70 yıl toprak altına hapsedilen tarih gün yüzüne çıkıyor

SARAYBOSNA-Emre BaÅŸtuÄŸ

Bosna Hersek'in baÅŸkenti Saraybosna'da, eski Yugoslavya döneminde yıkılarak üstü toprakla örtülen Kalın Hacı Ali Camisi ile bahçesindeki mektep (Kur'an kursu) ve mezarlık yeniden gün yüzüne çıkıyor.

70 yıl toprağın altına adeta hapsedilen tarihi Osmanlı camisi ve yanındaki mezarlık ile mektep, Saraybosna'daki Arkeologlar DerneÄŸinin çalışmalarıyla yeniden ortaya çıkarılıyor.

Åžehrin merkezinde, 1535 yılında Osmanlı klasik dönem mimarisiyle inÅŸa edilen cami ile mektep, komünizmin hüküm sürdüÄŸü eski Yugoslavya döneminde, 1947 yılında sebepsiz yere yıkılırken, yanı başında mezarlık da bulunan bu alanın üzeri toprakla örtülerek, boÅŸ bir araziye dönüÅŸtürüldü.

Bir yanı, ÅŸehrin içinden geçen Miljacka Nehri'ne bakan caminin büyük bahçesi ise o dönemde inÅŸa edilen apartmanlar için kullanıldı.

Saraybosna Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öÄŸrencilerinin ortaklaÅŸa çalışmasıyla devam eden kazılarda ÅŸu ana kadar caminin ve mektebin yer aldığı bölüm ile 40 mezar taşı gün yüzüne çıkarıldı.

Her yıl farklı ülkelerden davetlilerin katıldığı Uluslararası Saraybosna Film Festivali'nin gerçekleÅŸtirildiÄŸi Ulusal Tiyatro'ya 50 metre uzaklıktaki caminin çevresi, bugün iÅŸ merkezi ve apartmanlarla çevrili.

Balkanlar'ın ilk "Osmanlı arkeologlarından" ve aynı zamanda Saraybosna Müzesi'nde küratör olan Adnan Muftarevic, AA'ya açıklamasında, daha önce bu alana Slovenyalı bir ÅŸairin adı verilerek park yapılmak istendiÄŸini belirterek, Müslüman cemaatin buna karşı çıkmasının ardından 2005'te kazıların baÅŸlatıldığını aktardı.

Muftarevic, 1947 yılındaki yıkımdan sadece iki gün önce insanlara haber verildiÄŸine ve bu süreçte yalnızca iki ailenin cenazesini mezarlıktan taşıyabildiÄŸine dikkati çekerek, gerçekleÅŸen kazılarda ÅŸu ana kadar 40 mezara ulaÅŸtıklarını ifade etti.

Kazılar sonucunda mezar, cami ve mektep dışında imamların kullandığı bir ev ve bahçesini de bulduklarını dile getiren Muftarevic, "Bu eser 16. yüzyıldan kalma. Bu denli uzak geçmiÅŸe dayanan bir eseri ortaya çıkarmak, bizim için büyük bir ÅŸans ve baÅŸarıdır." dedi.

Kalın Hacı Ali Camisi'nin Saraybosna için önemli bir eser olduÄŸuna iÅŸaret eden Muftarevic, tarihi kaynaklarda caminin ÅŸehirdeki en iyi ahÅŸap döÅŸeme ve iÅŸlemelere sahip olduÄŸunun yazıldığını anlattı.