÄŸu partinin lideri hesabını sormalıdır." deÄŸerlendirmesinde bulundu.
"Olay, Rusya ile Türkiye arasındaki olay deÄŸil"Ä°dlib'deki saldırıyı "Bu saldırı 15 Temmuz hain darbe giriÅŸiminin bir devamı" olarak nitelendirdiÄŸi anımsatılarak, "Tam olarak ne oldu?" sorusunun yöneltilmesi üzerine ErdoÄŸan, Türkiye'yi tökezletme giriÅŸimlerini püskürttükçe saldırıların ÅŸeklinin deÄŸiÅŸtiÄŸini ifade etti.
"15 Temmuz'da FETÖ'cü darbecilere karşı ülkemizi nasıl savunduysak, koruduysak, Suriye’de de aynı ÅŸey sebeple bulunuyoruz." diyen ErdoÄŸan, ÅŸunları kaydetti:
"Åžimdi de Ä°dlib'de farklı bir olay sahnelenmeye çalışılıyor. Olay, Rusya ile Türkiye arasındaki olay deÄŸil. Bizim burada karşımızda Rusya yok, burada bizim karşımızda rejim var. Bu rejim ÅŸu anda maalesef öyle bir süreci yaşıyor ve yaÅŸatıyor ki maalesef bölgede bugüne kadar kendi halkına acımasızca zulmeden bir rejim. Kendi halkına bu kadar acımasızca zulmeden bu rejim önce El Bab'da, Cerablus'ta bütün bizim sınır bölgelerinden bizi hep rahatsız etti. Her zaman buralardan saldırdı ve birçok kayıplarımız oldu, yüzlerce… Uyarılarımız hep yapıldı ama bu uyarılara raÄŸmen durmadı. Ondan sonra ne oldu? Afrin'e geldi. Afrin'de aynı durum oldu. Ve Afrin'de de gereÄŸi yapıldı. Afrin'den sonra da iÅŸin buraya geliÅŸi, Ä°dlib'den bize olması muhtemel bir saldırıydı ve bu da oldu. Bu saldırının illa silahlı saldırı olması ÅŸart deÄŸil. Buradan milyonu aÅŸkın insan bizim sınırlarımıza doÄŸru iltica ediyorsa, göç hareketi baÅŸladıysa biz buna seyirci kalamayız. 'Bunlar da gelsin.' diyemeyiz. Buradaki sıkıntının temelinde ÅŸu anda göç yatıyor."
"Åžu an itibarıyla bize Amerika'dan gelmiÅŸ herhangi bir destek söz konusu deÄŸildir"Buradaki düzensiz göçün önünde durulması gerektiÄŸini vurgulayan ErdoÄŸan, bu insanların Türkiye'ye girmesi halinde ülkede 5-5,5 milyon mülteci olacağını söyledi.
Bunun altından Türkiye'nin nasıl kalkacağını soran CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, "Åžu andaki adımın temelinde, aslında yoÄŸun göç hareketi var. Bu göç hareketini de tabii ki durdurmamız gerekiyordu ve bunu bu ÅŸekilde durdurmuÅŸ olduk. Ve ÅŸu an itibarıyla bu ateÅŸkes adımı, bu atılan imzalar sahiplenildiÄŸi takdirde ki ÅŸöyle bir hafta içerisinde iÅŸte bunların usul esas konuları üzerindeki çalışmalar da yapılacak ve bu çok daha temelli bir yere inÅŸallah oturmuÅŸ olur." ifadesini kullandı.
"Bahar Kalkanı Harekatı ile birlikte, Amerikan cenahında da bir hareketlenme oldu. Acaba bu gelinen noktadan sonra hem Türk-Amerikan iliÅŸkilerinde hem de Suriye meselesi baÄŸlamında BirleÅŸmiÅŸ Milletler'i harekete geçirme olabilir. Mesela olumlu yönde bir ivme bekliyor musunuz?" sorusu üzerine CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, ÅŸu deÄŸerlendirmelerde bulundu:
"Åžimdi sözde güzel ÅŸeyler var ama uygulamada ne getirir ne götürür onu ÅŸu anda bilemiyorum. Ä°ÅŸte dün akÅŸam, Büyükelçi ile beraber BirleÅŸmiÅŸ Milletler Temsilcileri de bizdeydi. Onlarla da uzunca durum deÄŸerlendirmesi yaptık. Bu durum deÄŸerlendirmesinde de kendileri birçok destek vaadinde bulundular. Temennim odur ki bu destekler yerine gelir; tabii bu destekler BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi'nde olabilecek veya atılabilecek adımlar olur. Bunun yanında bugünkü ateÅŸkes olmayıp da süreç aynen devam etmiÅŸ olsaydı, birçok silah, mühimmat, araç gereç vesaire destekleri olabilirdi. Ama ÅŸu an itibarıyla bize Amerika'dan gelmiÅŸ herhangi bir destek söz konusu deÄŸildir. Fakat tabii önümüzde, ÅŸimdi bir de Libya meselesi var. Libya'da da yine bizim Amerika ile görüÅŸmelerimiz var. Libya hakkında aynı ÅŸekilde Rusya ile de görüÅŸmelerimiz var. Åžimdi bugün tabii Rusya'dan Wagner konusunda olumlu bazı beyanlar aldık. Temenni ederiz ki bu hayata geçer. EÄŸer hayata geçerse o zaman Libya'da bizim iÅŸimiz de kolay olacak, Serrac'ın iÅŸi de kolay olacak."
"Milli Ä°stihbarat TeÅŸkilatı (MÄ°T) mensuplarının deÅŸifre edilmesine" iliÅŸkin bir baÅŸka soruya karşılık ErdoÄŸan, "Bu faaliyetler hakkında çok fazla ÅŸey düÅŸünmeme gerek yok. Zaten yargı gerekli adımı attı. GeliÅŸmeleri biz de yakından takip ediyoruz." dedi.
