AB'nin, İsrail'in sivillere karşı kullandığı yapay zeka teknolojilerindeki rolü tartışılıy

Ankara

AB, araştırma ve inovasyon programları çerçevesinde Gazze'ye yönelik saldırıların başladığı 7 Ekim 2023'ten bu yana İsrail kurumlarına toplam 238 milyon avrodan fazla fon sağladı.

Başlıca yararlanıcılar arasında yer alan İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii (IAI) ve Elbit Systems'in Gazze'de sivillere yönelik kullanılan yapay zeka destekli "gözetleme ve hedef alma" teknolojilerinin geliştirilmesinde de bu fonların kullanıldığı tahmin ediliyor.

Filistin Komiteleri ve Dernekleri Avrupa Koordinasyonu Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Nozomi Takahashi, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede AB fonlarının sivilleri hedef alan yapay zeka destekli teknolojilerin geliştirilmesindeki payına ilişkin iddiaların farkında olduklarını belirterek, bir önceki AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell'e ve AB Komisyonunun Eğitim ve Gençlikten Sorumlu Üyesi Iliana Ivanova'ya bu konuya ilişkin mektup gönderdiklerini anlattı.

İsrail ordusunca kullanılan "Habsora" (The Gospel), "Lavender" ve "Where is Daddy?" isimli yapay zeka sistemlerine işaret eden Takahashi, bunların "Gazze'deki mevcut soykırımda hedefleri belirlemek, yerleri tespit etmek ve öldürmek için" kullanıldığını ifade etti.

Takahashi, bu sistemlerin hedef ayrımı gözetmeksizin sivillere yönelik kullanıldığını belirterek, "Böylesi bir yargısız infaz uluslararası hukuk tarafından yasaklanmıştır. Gazze'de bu tür bir yapay zeka sistemi kullanılarak öldürülen sivillerin ölçeği ve sıklığı yıkıcıdır çünkü yapay zeka güdümlü kararlar çok daha hızlı alınmakta ve bunu takip eden eylem herhangi bir insan kontrolünün ötesine geçmektedir." dedi.

AB'nin etik değerlendirme ve inceleme süreci "yetersiz"

AB'nin yapay zekanın geliştirilmesine özellikle önem verdiğine dikkati çeken Takahashi, İsrailli araştırma kurumlarının da bu alanda AB tarafından finanse edilen çeşitli projelerde yer aldığını hatırlattı.

Takahashi, "Fikri mülkiyetin gizliliği ve devlet sırrı nedeniyle İsrail ordusu tarafından kullanılanların temelini tam olarak hangi AB destekli projenin oluşturduğunu tespit etmek mümkün olmasa da, insan hakları ihlalleri konusunda sicili kabarık bir hükümetin elinde bu tür bir teknolojinin olması yüksek risk anlamına gelmelidir." ifadesini kullandı.

Kurallar gereği AB'nin araştırma ve inovasyon projesi Horizon Europe kapsamında yalnızca sivil amaçlı projelere fon verildiğine değinen Takahashi, öte yandan söz konusu yapay zeka teknolojisinin geliştirilmesi olduğunda "sivil ile askeri amaçlar arasındaki sınırın bulanıklaşabildiğine" işaret etti.

Takahashi, AB'nin fonlayacağı projeleri seçerken proje hedeflerinin değerlendirilmesinde "bütünlüklü bir bakış açısına sahip olmadığını", projenin gidişatını takip etmekte yetersiz olduğunu ve askeri amaçlar için de kullanılabilme ihtimalini göz ardı ettiği eleştirisinde bulundu.

Horizon Europe'un etik ilkelerinin finansman sağlanan projelerin "insan onuruna, özgürlüğe, demokrasiye, eşitliğe, hukukun üstünlüğüne ve azınlıkların hakları da dahil olmak üzere insan haklarına saygı gösterilmesini" şart koştuğunu vurgulayan Takahashi, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Ancak, araştırma kuruluşunun askeri faaliyetlere veya insan hakları ihlallerine karışmış olma geçmişi, etik tarama, değerlendirme ve inceleme sürecinin tamamında ne sorgulanmakta ne de gerekli görülmektedir. Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası'na dayanarak elde ettiğimiz sınırlı sayıdaki ve büyük ölçüde redakte edilmiş etik dosyasını inceledikten sonra vardığımız sonuç budur."

"AB, İsrail'in Horizon Europe'dan yararlanmasının askıya alınmasını reddetti"

Dublin Trinity College'den Dr. Eman Abboud da AB'nin FP7, Horizon 2020 ve Horizon Europe isimli programları kapsamındaki araştırma ve inovasyon fonlarıyla sivil güvenlik ve diğer teknoloji araştırmaları himayesinde silah şirketlerini finanse ettiğinin "kanıtlandığını" kaydetti.

AB'nin, fonlarıyla Uluslararası Adalet Divanında (UAD) "soykırım" suçundan yargılanan İsrail'in askeri endüstrisine destek vererek "suçlu olduğunu" kaydeden Abboud, şöyle devam etti:

"Özellikle, İsrail'in Filistin halkına yönelik uzun süredir devam eden şiddet içeren baskı ve apartheid uygulamalarından ve mevcut soykırımından kazanç sağlayan ve bu uygulamaların derin suç ortağı olan Elbit Systems ve IAI gibi kuruluşlar, AB finansman programlarından güvenlik araştırmaları için fon almıştır."

İnsan hakları ihlallerine ve uluslararası insancıl hukuk sisteminin zayıflatılmasına katkıda bulunan bu kuruluşların AB fonlarından yararlanabilmesini eleştiren Abboud, "İsrail sayısız Birleşmiş Milletler (BM) kararını çiğnemiş ve UAD tarafından soykırım suçu işlediğine dair makul gerekçeler olduğuna hükmedilmiş olmasına rağmen AB, İsrail ile ticari bağlarını koparmayı ya da İsrail'in Horizon Europe'dan yararlanmasının askıya alınmasını reddetmiştir." diye konuştu.

Dublin Şehir Üniversitesi tarafından İsrailli kurumlarla koordine edilen "terörle mücadele" projesi olan EU-GLOCTER'i örnek gösteren Abboud, ortaklık yapılan Reichman Üniversitesi'nin İsrail'in askeri ve istihbarat aygıtı için yıllık bir konferansa ev sahipliği yaptığının ve ona bağlı olan Uluslararası Terörle Mücadele Enstitüsünün (ICT) ise İsrail'in eski istihbarat şefi tarafından kurulduğunun altını çizdi.

Abboud, "Bu gibi kurumların Gazze'de ve Lübnan'da belirli sivilleri hedef almak için kullanılan istihbarat aygıtının yaratılması için gerekli araçları sağladığını, dolayısıyla tüm kurumsal bağlantıların bu süreci beslediğini anlamalıyız. Akademik araştırma fonları ve askeri araştırma fonlarının stratejik ikili kullanımı göz önüne alındığında bunları birbirinden ayıramayız." şeklinde konuştu.

İsrail'in yapay zeka destekli teknolojileri sivilleri hedef alıyor

İsrail ordusu 2019'da operasyonlarında hedef üretimini hızlandırmak için yapay zekayı kullanmayı amaçlayan yeni bir birim kurdu.

Bu birimde geliştirilen Habsora (The Gospel) isimli yapay teknolojisi, "on binlerce istihbarat görevlisinin işleyemeyeceği kadar" büyük miktarda veriyi işleyebiliyor ve saldırı yapılacak hedefleri gerçek zamanlı olarak öneriyor.

Otomatik hedefler üreten Habsora'nın saldırılarında sıklıkla sivil altyapı ile yerleşim yerleri hedef alınıyor ve kaç sivilin yaşamını yitireceği her zaman biliniyor.

Lavender teknolojisi, Gazze'deki yaklaşık 2,3 milyon insan hakkında topladığı verileri belirsiz kriterlere göre analiz ederek kişinin Hamas ile bağlantısı bulunma olasılığını değerlendiriyor.

Tel Aviv merkezli "+972" ve Local Call adlı yayın organlarına konuşan kaynaklar, Gazze'ye saldırıların başladığı ilk günlerde ordunun bu programa "tamamen bağlı kaldığını", bu nedenle Lavender'in tespit ettiği isimlerin, erkek oldukları sürece personel tarafından kontrolsüz ve belirli bir kriter gözetilmeksizin hedef olarak görüldüğünü anlattı.

Lavender'in yaklaşık 37 bin Filistinliyi "şüpheli" olarak işaretlediği "alt düzey hedeflere" yönelik operasyonlarda "20 sivil zayiata", "üst düzey hedeflere" karşı yapılan operasyonlarda ise "100 sivil zayiata" kadar izin veriliyor.

"Where's Daddy?" adı verilen bir diğer program ise binlerce kişiyi eş zamanlı takip ederek, evlerine girdikleri zamanı İsrailli yetkililere bildiriyor.

Bu yazılım sayesinde hedef alınan kişilerin evleri bombalanıyor ve içeride bulunan çocuk ve kadınlar başta olmak üzere sivillerin varlığına dikkat edilmiyor.

Tüm bu yapay zeka teknolojilerinin sıklıkla hesaplama hataları yaptığı, "orantılılık" ilkesini göz ardı ettiği ve 7 Ekim 2023'ten bu yana 45 bini aşkın Filistinlinin öldürülmesinde önemli rol oynadığı biliniyor.

Kaynak: AA