Azerbaycan'ın zaferinin ardından bölgedeki yeni gerçeklikler

BAKÜ (AA) - Bölgenin yeni durumu, Azerbaycan ordusunun savaÅŸ meydanında elde ettiÄŸi zaferler ve Rusya'nın ara buluculuÄŸunda 10 Kasım'da imzalanan bildiriyle belirlendi. Azerbaycan ordusunun 27 Eylül'de baÅŸlattığı operasyon baÅŸarılı olunca, Ermenistan yenilgiyi kabul edip, ateÅŸkes bildirisini imzalayarak ordusunu bölgeden çekti.

44 gün süren operasyonlarda Azerbaycan Fuzuli, Cebrail, Zengilan, Gubadlı illeri ve ÅžuÅŸa ÅŸehrini, Hocavend, Hocalı ve AÄŸdere illerinin ise bazı kısımlarını iÅŸgalden kurtardı, bildiri gereÄŸi Ermenistan güçleri, AÄŸdam, Kelbecer ve Laçın'dan çıktı.

Azerbaycan CumhurbaÅŸkanı Ä°lham Aliyev'in, "DüÅŸmanı topraklarımızdan kovduk ve yeni bir gerçeklik yarattık. Herkes bu gerçekliÄŸi kabullenecek." diye nitelendirdiÄŸi yeni gerçeklik, yıllardır iÅŸgal altında olan toprakların artık Azerbaycan'ın kontrolünde olmasını ve göçmenlerin ata yurtlarına geri dönmesini içeriyor.

Yeni süreçte, gerekli güvenlik ve altyapı olanakları saÄŸlandıktan sonra kurtarılan kentlere daha önce buralardan göçmek zorunda kalan Azerbaycanlılar geri dönecek.

Azerbaycan ordusunun operasyonuyla kurtarılan Fuzuli, Cebrail, Zengilan, Gubadlı ve ÅžuÅŸa'da iÅŸgalden önce olduÄŸu gibi yine Azerbaycanlılar yaÅŸayacak. Bu 5 ilin alt ve üstyapıları onarıldıktan sonra yaklaşık 30 yıldır mecburi göçkün olarak yaÅŸayan Azerbaycanlılar eski evlerine dönebilecek.

AteÅŸkes bildirisi gereÄŸi Ermeni silahlı güçlerinden ve buraya sonradan yasa dışı ÅŸekilde yerleÅŸtirilen Ermeni nüfustan arındırılan AÄŸdam, Kelbecer ve Laçın illerinde de Azerbaycanlılar yaÅŸayacak. Azerbaycan kaynaklarına göre, yaklaşık bir milyon Azerbaycanlı iÅŸgal nedeniyle topraklarından uzakta yaşıyordu. Ä°ÅŸgalin sonlanmasıyla bu nüfusun topraklarına geri dönmesi bekleniyor.

AteÅŸkes bildirisinde DaÄŸlık KarabaÄŸ bölgesinde herhangi bir yönetim statüsü yer almıyor. KarabaÄŸ bölgesindeki Hankendi, Hocavend, Hocalı ve AÄŸdere'de, ÅŸu an orada yaÅŸayan Ermenilerle, iÅŸgal nedeniyle mecburen göçmek zorunda kalan Azerbaycanlılar yaÅŸayacak. Bu bölgede yaÅŸayan Ermeniler Azerbaycan vatandaşı olacak. CumhurbaÅŸkanı Aliyev, buradaki Ermenilerin hayatlarının öncekinden daha iyi olacağını her fırsatta dile getiriyor.

Buralarda yaÅŸayan Ermeni halkın güvenliÄŸini ÅŸimdilik Rus unsurlar saÄŸlayacak. Bölgede kurulacak Türk-Rus ortak merkezi de ateÅŸkesin uygulanmasını denetleyecek.

DaÄŸlık KarabaÄŸ ile Ermenistan arasında tek yol olan ve "Laçın koridoru" diye isimlendirilen güzergah, 5 yıl boyunca bölgede geçici görevli Rus askerlerinin kontrolünde olacak. Laçın kent merkezi, derinliÄŸi 5 kilometre olarak belirlenen koridorun içinde kaldığı için burada da 3 yıl boyunca Rus unsurlar bulunacak. Bu yolun 3 yıl içinde kent merkezinin dışına çıkartılması planlanıyor. CumhurbaÅŸkanı Aliyev'in daha kısa sürede tamamlanacağını söylediÄŸi yolun kullanıma açılmasıyla Laçın kent merkezindeki Rus askerlerinin görevleri tamamlanmış olacak.

Ermenistan'tan Hankendi'ne giden yol, Azerbaycan'ın iÅŸgalden kurtardığı ve kontrolüne aldığı ÅžuÅŸa merkezinden geçiyor. AteÅŸkes gereÄŸi bu yol da ÅŸehir dışına çıkartılacak. Hankendi'nde yaÅŸayan Azerbaycan vatandaşı Ermeniler, yapılacak çevre yoluyla Ermenistan'a gidip gelebilecek. Gelecek dönemde giriÅŸ çıkışların kontrolü Azerbaycan tarafından yapılacak.

AteÅŸkes görüÅŸmelerinde CumhurbaÅŸkanı Aliyev'in özellikle talep ettiÄŸi Nahçıvan ile Azerbaycan'ın batı illerini baÄŸlayan koridor da bölgenin yeni gerçeklerinden birisi olacak. Eski Sovyetler BirliÄŸi döneminde, Nahçıvan ile Azerbaycan'ın ana kısmı, demir yolu ve kara yoluyla birbirine baÄŸlanıyordu. Ä°ÅŸgal döneminde kopan bu baÄŸlantı yeniden saÄŸlanacak. Bu koridorun güvenliÄŸini 5 yıl süreyle Rus askerleri saÄŸlayacak. Rus askerlerinin bölgedeki görev süresi, taraflar itiraz etmediÄŸi sürece devam edecek. Ä°tiraz eden taraf, sürenin dolmasından 6 ay önce bunu bildirmek zorunda olacak.

Koridorun tamamlanmasıyla Türkiye ile Azerbaycan arasında kara baÄŸlantısı da saÄŸlanmış olacak. CumhurbaÅŸkanı Aliyev, Ä°ran, Rusya, Türkiye ile isterse Ermenistan'ın da bu koridora katılabileceÄŸini söyledi.

DaÄŸlık KarabaÄŸ ve etrafındaki illeri, yeniden yapılanma, rehabilitasyon ve barış içinde bir arada yaÅŸamanın yeniden saÄŸlanacağı bir dönem bekliyor.