Ä°stanbul
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına karşı alınan tedbirlerin gevşetilmesiyle beklenenden daha fazla artan enerji talebine karşın arzın yetersiz kalması nedeniyle Avrupa başta olmak üzere küresel piyasalarda doğal gaz ve kömür fiyatları rekor kırıyor.
Dünyanın en büyük enerji tüketicisi konumunda bulunan Çin'de arz talep dengesizliğinden kaynaklanan enerji krizi nedeniyle sert tasarruf tedbirleri alan hükümet, Pekin ve Şangay gibi nüfus yoğunluğu yüksek şehirler dahil olmak üzere ülkede planlanmış elektrik kesintileri uyguluyor.
Ülke çapında uygulanan elektrik kesintileri çok sayıda fabrikanın kapanmasına ve 10 milyonlarca insanı etkileyen elektrik kesintilerine neden oluyor. Bu durum, bazı şehirlerdeki internet erişimi ve trafik ışıklarını da etkileyerek hayatın her alanına yansıyan olumsuzluklar sonucunda tüm ülkeyi sarsıyor.
Kömür arzındaki yetersizlik temel etken
Elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 60,8'ini kömürden sağlayan Çin'in enerji sektöründeki sorunlarda, özellikle kömür arzındaki yetersizlik ve rekor seviyeye ulaşan fiyatlar önemli rol oynuyor.
Dünyanın en büyük kömür üreticisi ve tüketicisi Çin'in elektrik üretiminin yüzde 7,1'i doğal gazdan, yüzde 17,9'u hidroelektrik, yüzde 4,8'i nükleer ve kalan yaklaşık yüzde 10'luk dilim ise rüzgar, güneş ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanıyor.
Çin Ulusal İstatistik Bürosu verilerine göre, ülkenin elektrik üretimi ocak-ağustos döneminde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 13 arttı. Elektrik talebindeki büyüme, ağırlıklı olarak kömürle karşılanırken, talep artışında enerji yoğun sektörler önemli rol oynadı.
Çin'in ocak-ağustos dönemindeki kömür üretimi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,4 artarken, kömür ithalatı söz konusu dönemde yüzde 10,3 azaldı.
Zhengzhou Emtia Borsası’nda kontratlarda termal kömürün ton başı fiyatı bu ay geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 130’un üzerinde artarak 210 dolara, API2 Rotterdam Kömürü Vadeli İşlemler Piyasası'nda ton başı kömür fiyatı son bir yılda yüzde 265 artışla 200 dolara çıktı.
Küresel etkiler tetiklenebilir
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre, dünyanın en büyük ikinci petrol tüketicisi konumunda bulunan Çin, aynı zamanda küresel elektrikli araç batarya üretim kapasitesinin yüzde 70'ine ev sahipliği yapıyor.
Çin'de, Apple ve Tesla şirketlerine mekanik parça tedarik eden Eson, Pekin yönetiminin enerji tüketimindeki sıkılaştırma politikasına uymak için bazı tesislerde üretimi durdurdu. Bu nedenle iPhone 13 gibi yeni ürünler dahil çok sayıda elektronik ürün için tedarik zincirlerinde aksaklıklar yaşanması bekleniyor.
Intel ve Nvidia gibi bilgisayar bileşeni üreten devasa şirketlerin Çin’deki ortakları da enerji krizinden etkilenirken, halihazırda devam eden çip krizi daha da derinleşebileceği belirtiliyor.
Özellikle Batılı ülkelerde Noel dönemi öncesinde elektronik ürünlerin tedarikinde yaşanabilecek sıkıntıların da Çin ve gelişmiş ekonomileri doğrudan etkilemesi öngörülüyor.
Goldman Sachs, yaşanan enerji sıkıntıları nedeniyle Çin ekonomisine yönelik 2021 büyüme tahminini şimdiden yüzde 8,2’den yüzde 7,8’e düşürdü.
Öte yandan, söz konusu krizin Çinli emlak devi Evergrande'nin batabileceğine ilişkin endişelerle birleşmesi küresel piyasaları daha da tedirgin hale getirdi.
Emisyon taahhütlerine karşı kömür üretimi ve ithalatını artırma kararı
Salgın sonrası toparlanma Çin'de alüminyum, demir, çelik gibi enerji yoğun ağır sanayi sektörlerine olan talebi de artırırken, bu sektörler ağırlıklı olarak kömürden üretilen elektriği tüketiyor. Ülkede bulunan çok sayıda kömür madeninin kapanması mevcut arz sıkıntısının derinleşmesine neden oldu. Bu nedenle, kömür tedarikindeki yetersizlik nedeniyle uygulanan elektrik kesintileri söz konusu sektörlerdeki üretimi de aksatabilir.
IEA verilerine göre, Çin’in demir ve çimento sektörlerinden kaynaklanan emisyonlar tek başına Avrupa Birliği’nin karbon emisyonlarından daha yüksek seviyede bulunuyor.
Küresel karbon emisyonlarının yaklaşık üçte birinin kaynağı olan Çin, emisyonlarını azaltma taahhütlerine rağmen hızla artan enerji talebini karşılamak için daha fazla kömür üretimi ve ithalatı yapmayı planlıyor.
Çin, 2030 yılına kadar karbon emisyonu üretiminde zirveye ulaşmaya ve 2060’a kadar söz konusu üretimi net sıfıra indirmeyi taahhüt etmişti.
Öte yandan, dünyada son 40 yılda inşa edilen kömür kapasitesinin yüzde 90'ından sorumlu olan Çin'de enerji sektörü ülkenin toplam sera gazı emisyonlarının yüzde 90'ınına neden oluyor.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com
