ANKARA (AA) - ABD BaÅŸkanı Donald Trump'ın tartışmalı Kudüs kararının ardından Ä°srail'deki büyükelçiliÄŸini Kudüs'e taşıma kararı alan baÅŸta Guatemala olmak üzere diÄŸer ada ülkeleri, siyasi açıdan istikrarsız olmaları, askeri müdahaleye açık halleri ve ekonomi alanında dışa bağımlılıkları nedeniyle "muz cumhuriyetleri" tartışmasını yeniden alevlendirdi.
ABD'nin küresel güç mücadelesinde genelde üs olarak kullandığı ada ülkelerin yanı sıra 1950'lerden bu yana hem ekonomik hem de siyasi darbelerin etkin olduÄŸu Guatemala gibi ülkeler, bağımsız hareket edemedikleri için bir dönem "muz cumhuriyeti" olarak anıldı.
BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) Genel Kurulunda, Türkiye’nin giriÅŸimleriyle hazırlanan ve Trump’ın Kudüs kararını eleÅŸtiren tasarıya, yine ABD tehditleri nedeniyle 7 ülkenin ret oyu vermesi "muz cumhuriyeti" tartışmalarını gündeme getirdi.
Muz cumhuriyeti kavramı, eski adı "United Fruit Company" olan ABD ÅŸirketinin, Orta Amerika'da yaÅŸanan siyasi olaylardaki rolünün ortaya çıkmasının ardından siyasi terminolojiye girmiÅŸti.
BM Genel Kurulunda ABD'nin tehditleriyle ret oyu veren Guatemala, Honduras, Marshall Adaları, Mikronezya, Nauru, Togo ve Palau, uluslararası politikada siyasi açıdan istikrarsız, askeri müdahalelerin kronikleÅŸtiÄŸi ve ekonomik açıdan da fakirlikle boÄŸuÅŸan ülkeler arasında yer alıyor.
Ret oyu kullanan ülkelerin çoÄŸunluÄŸu, pasifikteki küçük ada ülkeler ve bu ülkelerin en önemli ticaret ortağı olan ABD ile yakın iliÅŸkileri dikkati çekiyor.
Turizm gelirleri dışında tamamıyla ABD'ye bağımlı bu ülkeler, yine ABD yatırımlarıyla ayakta duruyor.
Guatemalalı göçmenlerin çoÄŸunluÄŸu ABD'de çalışıyorGuatemala ve Honduras gibi Orta ve Güney Amerika’nın en yoksul ülkelerinde, çalışan nüfusun büyük kısmı yurt dışında ve çoÄŸunlukla ABD’de çalışıyor.
Ülkedeki dört milyondan fazla kiÅŸi, ABD'de yaÅŸayan Guatemalalı göçmenlerin gönderdiÄŸi parayla geçinmeye çalışıyor. Nüfusunun yüzde 12'si yoksulluk sınırı altında yaÅŸayan 16 milyonluk ülkede, ABD'de yaÅŸayan göçmenlerin finansal desteÄŸi oldukça önemli.
ABD'nin siyasi nüfuzuABD, muz ticareti yapan ÅŸirketler üzerinden söz konusu ülkelerde siyasi nüfuzunu sürdürüyor.
ABD istihbarat servisi CIA, yayımladığı belgelerde, Guatemala'da 1954'te gerçekleÅŸen askeri darbe sürecinde ABD ÅŸirketi United Fruit Company'nin rolünü ortaya koymuÅŸtu. "PBSUCCESS" adlı operasyonla, ülkede tarım reformunu yürürlüÄŸe koymaya çalışan dönemin BaÅŸbakanı Jacobo Arbenz devrilmiÅŸti. Arbenz'in yerine ABD destekli Carlos Castillo Armas, yönetimdeki askeri cuntanın başına getirilmiÅŸti.
ABD'nin biyolojik deney tahtasıABD, biyolojik deneyler için kullandığı Orta Amerika ülkesi Guatemala'da bin 300 hayat kadını, cezaevi mahkumu ve akıl hastasının ABD uzmanlarınca gizli frengi deneyine alındığı belirlenmiÅŸti.
ABD'nin askeri varlığıABD, ret oyu veren bu ülkelerin büyük çoÄŸunluÄŸunda askeri üs bulunduruyor.
ABD, Guatemala, Honduras, Marshall Adaları, Nauru'da askeri üs bulundururken, diÄŸer birçok ülkeye de askeri konularda finansal destek saÄŸlıyor.
Trump, BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) Genel Kurulunda Kudüs tasarısı oylaması öncesi, karara destek verecek ülkeleri "maddi yardımları kesmekle" tehdit etmiÅŸti.
Türkiye’nin giriÅŸimleriyle hazırlanan ve Trump’ın kararını geçersiz sayan karara, 128 ülke evet oyu verirken 7 ülke de ABD ile Ä°srail’in yanında durarak hayır oyu kullanmıştı.
Muhabir:Zuhal Demirci,Mehmet Kara
