PEKİN - FUAT KABAKCI
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in 2012'de başlattığı "kaplan avı" olarak nitelendirilen yolsuzlukla mücadele kampanyası çerçevesinde, bugüne kadar birçok politbüro üyesi, bakan, eyalet valisi ve general gibi üst düzey yetkili soruşturma ve davaların ardından müebbet hapis veya idam cezalarına çarptırıldı.
Uluslararası Polis Teşkilatı (Interpol) eski Başkanı ve Çin Kamu Güvenliği Bakan Yardımcısı Mıng Hongvey'in Interpol tarafından önce kaybolduğu, sonra Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkezi Disiplin ve Denetleme Komisyonunun yolsuzluk soruşturması altında olduğunun açıklanmasıyla gözler Çin'deki yolsuzlukla mücadele sürecine çevrildi.
Çin lideri Şi'nin, göreve geldiği 2012'de ülkedeki yolsuzluğun "kökünü kazıyacağını" ve "kaplanlar" olarak tanımlanan üst düzey bürokratlardan, "sinekler" diye bilinen alt düzey bürokratlara kadar herkesin yolsuzluktan kaçınması gerektiğini vurgulamasından bu yana ÇKP'nin 80 milyonu aşkın üyesi soruşturuldu.
Ülkede yolsuzlukla mücadele sürecinde en üst düzey yetkililere "dokunulmaz olmadıkları” hatırlatılarak, soruşturmalar yapıldı. Bu soruşturmaların bazıları ömür boyu hapis, bazıları da idam cezalarıyla sonuçlandı.
Yolsuzluk soruşturmaları en üst kadrolara dokunduÇin'de ülkeyi yöneten en üst organlar, ÇKP'nin 7'si Politbüro Daimi Komitesi ve 18'i Politbüro Komitesi olmak üzere toplam 25 kişilik bir kadrodan oluşuyor. 2012'den bu yana yapılan yolsuzluk ve rüşvet soruşturmalarında üst yönetim kadrosunda yer alan birçok kişi soruşturma geçirdi.
Politbüro Daimi Komitesinde ülkenin devlet başkanı, başbakanı, en üst düzey yasama organı olarak görülen Çin Ulusal Halk Kongresi Başkanı, en üst düzey istişare organı Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı Başkanı, ÇKP Merkezi Disiplin ve Denetleme Komisyonu Sekreteri gibi üyeler yer alıyor. Politbüro Komitesinde ise idaresi doğrudan merkeze bağlı şehirlerin parti sekreterleri, bakanlar, ÇKP Merkezi Askeri Komitesi Başkan Yardımcıları gibi kilit önemde kadrolar bulunuyor.
Çin’de son 5-6 yıllık süreçte yürütülen yolsuzlukla mücadele kampanyasında, ÇKP Politbüro Daimi Komitesinden eski üye Cou Yongkang, bir dönemin en güçlü siyasetçilerden eski Politbüro üyesi, Çongçing Valisi ve Ticaret Bakanı Bo Şilay, Bo'nun halefi olarak Çongçing Parti Sekreterliği görevini yapan eski Politbüro üyesi Sun Cıngsay, eski Demiryolu Bakanı Liu Cıcün, Merkezi Askeri Komisyon başkan yardımcıları General Şü Cayhou ve General Guo Boşiong ile bakan ve yardımcıları düzeyinde çok sayıda kişi yolsuzluk yaptıkları gerekçesiyle idam, müebbet hapis gibi cezalara çarptırıldı.
Yolsuzluğun siyasi ve idari kanadındaki "kaplanlar"Ülkede ÇKP Politbüroya kadar uzanan yolsuzluk soruşturmalarının kıskaca aldığı siyasi ve idari kadrolardaki "kaplanlar" olarak tanımlanan üst düzey yetkililerin davası çoğunlukla müebbet hapis cezası veya idamla sonuçlandı.
"Kaplanlar" arasında yer alan en üst düzey yetkili ise ÇKP eski Politbüro Komitesi üyesi, eski Ticaret Bakanı ve Çongçing Valisi Bo Şilay davası oldu. Bo, hakkında 2012'de ciddi disiplin ihlalleri şüphesiyle soruşturma açılarak aynı yıl içinde kamu ve ÇKP'deki görevlerinden alındı. 2013’te hakim karşısına çıkan Bo'nun yolsuzluk, rüşvet ve görevini kötüye kullanma suçları işlediği belirtilerek, 20,44 milyon yüen (yaklaşık 3,3 milyon dolar) rüşvet aldığı açıklandı. Bo, söz konusu suçlardan müebbet hapis ve siyasi haklarından ömür boyu mahrumiyet cezasına çarptırıldı.
Politbüro Daimi Komitesi üyesi ve eski Çin Kamu Güvenliği Bakanı Cou Yongkang da görevde olduğu dönemde istihbarat, içişleri ve yargıdan sorumlu olduğu için "Güvenlik Çarı” olarak nitelendiriliyordu. 2014'te hakkında soruşturma açılan Cou'ya, akrabaları ve yakın arkadaşlarına maddi menfaat sağlamak için yetkilerini kullanarak devleti zarara uğratmanın yanı sıra siyasi rakiplerini dinleme, şantaj ve darbe suçlamaları yöneltildi.
"Büyük kaplan" olarak bilinen ve ailecek yolsuzluğa karışan Cou Yongkang ile ailesinin, yaklaşık 15 milyar dolarına el konuldu. Cou, 2015'te müebbet hapis cezasına çarptırıldı.
Eski Çin Devlet Başkanı Hu Cintao'nun Başyardımcısı ve eski Propaganda Bakanı Ling Cihua ise 2014’te soruşturmaya alındı. 2015 Temmuz'da tutuklanan ve disiplin ihlali gerekçesiyle ÇKP'den ihraç edilen Ling, 2016’da rüşvet, devlet sırlarını yasadışı yollarla ele geçirme ve görevi kötüye kullanma suçlarından müebbet hapis cezası aldı.
Bunun yanı sıra 2011'de soruşturma altına alınan Çin’in eski Demiryolları Bakanı Liu Cıcün'ün de 1986-2011 yıllarında yerel demiryolları idarelerindeki görevleri ve bakanlık döneminde konumundan dolayı avantaj sağladığı kaydedildi. Mahkemede görev süresi boyunca 64,6 milyon yüen (10,53 milyon ABD doları) rüşvet aldığı yüzüne okunan Liu, 2013’te görevini kötüye kullanmaktan ve rüşvetten iki yıl ertelemeli idam cezası aldı.
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’e rakip olması muhtemel gözüyle bakılan Politbüro üyesi, eski siyasetçi ve Çongçing kenti eski Parti Sekreteri Sun Cıngsay'a da geçen yıl soruşturma açılmıştı. Sun, 2002-2017 yıllarında 26,7 milyon dolar yolsuzluk yapmak, rüşvet almaktan suçlu bulundu. Sun'a geçen mayıs müebbet hapis cezası verildi.
Ayrıca eski Sincan Uygur Özerk Bölgesi Valisi, eski Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu Başkan Yardımcısı ve eski Ulusal Enerji İdaresi Direktörü Nur Bekri’ye de geçen ay ÇKP'nin disiplin kurallarını ve kanunları ihlal etmekten soruşturma açıldı. Bekri’nin soruşturması sürüyor.
Uluslararası Polis Teşkilatı (Interpol) tarafından geçen hafta kaybolduğu bildirilen ve ÇKP Merkezi Disiplin ve Denetleme Kurulu tarafından hakkında yolsuzluk ve kanunları ihlal etmekten soruşturma açılan eski Interpol Başkanı ve Çin Kamu Güvenliği Bakan Yardımcısı Mıng Hongvey'in de soruşturması sürüyor.
Yolsuzluk operasyonunun askeri kanadındaki "kaplanlar"Merkezi Disiplin ve Denetleme Kurulunun yolsuzluk soruşturmaları bir yandan siyasi ve idari tarafta devam ederken, diğer yandan askeri kanatta da sürüyor.
Bu kapsamda Politbüro Komitesi ve Çin Merkezi Askeri Komisyonu eski üyelerinden General Guo Boşiong, General Cang Yang, General Şü Sayhou da yolsuzluk soruşturmasına alındı.
Guo, 2002-2012 yıllarında Merkezi Askeri Komisyon Başkan Yardımcılığını yürütmüş ve hakkında 2015’te yolsuzluktan soruşturma açılmıştı. 2016'da sonuçlanan davasında rüşvet ve yolsuzluk suçuna karıştığına hükmedilen Guo'nun, tüm varlığına el konularak, müebbet hapis cezasına çarptırıldı.
Çin Merkezi Askeri Komisyonunun diğer eski Başkan Yardımcısı Şü Sayhou da 2014 yılında yolsuzluk ve rüşvet suçlamalarından dolayı partiden ve ordudan ihraç edildi. Şü, soruşturmaları sürerken Mart 2015’te mesane kanserinden öldü.
Çin Merkezi Askeri Komisyonunun eski üyesi General Cang Yang da geçen yıl ağustos ayında soruşturmaya alınmıştı. Eski General Cang'ın, soruşturmanın başlamasından 3 ay sonra kendini asarak intihar ettiği açıklandı.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com
