20 yaş dişleri, ağız ortamına en geç süren dişlerdir. Sürme zamanı geldiği halde oklüzyonda yerini alamamış (ağızda görülmeyen) dişler, gömülü dişler olarak adlandırılır. 20 yaş dişleri genellikle 18-25 yaşları arasında diş dizisinde yerini alırlar (oklüzyona ulaşırlar). Ancak çoğunlukla yer darlığı nedeniyle, zamanı geldiği halde, ağızda yerini alamaz ve gömülü / yarı gömülü kalırlar. Gömülü kalma sıklıklarına göre dişler, en çok alt 20 yaş dişleri, üst 20 yaş dişleri, üst kanin dişi, alt küçük azı dişi, üst küçük azı dişi, üst ön kesici dişler ve üst yan kesici dişler olarak sıralanabilir.
Gömülü 20 yaş cerrahisinin ağız ve çene cerrahları tarafından en sık uygulanan işlemlerden biri olduğunu belirten İstanbul Aydın Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Behçet Erol, ağız hijyeni sağlanabilen, ağızda uygun bir pozisyonda yerini almış, çiğneme sistemine dahil olmuş ve klinik olarak herhangi bir sorun yaratmayan 20 yaş dişlerinin çekilmesinin gereksiz olacağını söylüyor ve “Her 20 yaş dişinin çekilmesi doğru değil” diyor.
Enfeksiyona neden olan yirmi yaş dişi
20 yaş dişlerinin çekimine karar vermeden önce ayrıntılı klinik ve radyolojik muayene yapılması gerektiğine işaret eden Prof. Dr. Erol, “Ağız hijyeni sağlanabilen ve ağızda uygun bir pozisyonda yerini almış ve çiğneme sistemine dahil olmuş ve klinik olarak herhangi bir sorun yaratmayan 20 yaş dişlerinin çekimi gerekli değildir. Ancak tam olarak sürmemiş ve dişin bir kısmı çıkmış bir kısmı çıkmamış ve üzeri dişeti ya da kemikle örtülü olan 20 yaş dişleri, enfeksiyona neden olur ve böyle durumlarda çenede ağrı ve ağız açılmasında güçlükler ortaya çıkabilir. Bu gibi klinik bulguların ilaçla tedavisini takiben söz konusu yarı gömülü dişin operasyonla alınması gerekir” diye ifade ediyor.
Bazı durumlarda tam olarak sürmemiş ya da tam gömülü 20 yaş dişlerinin herhangi bir enfeksiyon ve ağrıya neden olmadan da birçok patolojilere neden olabileceğini ifade eden Prof. Dr. Erol, bu patolojilerin ancak yapılacak klinik ve radyolojik muayene ile belirlenebileceğinin altını çiziyor: “Söz konusu dişlere yönelik olarak yapılacak cerrahi girişimlerde, dişlerin açı ve pozisyonları, anatomik komşulukları, çevredeki kemik yoğunluğu gibi etmenler cerrahinin zorluk derecesini belirler” diyor.
20 yaş dişi hangi durumda çekilir?
Kist, tümör, iltihap, ağrı, komşu dişte çürük ya da kök rezorbsiyonu, ortodontik ve protetik nedenlerin gömülü 20 yaş dişinin çekimini gerektiren durumlar olduğunu söylüyor: “Yaşlı hastalarda hiçbir klinik yakınma oluşturmayan (asemptomatik) gömülü dişlerin çene kemiği içinde herhangi bir patoloji oluşturmaları da söz konusu değilse, bu gömülü dişler belirli aralıklarla radyolojik takip kaydıyla cerrahi girişimi gerektirmez. Ayrıca alt çene kemiği içinde yer alan sinir kılıfı ile (mandibular kanal) ilişkisi bulunan gömülü dişlerin ve sistemik hastalığı bulunan bireylerdeki gömülü dişlerin herhangi bir nedenle alınması gerekirse, bu dişlere yönelik cerrahi girişimlerin uzman çene cerrahları tarafından yapılması veya uzman hekim görüşü ile gerektiğinde hiçbir girişim yapılmadan bırakılması uygun olur.”
Prof. Dr. Erol, 20 yaş dişlerine yönelik yapılacak cerrahi işlemler için en uygun zaman 18-25 yaş arası dönemi olduğunu belirtiyor ve “Gömülü 20 yaş diş operasyonları, cerrahisi sırasında oluşabilecek komplikasyonlar da göz önüne alındığında tecrübeli ve uzman çene cerrahları tarafından gerçekleştirilmelidir” diyor.
