İSTANBUL (AA) - Medicana Çamlıca Hastanesi Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Alper Uçak, "Özellikle sol ana koroner damar tıkanıklığı ve çok damar hastaları sıklıkla by-pass cerrahisi için aday hastalardır" ifadesini kullandı.
Yazılı açıklamasında by-pass ameliyatına yönelik bilgiler paylaşan ve ameliyat sonrası yapılması gerekenler noktasında uyarılarda bulunan Uçak, kalp ve koroner damar hastalıklarının görülme sıklığının arttığına işaret ederek, buna paralel kalbi besleyen atardamarların daralması veya tıkanması durumunda yapılan cerrahi girişimlerin, yani by-pass ameliyatlarının da sıklıkla kullanıldığını belirtti.
Kalbi besleyen koroner damarlarda yavaş yavaş ya da aniden meydana gelen tıkanıklık sonucu, kalbe yeterince oksijen ve besin maddeleri ulaşamadığından kalp kasının beslenemediğini bildiren Uçak, beslenemeyen kalp kasına köprüleme anlamına gelen ve vücudun diğer bölgelerinden alınan yedek damarlarla kanın taşınmasına by-pass cerrahisi denildiğini ifade etti.
Uçak, by-pass cerrahisinin kalp damarları ileri derecede tıkanmış, stent ya da balonlama yöntemi ile açılamayan hastalara uygulandığını dile getirdi. Özellikle sol ana koroner damar tıkanıklığı ve çok damar hastalarının sıklıkla by-pass cerrahisi için aday hastalar olduğuna dikkati çeken Uçak, şu ifadeleri kullandı:
"By-pass cerrahisi büyük ölçekli ameliyat grubunda olup, genel anestezi altında uygulanır. Ameliyat esnasında hareketli olan kalp özel solüsyonlarla durdurulur ve dolaşım kalp akciğer makinesi dediğimiz cihazla sağlanır. Durdurulan kalp üzerindeki tıkalı damarlar tespit edildikten sonra tıkanıklığın ötesindeki damara özel mikro bıçaklarla delik açıp, köprülemede kullanacağımız yedek damarın bir ucu çok ince iğne ve özel iplerle dikilir. Yedek damarın öbür ucu ise kalpten çıkan ana atar damarının üzerine açılan delikle dikilerek kan akımı sağlanır.
Tüm damarlar takıldıktan sonra kalp ve akciğerler çalıştırılarak pompa cihazından ayrılarak kalbin ve akciğerlerin normal olarak çalışması sağlanır ve ameliyata son verilir. Bunun yanında uygun hastalarda kalbi durdurmadan yani kalp akciğer makinesine bağlanmadan çalışan kalpte baypas cerrahisi de uygulanabilir. Hatta bu yöntem kronik böbrek ve akciğer hastalarında ameliyat sonrası iyileşme hızı açısından daha avantajlıdır."
- "Ameliyat süresi 2-5 saat arasında"
By-pass cerrahisi yapılacak damar sayısına bağlı olarak ameliyatın 2 ila 5 saat arasında sürebildiği bilgisini paylaşan Uçak, by-pass cerrahisinde sıklıkla kullanılan yedek damarların göğüs duvarı iç yüzündeki meme atardamarı, kol atardamarı ve bacak toplardamarları olduğunu bildirdi. Uçak, şunları kaydetti:
"Bununla birlikte nadiren mide atardamarı ve kol toplardamarları da bazı durumlarda tercih nedeni olabilir. Bu damarlardan en kaliteli ve açıklık oranı en yüksek olan göğüs duvarı iç yüzündeki meme atardamarıdır. By-pass ameliyatı sonrası hastalar ortalama 1-2 gün yoğun bakımda, 4-5 gün de klinik katında takip edilerek ortalama 5-7 gün içerisinde taburcu edilir. Ameliyat sonrası ağrı, uykusuzluk, iştahsızlık, halsizlik, kabızlık ve ruh halinde değişiklikler olabilir. Bunlar tamamen geçicidir. Ameliyat sonrası uygulanacak destek tedavileriyle tamamen düzelir.
Göğüs kafesindeki yaranın sol tarafında ve bacakta yara çevresinde uyuşukluk ve karıncalanma hissi olabilir. Bunlar 1 ay içerisinde geçecektir. Ameliyat yerlerinde, omuzda ve sırtta ağrılar olabilir. Ağrı kesici ile rahatlar ve ortalama 3-4 hafta sürebilir. Ameliyat sonrası terleme ve hafif ateş olabilir, basit ateş düşürücülerle rahatlama sağlanır. Klinik katında hafif yürüyüşler oldukça faydalıdır. Bu yürüyüşler uyku, yemek ve büyük abdest alışkanlığı açısından normal biyolojik ritme dönmede önemlidir. Özellikle ileri yaşlarda kabızlık ve mide gazı gelişimi görülebilir."
Ameliyat sonrası akciğer fonksiyonlarını geliştirme açısından solunum egzersizlerinin önem taşıdığına dikkati çeken Uçak, şu açıklamalarda bulundu:
"Triflow denilen kafesteki 3 topu nefes vererek ya da alarak havaya kaldırılarak yapılır. Göğüs kafesindeki kemik ve yara iyileşmesi asgari 3 hafta olduğundan bu süre içerisinde özellikle kilolu hastalarda mutlaka göğüs korsesi giyilmesi önerilir. Bu süre içerisindeki öksürüklere karşı göğüsteki yara yerine her iki elle simetrik olarak bastırılarak, öksürük esnasında göğüs kafesi içerisinden gelen basınç dışarıdan elle karşılanmalıdır. Bacaktan alınan damardan dolayı ayak bileği seviyesinde şişlik olabilir. Bu durum 1-3 ay sürebilir. Bundan dolayı yaklaşık 1-3 ay süre ile düşük basınçlı varis çorabı giyilmelidir.
Hastalar genelde tam iyileşeyim psikolojisi ile hastanede daha fazla kalmak isterler. Aslında doktor uygun gördükten sonra hastanın iyileşmesini hızlandıran faktörlerden biri de kendi evindeki istirahat ortamıdır. Hastanın kendi evindeki huzurlu ve sakin ortam hastanede sağlanmaz. Eve çıktıktan sonra ziyaretçi sayısı kısıtlanmalı ve hasta yorulduğunda mutlaka istirahate çekilmelidir."
Uçak, by-pass'lı hastaların ameliyattan sonraki yaşam şeklinin nasıl olması gerektiğine ilişkin uyarılarını şu şekilde sıraladı:
"Eve geldikten sonra bir yakının desteğiyle sabun ve ılık su ile duş alınmalıdır. Yara yerleri keselenmemelidir. Taburcu olduktan 1 hafta sonra kontrole gidilerek dikişler alınmalıdır. Bacaklar uzun süreli sarkıtılarak oturulmamalıdır. Yara yerleri ezilecek şekilde bacak bacak üstüne atılmamalıdır. Ameliyattan 10 gün sonra düz yatılabilir ve en az 3 hafta sağa sola dönülmemelidir. Rahat ve bol elbiseler giyilmeye özen gösterilmelidir. İkinci haftadan sonra hafif yürüyüşlere başlanılmalıdır fakat yokuş yukarı yürümek ve merdiven çıkmak çabuk yorulmaya neden olabilir. 2 aydan sonra yürüyüş mesafesi artırılabilir.
Ameliyat sonrası en az 1,5 ay cinsel yakınlaşmada bulunulmamalıdır. Araç kullanmak için ise 2 ayın geçmesini beklemek lazım. 3 ay boyunca 5 kilogramdan fazla ağırlığı kaldırmamak, itmemek ve çekmemek gerekir. Ameliyattan 10 gün sonra orta mesafeli yerlere uçakla seyahat edilebilir. Uzun mesafeli (10 saatten fazla) yerler için 10 gün daha beklemek gereklidir. Ameliyat sonrası sigara kesinlikle bırakılmalıdır. Ameliyat sonrası hastalar 2-3 ay sonra normal çalıştığı işlerine devam edebilir."
