Berlin Duvarı'nın yıkılışının 30. yıl dönümü

BERLÄ°N (AA) - SoÄŸuk Savaşın sembolü Berlin Duvarı'nın yıkılışının üzerinden tam 30 yıl geçti.

13 AÄŸustos 1961'de yapımına baÅŸlanan ve böylece Batı Berlin'i DoÄŸu Almanya'da ada haline getiren duvar 9 Kasım 1989'da yıkıldı.

Ä°kinci Dünya Savaşı'nın hemen ardından doÄŸu ve batı olarak bölünen Almanya'da, Berlin kentini ikiye ayıran Berlin Duvarı, yıkılışının üzerinden 30 yıl geçse de "utanç duvarı" olarak hafızalara kazındı.

SavaÅŸtan maÄŸlup çıkan Almanya, ABD, Ä°ngiltere, Fransa ve Sovyetler BirliÄŸi tarafından 4'e bölündü. Ä°kinci Dünya Savaşı'na kadar Almanya'nın baÅŸkenti olan Berlin'in de aynı ÅŸekilde bu ülkeler tarafından 4'e bölünmesi kararlaÅŸtırıldı.

1949'da ABD, Ä°ngiltere ve Fransa'nın kontrolündeki bölgelerin yönetimleri birleÅŸtirilerek Federal Almanya Cumhuriyeti (BRD) kurulurken, Sovyetler BirliÄŸi yönetimi altında bulunan bölgede de aynı yıl Demokratik Almanya Cumhuriyeti (DDR) ilan edildi.

Böylece Almanya, batı (BRD) ve doÄŸu (DDR) olarak ikiye ayrılmış oldu.

Daha sonraki yıllarda ekonomik sebeplerden genç ve iyi eÄŸitimli 2,5 milyondan fazla kiÅŸi DoÄŸu Almanya'dan Batı Almanya'ya kaçtı.

Bu kaçışları engellemek isteyen DoÄŸu Almanya yönetiminin 12 AÄŸustos 1961'de Berlin'de gizlilik içinde sınırı kapatma kararı almasının ardından ertesi gün askerler, Sovyet yönetiminin yer aldığı bölgeyi dikenli tellerle çevirdi. Bu teller de kaçışları engelleyemeyince 17 AÄŸustos 1961 gecesi, daha sonra "Utanç Duvarı" olarak anılacak 3,6 metre yükseklikteki Berlin Duvarı tuÄŸlalarla örülmeye baÅŸlandı.

Böylelikle 1949'da ikiye ayrılan Berlin, fiziki olarak da bir duvarla bölünmüÅŸ oldu. Berlin Duvarı aynı zamanda Almanya'yı, Avrupa'yı ve dünyayı iki blok ÅŸeklinde ayırdı ve "SoÄŸuk SavaÅŸ"ın sembolü oldu.

Berlin'in ortasından geçen ve kenti batı ve doÄŸu olarak ayıran duvar, Berlin'in çevresinde de yaklaşık 155 kilometre uzunluÄŸunda örüldü.

Daha sonraki yıllarda duvarın etrafında güvenlik önlemleri artırılarak gözetim kuleleri, ölüm ÅŸeridi ve iç duvar gibi baÅŸka unsurlar da eklenerek geniÅŸletildi. Süreç içinde bölgeye 302 gözetleme kulesi yerleÅŸtirildi ve toplam 11 binden fazla DoÄŸu Almanya askeri Berlin sınırında görev yaptı.

DoÄŸu ve Batı Berlin arasında 8 sınır kapısı kuruldu. Friedrichstrasse Caddesi üzerindeki "Checkpoint Charlie" en tanınmış sınır geçiÅŸ noktası olarak biliniyor.

Dönemin Sovyetler BirliÄŸi'nin Devlet BaÅŸkanı Mihail Gorbaçov'un açıklık ve yeniden yapılanma (Glasnost ve Perestroyka) politikasıyla baÅŸlayan süreç 1989'da DoÄŸu Almanya'yı da etkisi altına alınca insanlar özgürlük için sokaklara çıktı.

Binlerce eski DoÄŸu Almanya vatandaşı 1989'un yaz aylarında Macaristan ve o dönem adı Çekoslovakya olan ülke üzerinden Batı Almanya'ya kaçmaya baÅŸladı.

DoÄŸu Almanya'da ise ülke yönetimine protestolar artttı. Leipzig kentinde ''pazartesi gösterileri'' adı altında her hafta toplanan on binlerce kiÅŸi ''Wir sind das Volk'' (Biz Halkız) sloganıyla ülke siyasetinin deÄŸiÅŸmesini istedi.

Gösteriler DoÄŸu Almanya'nın deÄŸiÅŸik kentlerine yayıldı. 4 Kasım 1989'da ise DoÄŸu Berlin'de yer alan Alexander Meydanı'nda 100 binden fazla kiÅŸi toplandı ve DoÄŸu Almanya tarihinin en büyük protesto gösterisi yapıldı.

Bu gösterilere kayıtsız kalmayan DoÄŸu Almanya hükümeti bir seyahat düzenlemesi yapmak zorunda kaldı. DoÄŸu Almanya'yı yöneten Almanya'nın Sosyalist Birlik Partisi (SED) Sözcüsü Günter Schabowski, 9 Kasım akÅŸamı basının karşısına geçerek hükümetin seyahat düzenlemesine iliÅŸkin kararını okudu.

Schabowski, bir gazetecinin bu düzenlemenin ne zamandan itibaren geçerli olacağını sorması üzerinde "ivedilikle hemen" yanıtını verdi.

Bu sözlerin yayılması üzerine DoÄŸu Alman halkı sınır geçiÅŸ noktalarına akın etti. Ä°nsanlar üstlerine çıktıkları duvarı yıkmaya baÅŸladı. Sınır kapılarından veya duvarın üzerinden atlayarak kentin diÄŸer tarafına geçen DoÄŸu Berlinliler ile onları karşılayan Batı Berlinliler kucaklaÅŸtı.

Böylece 28 yıl, 2 ay, 28 gün ayakta kalan “Utanç duvarı” 9 Kasım 1989 tarihinde yıkıldı ve SoÄŸuk SavaÅŸ döneminin de sonu oldu.

Öte yandan DoÄŸu Almanya rejiminde çok sayıda kiÅŸi, sınırı ve böylelikle Berlin Duvarı’nı aÅŸarken öldürüldü. Kayıtlara göre bu rakam, 136 olsa da hayatını kaybedenlerin 250 kiÅŸi olduÄŸu tahmin ediliyor.

Berlin Duvarı nedeniyle iki Türk çocuÄŸu, 8 yaşındaki ilkokul öÄŸrencisi Cengaver Katrancı ve 5 yaşındaki Çetin Mert hayatını kaybetti.

Cengaver Katrancı 30 Ekim 1972'de Çetin Mert ise 11 Mayıs 1975'de Berlin Duvarı'nın kenarından geçen Spree nehrine düÅŸerek öldü.

Nehre düÅŸen 2 Türk çocuÄŸunu DoÄŸu Almanya askerleri tarafından vurulma korkusu nedeniyle kurtaran olmadı.

Bu da duvarın 2 Türk ailesi üzerinde bıraktığı acı iz olarak hafızalara kazındı.

İki Almanya resmi olarak duvarın yıkılışından 11 ay sonra 3 Ekim 1990'da birleşti.

Berlin Duvarı'nın yıkılmasının 30'uncu yılında, doÄŸu eyaletlerinde aşırı sağın güçlenmesi her ne kadar fiziki olarak kalkmış olsa da insanların zihinlerinde duvarların oluÅŸtuÄŸunu gösteriyor.

30 yıl önce yaÅŸanan sevinç ve mutluluk, Almanya'nın batısında endiÅŸelere doÄŸusunda ise "ikinci sınıf Alman vatandaşı" algısına dönüÅŸtü. Almanya'nın doÄŸusu ile batısı arasındaki sosyo ekonomik uçurum ise kapanmadı.

CumhurbaÅŸkanı Frank Walter Steinmeier katıldığı etkinlikte yaptığı konuÅŸmada Berlin Duvarı'nın yıkılmasının 30'uncu yılının birçok insan tarafından eskisi kadar içtenlikle kutlanmadığını vurgulayarak , "Toplumdaki bölünmüÅŸlük daha da derinleÅŸiyor ve bu seçim sonuçlarına çok açık bir biçimde yansıyor. Almanya'nın birleÅŸmesi çok büyük bir eserdi. Ä°nsanlardan çok özveri istedi." ifadesini kullandı.