Tarihin en kanlı savaşlarından biri olan Çanakkale Savaşı’nda Fransız ordusunda bulunan ve Türklere karşı savaştırılan Senegalli Müslüman askerler din kardeşlerine karşı verdikleri mücadelede kandırıldıklarını anladıktan sonra saf değiştirdiler. Ancak bun
Tarihin en kanlı savaşlarından biri olan Çanakkale Savaşı’nda Fransız ordusunda bulunan ve Türklere karşı savaştırılan Senegalli Müslüman askerler din kardeşlerine karşı verdikleri mücadelede kandırıldıklarını anladıktan sonra saf değiştirdiler. Ancak buna rağmen ‘Fransa için öldüler” ibaresiyle Hristiyan usullerine göre Fransız Mezarlığı’na gömüldüler.
Savaşın 100’üncü yıl dönümünde harekete geçen Senegalliler, atalarının başlarındaki haçların kaldırılması için adım attı. Bir destek de İstanbul İl Müftülüğünden geldi. Savaşın oluşturduğu tabloyu dini açıdan yorumlayan İstanbul İl Müftüsü Prof. Dr. Rahmi Yaran, , “Bu zulmün devamıdır. Haçlar kaldırılsın” dedi. ÇOMÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Muhammet Erat da Fransız Mezarlığı’nda Senegalli Müslüman askerlerin isimlerini tek tek objektiflere göstererek incelemelerde bulundu.
Sömürge altında sınırları aşarak getirildiler. Almanlar’a karşı savaşacakları söylendi. Ama cephede, ‘Allah Allah’, nidaları ve civar köylerdeki ezan sesleri acı gerçekle yüzleşmelerine neden oldu. Onlar Çanakkale’nin Fransız mezarlığındaki Senegalli Müslüman esir askerleri. Kara kıtanın en batısında yer alan Senegal, 17’inci yüzyıldan bu yana çeşitli devletlerin sömürgesi altında kaldı. Ama tarihinin en can alıcı sömürüsünü Fransa tarafından yaşadı.
Tarihler 25 Nisan 1915’i gösterdiğinde yüzbinlere mezar olan Çanakkale’ye getirilen Senegalli askerlerin, Müslüman Türk askerlere karşı savaşması istenildi. Kumkale’deki muharebelerde karşılarında din kardeşlerini görünce neyle kandırıldıklarını anlayan Senegalli askerler saf değiştirip Türk tarafına firar etmelerine rağmen, ‘Fransa için öldüler’ ibaresiyle başlarında haçla Çanakkale’deki Fransız Mezarlığı’na gömüldüler.
“47 MÜSLÜMAN ASKER VAR”
Kurşun atmaz silahlarıyla, patlamaz top mermileriyle, yırtık çarıklarıyla, aç bir mide ama iman dolu göğüslerin vatan toprağına siper edildiği, ölümün kendilerine emir verildiği, toprağının her karışına ‘Mehmetçik’ adının yazıldığı Çanakkale’de şimdilerde Fransa’nın 1915 yılından buyana süren Senegal esaretine son vereceği bağımsızlık adımları atılmaya başlandı.
Fransız Mezarlığı’nda 2 bin 347 askerin yattığını bunlardan 47’sinin Senegalli Müslüman askerler olduğunu açıklayan ÇOMÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Muhammet Erat yaşanan tabloyu, “emperyal düşüncenin sonucu” sözleri olarak tanımladı. Senegal - Türk İşadamları Derneği Başkanı Mahary Diakhate’nin bölgeye gelerek incelemelerde bulunduğunu belirten Doç. Dr. Erat şunları söyledi: “ Çanakkale savaşlarında onların da çarpıştığı gerçeği ile harekete geçerek ataları için hayıflanıyorlar. Kandırıldıklarını ve üzüldükleri için. Şimdi diyorlar ki, ‘Fransa için öldü ifadesi bizi huzursuz ediyor ve atalarımızın başında haç olması çok yanlış bir uygulama” diyorlar.”
ANIT VE DİNİ TÖREN İSTİYORLAR
Mezarlıkta ayrıca 3 bin kişilik dört ayrı toplam 12 bin kişilik toplu mezarların da bulunduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Erat burada da Senegalli askerlerin bulunabileceğini ifade ederek, Senegalli yetkililerin askerler için dini tören yapılmasını arzu ettiklerini ayrıca yakın zamanda Gelibolu Yarımadası’nda Senegalli askerler için bir anıtın da yapılması düşüncesinde olduklarını söyledi. Doç. Dr. Erat tüm bu girişimlerin de Türk ve Fransız yetkililerin diplomatik olarak şekil alabileceğini vurguladı.
“SENEGAL VE TÜRKİYE ARASINDA 1915 RUHU VAR”
Geçtiğimiz dönem Senegal Başbakanı olan ancak yerel seçimlerde kaybetmesinin ardından siyasi hayatına Senegal Cumhurbaşkanı Özel Kalemi olarak devam eden Aminata Toure’nın Türk gelinleri Afro -Türk Derneği Senegal Temsilcisi Yasemin Toure de 2012 yılında söz konusu duruma ilişkin bir çalışma başlatıldığını hatırlatarak şunları söyledi: “Senegal ile bizim aramızda 1915 ruhu var. 2012 - 2013 yılında başlattıkları bir adım var ama yetersiz kaldılar. Halkımızın o mezarlıkta yatmasını istemiyoruz Çünkü onlar Fransız değil Senegalli ve Müslüman. Ancak adımlar yeterli olmadı ve bir yerde tıkanmış kaldılar. Bu iki ülke arasında bürokratların çözeceği bir konu sorun demiyorum konu olduğunu düşünüyorum. Bu da iki ülke ilişkilerini olumlu olarak etkiler.”
DİNEN CAİZ MİDİR?
Söz konusu girişimlerin dinen caiz olup olmadığına yönelik değerlendirmede bulunan İstanbul İl Müftüsü Prof. Dr. Rahmi Yaran, Senegalli yetkililerin çalışmalarını destekleyerek haçların kaldırılması gerektiğini açıkladı. İl Müftüsü Prof. Dr. Rahmi Yaran İslam aleminde tüm mezheplerin ortak inanışına göre haçların kaldırılması gerektiğini açıklayarak;
'Bizim kitaplarımızda genel kural şudur; ‘Bir Müslüman mutlaka Müslüman mezarlığına defin edilir. Ona göre duası yapılır. Senegalli Müslüman kardeşlerimiz bilmeden cahillikleri ile Müslümanlarda savaşmışlardır. Bu büyük bir acı. Defin işlemin de de Fransız askeri olarak defin edilmiş ve Hıristiyan kabul edilerek Hıristiyan muamelesi yapılmış. Başında da haç varken bu bir zulmün devamıdır. Bir Müslüman mezarının başında onun inancını dışında başka bir inancının sembolünün bulunması istemez. Bundan sonra zulmü sonlandırmak adına başlarında haç varsa hiç değilse başlarından kaldırılırsa böyle bir karışıklık olduğu kabul edilir ve hatta bir açıklama o mezarlıkta yazılabilir. Tahminen şu kadar Müslüman asker ve Hıristiyan asker yatmaktadır diye. Fransız askerin arasında olduğu için bunlara Müslüman muamelesi yapılmalı” dedi.
SENEGAL
Tarihi boyunca çeşitli devletlerin sömürüsüne maruz kalan ve 4 Nisan 1960 yılında Senegal-Mali Federasyonu olarak Fransa’dan bağımsızlığını elde eden devletin, 20 Ağustos 1960 yılında feshedilmesi üzerine Senegal ayrı bir devlet olarak bağımsız dünya devletleri arasında yer aldı.
dikGAZETE -
