'Bozkırın Bilge Kalemi' Aytmatov tüm yönleriyle Uluslararası Issık Göl Forumu'nda ele

Dünyaca ünlü Kırgız Yazar Cengiz Aytmatov için Türkiye-Kırgızistan ortaklığında yapılan etkinliklere bir yenisi daha ekleniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın sunuş yazısıyla yayımlanan "Bozkırın Uyanışı Cengiz Aytmatov" kitabı, 2018'de Cengiz Aytmatov Yılı dolayısıyla çekilen "Bozkırdaki Toprak Ana: Cengiz Aytmatov" belgeseli ve Aytmatov anısına düzenlenen sempozyumun ardından, 10-12 Aralık'ta Bişkek'te Cengiz Aytmatov 4. Uluslararası Issık Göl Forumu düzenlenecek.

Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Nadir Alpaslan, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov'un himayelerinde düzenlenecek foruma ilişkin AA muhabirinin sorularını yanıtladı.

Alpaslan, Aytmatov'un sadece Kırgızistan'ın, Türkiye'nin ya da Türk Dünyası'nın değil, dünya edebiyatının ve insanlığın ortak değeri olduğunu belirtti.

Nadir Alpaslan, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Kırgızistan'ın Ankara Büyükelçiliği tarafından oluşturulan "Doğu Batı Arasında Anadolu Kültür Projeleri Platformu"nun, 10-12 Aralık'ta Bişkek'te düzenlenecek "Devlet ve Siyaset Adamı Olarak Aytmatov" başlıklı semineri, "Cengiz Aytmatov 4. Uluslararası Issık Göl Forumu" olarak toplama kararı aldığını ve ülkeler arası girişimlerini tamamladığını bildirdi.

Alpaslan, Aytmatov'un eserleri ve foruma ilişkin şu değerlendirmeleri yaptı:

"Onun eserlerinde yalın haliyle insan var. Onun eserlerinde insanlığın geleceğe yönelik ümidi var, bağımsızlık aşkı var, insanın ayakta ve hayatta kalma çabası var. Dahası, ortak geçmişimizde oluşan efsanelerin, masalların, Türk mitolojisinin insanlığa bir değer olarak sunulması var. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatlarıyla Aytmatov'a dair dünya kamuoyunda farkındalık oluşturulmasına yönelik her türlü çabaya destek veriyoruz. 4. Issık Göl Forumu da bunlardan birisi. Proje koordinatörlüğünü Ömer Erdoğan'ın üstlendiği ve dünyadan sahasında uzman akademisyenlerin katılacağı bu uluslararası seminere gerekli himaye, destek ve katkıyı sağlıyoruz."

Bağımsızlık yıl dönümünü kutlayan Kırgızistan'ı da tebrik eden Alpaslan, "İnanıyorum ki, Türkiye Cumhuriyeti nasıl ilelebet payidar kalacaksa Kırgızistan Cumhuriyeti de ilelebet payidar kalacaktır." dedi

Kırgızistan'ın Ankara Büyükelçisi Kubanıçbek Ömüraliyev ise Aytmatov'un, Kırgız tarihini, geleneğini, değerlerini en iyi anlatan yazar olduğunu belirtti. "O bir yazar değil sadece, o Kırgızistan'ın bilge kişisi, düşünürü, Kırgız halkının onurlu temsilcisi." ifadelerini kullanan Ömüraliyev, Aytmatov anısına programlar düzenlemekten, eserlerini daha fazla kişinin okumasından onur duyduklarını vurguladı.

Dünyada vicdanın ve insanlığın sesi olan küresel düşünür Aytmatov'un eserlerinin 178 dile çevrildiğini kaydeden Büyükelçi Ömüraliyev, Bişkek'teki forumda onu bütün yönleriyle ele alıp anacaklarını kaydetti. Ömüraliyev, Aytmatov'a kendileri kadar sahip çıkan Türkiye'ye ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a teşekkür etti.

"Doğu Batı Arasında Anadolu Kültür Projeleri Platformu" Koordinatörü Ömer Erdoğan ise 10 Aralık 2018'de "Ömür Var Asra Bedel" alt başlığıyla Aytmatov anısına düzenlenen programın ikincisini oluşturacak "Cengiz Aytmatov 4. Uluslararası Issık Göl Forumu"na Fransa, Belçika, Almanya, Bosna-Hersek, Rusya, Ukrayna, Azerbaycan, Kazakistan, Türkiye ve Kırgızistan'dan sahasında uzman akademisyenlerin konuşmacı olarak davet edildiğini kaydetti.

Kovid-19 salgınına yönelik tedbirler kapsamında oluşturulacak forum programı kapsamındaki sunumların, başta Türkçe olmak üzere farklı dillerde kitaplaştırılacağını anlatan Erdoğan, "Aytmatov’u yakından tanımak, onun mirasına ve değerlerine sahip çıkmak, bir kültür politikası olarak daha da ileriye taşınmalı, bu ve benzeri kültürel elçilik projeleri ile toplumların ticari, siyasi ve kültürel iş birliklerine katkılar sağlanması hedeflenmelidir." değerlendirmesinde bulundu.

Erdoğan, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bişkek Büyükelçiliği Kültür ve Tanıtma Müşavirliği, Kırgızistan'ın Ankara Büyükelçiliği, Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Yunus Emre Enstitüsü, Türkiye Yazarlar Birliği, Cengiz Aytmatov Enstitüsü, Cengiz Aytmatov Müzesi ve Aytmatov ailesinin katkı ve katılımıyla düzenlenecek programda "Bozkırın Uyanışı Cengiz Aytmatov" belgeselinin de gösterileceğini belirtti.

Kırgız edebiyatının yanı sıra Rus ve Türk edebiyatında da önde gelen isimlerden biri olan Aytmatov, 12 Aralık 1928'de dünyaya geldi. Usta yazar, okul hayatına 1935'te Rusçayı da öğrendiği Moskova'daki bir Sovyet okulunda başladı.

Aytmatov, babasının 1937'de tutuklanması ve bir yıl sonra kurşuna dizilmesiyle, bilge bir kadın olan babaannesi Ayıkman Hanım tarafından Manas Destanı'ndan hikayeler anlatılarak büyütüldü.

Eğitimine, 1938'de taşındıkları Kirovskoye'deki Rus yatılı bölge okulunda devam eden yazar, ailesinin geçim sıkıntısı nedeniyle küçük yaşta çalışmaya başladı.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra 1946'da ailesiyle Cambul'a taşınan ve burada Veteriner Teknik Okuluna giren Aytmatov, bu okuldan birincilikle, 1948'de girdiği Frunze Tarım Enstitüsünden 1953'te onur derecesiyle mezun oldu.

Kırgızistan'ın folklorik hikayelerini modern edebiyatla harmanlayan usta yazar, eserleriyle 1957'de Sovyet Yazarlar Birliği'ne kabul edildi.

Aytmatov, 1958'de kaleme aldığı "Cemile" adlı eserinin Fransız şair Louis Aragon tarafından Fransızcaya çevrilmesiyle daha çok tanınmaya başladı.

Çalışmalarıyla 1963'te Lenin Ödülü'ne layık görülen Aytmatov, edebi çalışmalarına ek olarak, Sovyetler Birliği Parlamentosunda milletvekili olarak görev yaptı.

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin eski Devlet Başkanı ve son lideri Mihail Gorbaçov'un danışmanlığını yapan beş kişiden biri olan Aytmatov, 1996'da Kırgızistan Cumhurbaşkanı Askar Akayev tarafından "kültür elçisi" sıfatıyla Kırgızistan'ın UNESCO temsilciliğine tayin edildi.

Eserleri farklı dillere çevrilen ünlü edebiyatçı, 1985'te Hindistan Javaharlal Nehru Ödülü, 1988'de Japonya Doğu Felsefesi Enstitüsü Akademi Ödülü, 1994'te Avusturya Avrupa Edebiyatı Devlet Ödülü, 1998'de Friedrich Rueckert Ödülü ile 2004'te Alexender Men ve Leo Kopelev Ödülü'nün de aralarında bulunduğu çok sayıda ödül aldı.

Yazar, 2008'de Rus televizyon kanalının belgesel çekimleri için gittiği Tataristan'ın başkenti Kazan'da ani böbrek rahatsızlığı geçirirken, tedavi için götürüldüğü Almanya'da 10 Haziran 2008'de 79 yaşındayken hayatını kaybetti.

Aytmatov, Türkiye'de, 1970'te kaleme aldığı "Selvi Boylum Al Yazmalım" adlı romanıyla tanındı.

Cengiz Aytmatov, "Dişi Kurdun Rüyaları" ve "Elveda Gülsarı" romanlarında insanların yanı sıra hayvanların da psikolojisini anlatmış, romanlarında insani özellikler atfettiği kurt ve at gibi hayvanlara yer vererek bu konuda başarılı olmuş dünyadaki sayılı yazarlardan biri olarak tanınıyor.

Son romanı "Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı"yı vefatından bir yıl önce okuyucuyla buluşturan Aytmatov'un "Zorlu Geçit", "Cemile", "İlk Öğretmenim", "Elveda Gülsarı", "Toprak Ana", "Dağlar ve Steplerden Masallar", "Kızıl Elma", "Selvi Boylum Al Yazmalım", "Fuji-Yama", "Beyaz Gemi", "Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek", "Gün Olur Asra Bedel", "Dişi Kurdun Rüyaları", "Cengiz Han'a Küsen Bulut" ve "Kassandra Damgası" adlı kitapları yayımlandı.

Kaynak: AA