Başkentin 'sokakta çalıştırılan' çocukları

ANKARA - BURCU ÇALIK/MERVE YILDIZALP

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Ankara İl Müdürlüğü öncülüğünde Ankara sokaklarında çalıştırılan Türk ve Suriyeli çocuklara yönelik araştırma, çarpıcı sonuçları gözler önüne serdi.

Ankara İl Müdürlüğünce Hacettepe Üniversitesi Çocuk Hakları Uygulama ve Araştırma Merkezi danışmanlığında, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye Ofisi'nin teknik desteğiyle Ankara'nın çeşitli ilçelerinde sokakta çalışan çocuklar üzerine araştırma yapıldı.

AA muhabirinin edindiği bilgilere göre, "Ankara Sokaklarında Çalıştırılan Çocuklar, Sorunlar ve İhtiyaçlar Araştırması"nda ortalama yaşları 13 olan 40'ı Suriyeli, 52'si Türk, 10'u kız, 82'si erkek toplam 92 çocuk ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirildi.

Görüşmeleri Ankara'nın çeşitli ilçelerinde Ağustos 2015-Nisan 2016 tarihlerinde yapılan araştırmanın raporu, il müdürlüğünün internet sitesinde yayımlandı.

Araştırmada, sokakta çalıştırılan çocukların boy ve kilo bilgilerinin yaş ortalamalarına göre geride seyrettiği ve çocukların genel olarak görüşmelerde sağlıksız bir görünüş ve mutsuz bir tavır sergilediği tespitine yer verildi.

Araştırmaya katılan çocuklar, günde ortalama iki öğün yemek yediğini bildirirken, çocukların yüzde 31,5'i kahvaltı yapmadığını anlattı. Türk çocukların yüzde 46,9'u, Suriyeli çocukların ise yüzde 62,5'i sokakta çalıştırılırken yiyeceklerini dışarıdan temin ettikleri belirlendi. 8 çocuk ise çöpten bulduklarını yediğini söyledi.

Yüzde 30'u okula gitmiyor

Çocukların eğitim durumlarına yönelik bilgilerin de yer aldığı araştırmada, hiç okula gitmediğini belirtenler ile okulu terk ettiğini aktaran çocukların oranı yüzde 30,8 olurken Suriyeli çocukların halihazırda okula gitmedikleri saptandı. Suriyeli çocukların yüzde 58,3'ü savaş ve göç nedeniyle okula devam edemediğini, Türk çocuklarının yüzde 22,2'si de çalışmak zorunda olması nedeniyle eğitim hayatını bıraktığını aktardı.

Çocuklara yönlendirilen "Babanız, annenize şiddet uygular mı?" sorusuna çocukların yüzde 24,2'si "evet" yanıtını verdi. Türkiye vatandaşı çocuklarda bu oran yüzde 21,2 iken Suriye vatandaşı çocuklarda yüzde 28,2 oldu. Türkiye vatandaşı çocukların yüzde 38,5'i ve Suriye vatandaşı çocukların ise yüzde 51,3'ü babalarından şiddet gördüğünü söyledi.

Çocukların yüzde 35,1'inin diğer çalışan çocuklardan şiddet gördüğü ortaya çıkan araştırmada, çocukların ayrıca sırasıyla tanımadığı kişilerden, işyeri sahiplerinden ve madde-alkol kullananlardan da şiddete maruz kaldığı belirtildi.

Ortalama çalışma yaşları 10

Araştırmaya katılan çocukların sokakta çalıştırılmaya başlama yaş ortalamasının 10 olduğu belirlindi. Türkiye vatandaşı çocukların Suriye vatandaşı çocuklara göre daha erken yaşta işe başladıkları gözlemlenirken araştırmaya katılan çocuklarda sokakta çalıştırılmaya başlama yaşı en düşük 4 en büyük 16 olarak saptandı.

Çocukların sokakta ne gibi işlerde çalıştırıldıklarına yer verilen araştırmada, çocukların en fazla yaptıkları işler, yüzde 33,7 oranıyla atık toplama, yüzde 34,8 oranıyla da mendil satma olarak belirlendi.

Ayrıca çocukların yüzde 5,4'ü mezarlıklara su taşıma işini yaptığını, yüzde 4,3'ü de cam sildiğini aktardı. Çocukların yaptığı diğer işler ise tartıcılık, ayakkabı boyama, dilenme, sokakta su ve gıda satma olarak sıralandı.

Araştırmada çocukların verdiği yanıtlardan büyük bölümünü çalışarak sokakta geçirdikleri süre ortalama 7,5 saat olarak hesaplanırken, çocukların sokakta en az bir en çok 13 saat geçirdikleri tespit edildi. Sokakta çalıştıktan sonra eve yürüyerek döndüğünü bildiren çocukların oranı yüzde 89,1 oldu.

İstemedikleri davranışlarla karşılaşıyorlar

Araştırmada, çocukların bağırma, tehdit, küfür ve hakaret gibi istemedikleri davranışlarla karşılaştığı belirtildi.

Çocukların yüzde 56,5'inin istemedikleri davranışlarla karşılaştığı belirtilen araştırmada, Suriye vatandaşı çocuklar arasında bu oranın yüzde 67,5, Türkiye vatandaşı çocuklar arasında ise yüzde 48,1 olduğu vurgulandı.

Çocukların sokakta en sık karşılaştıkları istenmedik davranışlar sırasıyla yüzde 36,5 oranıyla "bağırma/tehdit", yüzde 21,2 ile "küfür/hakaret" oldu. Bu iki kategoriyi dükkan sahipleri tarafından uygulanan şiddet ve diğer çalışan çocuklar tarafından uygulanan şiddet izledi.

Araştırmanın sonuç bölümünde sokakta çalıştırılan çocuklara yönelik alınması gereken önlemler de kapsamlı bir şekilde sıralandı. Bu durumdaki çocuklar için koruyucu, tedavi ve rehabilite edici çalışmalara ağırlık verilmesi gerektiğine işaret edilen araştırmada, "Sokakta çalıştırılmaya yönelik yaptırımların onarıcı adalet temelinde ele alınması önemlidir. Bu bağlamda, sokakta çalıştırılan çocuklara ve ailelere yönelik ceza temelli yaptırımlar, yerini sorunun köklerine dokunan mesleki müdahalelere bırakmalıdır." önerisine yer verildi.

Sokakta çalıştırılan çocukların farklı gelişim özellikleri ve ihtiyaçlarının dikkate alınması gerektiği belirtilen araştırmada, çocuk polisinin bir kurum olarak geliştirilmesi, sorunu ailede çözmek amacıyla sosyal hizmetlerin güçlendirilmesi, Suriye vatandaşı çocukların eğitim, ailelerinin ise istihdam sorunlarının ortadan kaldırılması gerektiği aktarıldı.

Öte yandan araştırma kapsamında çocuklardan istedikleri resimleri çizmeleri de istendi. Araştırma raporunda yer verilen resimlere göre çocuklar, en çok "aile" konusunu resmettiler.

Çocukların büyük bölümü anne-baba-çocuk, annesinin elinden tutan çocuk, mutlu ve kelebeklerin bulunduğu bir dünya çizdi.