Ä°STANBUL (AA) - Yapımı 1914'te baÅŸlayıp 8 ay içinde "Haliç-Karadeniz Sahra Hattı" adıyla hizmete giren ve 1950'lerin başında sessiz sedasız kayıplara karışan "Kağıthane Treni"ne ait bilgiler, "Kayıp Bir Demiryolunun Ä°zinde" ismiyle kitaplaÅŸtırıldı.
Kağıthane Belediyesince hazırlanan kitap, Prof. Dr. Emre Dölen, koleksiyoner Mert Sandalcı ve gazeteci Hüseyin Irmak'ın ortaklaÅŸa yürüttüÄŸü 18 yıllık çalışma sonuncunda "Kayıp Bir Demiryolunun Ä°zinde" ismiyle yayımlandı.
Halk arasında "Kağıthane Treni" olarak bilinen trenin, iÅŸgal yıllarında Anadolu'ya silah ve cephane taşınmasında da görev yaptığı ortaya çıkarıldı ve ayrıntılarına belgelerle yer verildi.
Türkçe ve Ä°ngilizce yayımlanan 344 sayfalık kitabın detayları, Gültepe Kültür Merkezi'nde gerçekleÅŸen tanıtım programında aktarıldı.
Programda konuÅŸan Ä°stanbul Ä°l Kültür ve Turizm Müdürü Dr. CoÅŸkun Yılmaz, son zamanlarda yapılan kazılar ve araÅŸtırmalarda, Ä°stanbul'un binlerce yıllık geçmiÅŸinin ortaya çıkarıldığını söyledi.
Yılmaz, yeni yapılacak olan kazılarla, çok daha eski kalıntıların çıkarılacağına inandığını belirterek, Ä°stanbul'un tarihine farklı bir pencereden ışık tutan "Kayıp Bir Demiryolunun Ä°zinde" kitabının tanıtımı için yapılan çalışmaların kendisine çok deÄŸerli anıları hatırlattığını dile getirdi.
Yılmaz, "Zeytin Dalı Harekatı"nın önemini iÅŸaret ederek, ÅŸunları kaydetti:
"Türkiye son 100-150 yıllık tarihinin en büyük kıskaçlarından birini yaşıyor. Tarih birbirine çok benzer, 1. Dünya Savaşına girmeden önce, parasını verdiÄŸimiz halde Ä°ngilizler savaÅŸ gemilerini bize vermedi. Åžimdi de diyorum ki onlar daha namuslularmış, hiç deÄŸilse müttefik deÄŸildik. Bugün kendilerini 'müttefik' addedenler ise hem parasını verdiÄŸimiz silahları vermiyor hem de 'müttefikiz' diye diye düÅŸmanlarımızı silahlandırıyorlar. Bugün Türkiye'nin içinde bulunduÄŸu kıskaç ve kuÅŸatılma ise 100 yıl öncesinden daha geri ve daha az tehlikeli deÄŸil ama bugünkü Türkiye'nin farkı, 100 sene öncesinden daha çok siyasi basiretini, dirayetini, idrakini, gücünü ve farkındalığını farkedip, bunu baÅŸarabilmesi ve daha çok kendisine ait olmasıdır."
Yılmaz, kitabın tanıtım programının da böyle günlerde yapılıyor olmasının ayrıca önemli olduÄŸuna dikkati çekerek, "Bu kadar önemli günler içinde yaÅŸadığımız bir ortamda bile bu kitabı konuÅŸabiliyorsak, bu sahnede ve ben bu maket trenin önünde durabiliyorsam, tren maketinden çıkan kömür dumanından hep birlikte etkileniyorsak, bütün bu çalışmaların bugün hayata geçmesi bile bu ülkenin ne kadar güçlü olduÄŸunun göstergesidir." ifadesini kullandı.
Kağıthane'den Anadolu'ya silah taşıdıTanıtım toplantısından önce gazetecilere açıklama yapan Kağıthane Belediye BaÅŸkanı Fazlı Kılıç ise kitabın hazırlık aÅŸamasında, kapsamlı bir araÅŸtırma gerçekleÅŸtirildiÄŸini belirterek, kitabın içerisinde yaklaşık 100 yıl öncesine dair bütün bilgilere yer verildiÄŸini söyledi.
Kılıç, kitabın Türkçe ve Ä°ngilizce olarak hazırlandığını dile getirerek, ÅŸöyle devam etti:
"Kitaba konu olan demiryolu hattı, 1914'de yapımına baÅŸlanan ve 1915'de hizmet vermeye baÅŸlayan tarihi Kağıthane demiryolu Santral Ä°stanbul kömürsüz kaldığında, Ä°stanbul elektriksiz kalmasın diye aÄŸaçlı alanlardan kömür taşıması için hızlıca oluÅŸturulmuÅŸ bir hattır. Çünkü o yıllarda Ä°stanbul iÅŸgal altındaydı. Hem Ä°ngiltere'den Santral Ä°stanbul'a kömür getirilmesi mümkün deÄŸildi hem de Zonguldak'tan getirilmesi engellenmekteydi. Böylece bir çözüm üretilmiÅŸti. Aynı zamanda bu dönem içerisinde farklı bir görev üstlendi bu demiryolu, silahların Kağıthane'deki silah deposundan Anadolu'ya ulaÅŸtırılmasında farklı bir görev daha yürütmüÅŸ oldu."
"100 yıl sonra kayıp bir demiryolunun izinde"Kitapta, Haliç silah depolarından trenle gece AÄŸaçlı-Karaburun'a çıkarılan mühimmatın, teknelerle Ä°nebolu'ya aktarılma hikayesine yer veriliyor.
Bir mikro tarih çalışması olan kitapta, 1. Dünya Savaşı koÅŸullarında fabrika ve gemilerin kömürsüz, ÅŸehrin ise elektriksiz kalma tehlikesini bertaraf etmek için AÄŸaçlı kömürlerinin Haliç'e taşınma öyküsü de tüm yönleriyle aktarılıyor.
Kayıp hattın güzergahını da günümüzde çekilen yer ve hava fotoÄŸraflarıyla okuyucuya sunan kitap, karşılaÅŸtırma için demiryolunu gösteren eski haritaları kullanıyor.
Teknik metinlerle lokomotif ve vagonların çizimlerinde demiryolcu Alan Prior imzası bulunan kitapta, 1915'lerde AÄŸaçlı Ocak MüdürlüÄŸü yapan Åževki (Sevgin) Bey'in ayrıntılı bilgiler içeren hatıratına da yer veriliyor.
Muhabir: AyÅŸe BüÅŸra Erkeç
